In Europa zijn door inlichtingendiensten tien terroristische aanslagplannen voorkomen, ook in Nederland. De AIVD noemt de sfeer in de wereld 'grimmiger'. Reden tot zorg? "Ik zou er niets voor laten, maar je moet wel realiseren dat de dreiging toeneemt."

Met de terreuraanslag in Moskou vorige maand nog op het netvlies, presenteerde vandaag inlichtingendienst AIVD het jaarverslag. De kans op een jihadistische aanslag is toegenomen, ziet ook Bart Schuurman, terrorisme-deskundige van de Universiteit Leiden. "Tegelijk hebben wij een zeer capabel inlichtingenapparaat, politie en Openbaar Ministerie, waardoor de kans dat het plan tot uitvoering wordt gebracht niet zo heel groot is."

Verharding bij extremistische en terroristische groepen

Er waren niet alleen veel dreigingen, ze waren ook urgent. De AIVD heeft om 'potentiële dreiging' weg te nemen, ruim 70% vaker dan het jaar ervoor toestemming moeten vragen aan de minister om een bijzonder inlichtingenmiddel in te zetten. Die verhoogde dreiging heeft alles te maken met de wereld om ons heen, schrijft de AIVD. Met name het conflict in Gaza zorgde voor verharding bij extremistische en terroristische groepen hier.

Die kan een trigger zijn voor radicale moslims om een aanslag te plegen. Dat beaamt Schuurman. "We zien de terroristische, extremistische dreiging altijd sterk gerelateerd aan wat er in buitenland gebeurt. We hebben natuurlijk gemerkt dat na de aanslagen van Hamas op 7 oktober 2023, de oorlog in Gaza die Israel heeft ontketent, er enorm veel polarisatie is opgetreden, ook in Nederland."

'Trigger effect'

De oorlog heeft een 'aanjagend effect' gehad, stelt Schuurman. "Het is een brandpunt in die brede jihadistische beweging. Die mensen kan motiveren om het gedachtengoed interessant te vinden en in sommige gevallen ook aanslagen te gaan ontwikkelen."

Naast de aanslagen, noemt de dienst ook de koranverbrandingen die een 'trigger effect' kunnen zijn om een aanslag te plegen. Ook zijn er andere plots verijdeld in Europa, variërend van steekincidenten van individuen tot geplande aanslagen door organisaties gelieerd aan IS, of er contact mee zochten.

Bekijk ook

Aanslagen buiten hun gebied

ISKP die de aanslag in Moskou opeiste, plande in 2023 een aanslag op het Nederlandse consulaat in Istanboel. "ISKP is in ongeveer 2015 ontstaan in grensgebied Afghanistan en Pakistan en is sinds die tijd ook al bezig met een bloedige serie aanslagen", vertelt Schuurman. "Tegen hulpverleners, sjiieten en Amerikaanse troepen. In toenemende mate ook tegen Taliban zelf. Die zij als niet zuiver genoeg in de leer zien."

De dienst zegt dat er in vier zaken na een ambtsbericht van de AIVD in Nederland mensen zijn aangehouden. Zij zouden een aanslag plannen of voorbereiden. Afgelopen zomer werd in Breda een stel gearresteerd die mogelijk gelieerd waren aan ISKP. Deskundige Schuurman zegt dat ISKP zich meer richt op aanslagen buiten hun gebied, zoals in Moskou.

Sportzomer

Met het Europees Kampioenschap voetbal en de Olympische Spelen komende zomer, ziet Schuurman dat er in propaganda van ISKP tot aanslagen wordt opgeroepen. "Van een hernieuwde poging om terug te keren naar die hoogtijdagen van IS, met veel aanslagen in Parijs en Brussel, daar lijkt zeker sprake van te zijn."

Hij zegt dat de arrestaties in heel Europa ook duiden op die toegenomen dreiging. "In algemene zin zijn natuurlijk grote publieksevenementen geliefde doelwitten voor terroristen. Het zijn heel veel mensen bij elkaar en veel mensen van verschillende nationaliteiten", legt hij uit. "Dus mocht het lukken om op zo'n plek een aanslag te plegen zijn ze gegarandeerd van wereldwijde aandacht."

Plannen steeds moeilijker voor terroristen

Er is een toegenomen ambitie om aanslagen te plegen. "Maar aan de andere kant leven we in een land en in de Europese Unie, met zeer goed functionerende inlichtingendiensten", wil Schuurman benadrukken.

"Het is steeds moeilijker voor terroristen, zeker in een groep, om iets voor elkaar te krijgen. Heel vaak wordt er geïnfiltreerd, afgeluisterd en zijn ze erbij voor hun plot, plan zich kan ontwikkelen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.