Nederland in verhoogde staat van alertheid, maar dreigingsniveau hoeft volgens NCTV niet omhoog

De huidige situatie in Israël en Gaza zorgt ook in Nederland voor een verhoogde staat van alertheid. Dat zegt Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Pieter-Jaap Aalbersberg. "Maar dreigingsniveau hoeft nu niet omhoog."

"Alle geopolitieke ontwikkelingen, zéker die in het Midden-Oosten, hebben onmiddellijk invloed op de Nederlandse samenleving", zegt Aalbersberg, die als NCTV de taak heeft om Nederland te beschermen tegen bedreigingen die de maatschappij kunnen ontwrichten.

'Reden om extra alert te zijn'

"De terreuraanval van Hamas op Israël is voor ons reden om extra alert te zijn", legt hij uit. "Internationale veiligheid en nationale veiligheid zijn compleet aan elkaar verbonden." Volgens hem betekent die alertheid 'alle kanalen die er zijn te openen'.

"We staan constant in contact met de politie, inlichtingendiensten en de grote gemeenten. Maar ook met de landen om ons heen", vertelt de NCTV. "Heeft dit invloed op de dreiging en welke scenario's kunnen hieruit voorkomen? Wat betekent dit voor de mogelijke beheersing van een crisis? Dat soort vragen stellen we elkaar."

Dreiging Frankrijk en België

Nadat vrijdag in de Noord-Franse stad Arras een leraar werd doodgestoken en drie anderen gewond raakten, werd in dat land het niveau voor terreurdreiging opgeschroefd naar het allerhoogste niveau. Ook in België, en specifiek Brussel, is het dreigingsniveau omhoog gegaan, toen daar twee Zweedse voetbalfans maandagavond in de hoofdstad werden doodgeschoten.

"Op het moment dat zoiets als in Brussel gebeurt, hebben wij binnen 10 minuten contact met de OCAD, de NCTV in België", zegt Aalbersberg. "We stellen ons dan de vraag: is er een directe aanleiding voor een dreiging in Nederland? Dan gaat er een heel plan in werking. Het was in dit geval niet aan de orde."

'Niveau Nederland verandert niet'

"De tweede vraag die we stellen bij een aanslag als die in Brussel: verandert het dreigingsniveau voor Nederland?", vervolgt hij. Volgens hem is er op dit moment (nog) geen reden om het terreurdreigingsniveau aan te scherpen.

"Op dit niveau zitten we op niveau 3 van 5", legt de NCTV uit. Dit actuele dreigingsniveau wordt door de overheid ook wel 'aanzienlijk' genoemd. Aalbersberg: "Dat betekent dat een aanslag voorstelbaar is. Dat was al zo, en dat vraagt wel om alertheid."

Explosie ziekenhuis Gaza

Toen gisteravond duidelijk werd dat er een grote explosie had plaatsgevonden bij een ziekenhuis in Gaza-Stad, werd Aalbersberg meteen gebeld, vertelt hij. De NCTV legt uit wat op zo'n moment van hem verwacht wordt.

"Binnen de 'driehoek' - politie, gemeenten en justitie - zijn we meteen alert, vragen ons af: wat betekent dit? We zien spanningen in de samenleving. We hopen dat er ruimte is voor wat mensen vinden, maar dat we uiteindelijk de hardheid van het conflict niet importeren. Op het moment dat er grote onrust ontstaat in het land, raakt dat onze nationale veiligheid."

'Alles onder controle'

Volgens Aalbersberg is in de gemeenten op dit moment alles onder controle, 'ondanks dat de emoties aan alle kanten hoog oplopen'. Tegelijkertijd maakt de NCTV zich wel zorgen, al omschrijft hij die zorgen liever als 'alertheid'.

"We hopen diplomatiek gezien op rust, dan krijgen we dat hier ook", zegt hij over de gevolgen van de situatie in het Midden-Oosten voor ons land. "Het vraagt veel van de politie, betrokken instanties en ministeries om de rust hier te bewaken."

Extra beveiliging

Over welke veiligheidsmaatregelen er op dit moment in Nederland worden genomen wil de NCTV geen uitspraak doen. "Maar alertheid is vooral ook zorgen dat we voortdurend contact hebben met de onze binnenlandse diensten en andere landen. Dat we elk incident kunnen doorvertalen."

"In sommige gevallen zullen we op specifieke plaatsen extra beveiligen, maar daar doe ik geen mededelingen over." Na het uitbreken van de oorlog tussen Israël en Hamas liet demissionair premier Mark Rutte weten dat het kabinet 'extra alert' is 'als het gaat om de beveiliging van Joodse instellingen'. "We nemen alle zichtbare en onzichtbare maatregelen die nodig zijn", zei hij.

Kans op copycatgedrag

Of er de komende tijd meer aanslagen zullen plaatsvinden, zoals die in Arras en Brussel afgelopen week, valt niet te voorspellen, zegt Aalbersberg. "We zien wel dat dit soort aanslagen er na een periode van rust opeens weer zijn. En we weten ook dat er een kans is op copycatgedrag."

Het is nog wat vroeg, geeft de NCTV toe, en hij baseert zich op de berichten uit Frankrijk en België, 'maar het lijkt erop dat de origine van deze aanslag niet puur gebaseerd is op het conflict tussen Israël en Hamas. Er is een bredere terroristische context.' De aanslagen zouden zijn opgeëist door Islamitische Staat.

Koranverbrandingen

Door de koranvernielingen die eerder dit jaar plaatsvonden in Nederland door anti-islambeweging Pegida staat Nederland - net als Zweden, waar koranverbrandingen plaatsvonden - nadrukkelijker op de radar van jihadistische bewegingen, schreef de NCTV in een recent verschenen rapport.

"Door koranvernielingen is de kans op een aanslag in Nederland inderdaad groter", bevestigt Aalbersberg tot slot. Of het huidige conflict in het Midden-Oosten een trigger kan zijn voor meer aanslagen? "Natuurlijk kan dat. Maar als je me vraagt of ik bang ben voor meer aanslagen dan zeg ik: ik weet het niet. Als ik dat zou zeggen dan zou ik de dreiging verhogen."