Je mag haar zoeken, maar haar er niet expliciet naar vragen. Zo kun je het draagmoederschaptraject in Nederland omschrijven, want het is strafbaar om een vrouw te vragen je kind te baren. Dat maakt de zoektocht lastig, weten wensouders Koen en Ruud.

"We hebben elkaar ongeveer 3,5 jaar geleden ontmoet via het oh zo romantische Tinder", vertelt Ruud Zwinkels (40) lachend over zijn relatie met partner Koen Brummel (32). Tijdens het daten werd al vrij snel duidelijk dat ze beiden een kinderwens hebben. "Het was heel fijn dat we elkaar daarin konden vinden."

Kers op de taart

"We hebben nu een heel goed en mooi leven samen, waarin we alles op orde hebben qua wonen, werken, gezondheid. We hebben fijne vrienden en familie om ons heen. Maar het mogen krijgen van een gezin, dat zou ons leven echt volmaakt maken", zegt Ruud.

"We voelen dat we een kind heel veel te bieden hebben, maar ook dat we er samen klaar voor zijn om een kind te mogen zien opgroeien. Het te helpen, te ondersteunen in zijn ontwikkeling." Het stel noemt het krijgen van een kind dan ook 'de kers op de taart'.

'We zijn goed voorbereid'

En voorbereid zijn ze, naar eigen zeggen, goed. "Om over kinderen na te mogen denken, vinden wij het een voorwaarde dat je ervoor zorgt dat je het samen goed hebt. Dat je samen een veilige en warme plek kunt bieden", zegt Ruud.

De afgelopen 3 jaar zijn ze dan ook druk bezig geweest met het investeren in hun toekomst. "We hebben elkaar goed leren kennen en samen een huishouden gecreëerd. En nu zijn we ook dik een jaar onderweg om diep in de materie te duiken."

Draagmoederschap

Ze hebben het over de 'materie' die komt kijken bij draagmoederschap. "Dat is wanneer een vrouw zwanger wordt met de intentie om het kindje te laten opgroeien bij één of twee wensouders. Hierbij heeft minstens één van de wensouders een genetische band met het kindje", legt de voorzitter van Stichting Zwanger Voor Een Ander Pauline van Berkel uit.

"Het gaat niet om ongewenste zwangerschappen of dat soort dingen, maar echt voor de zwangerschap al is het de bedoeling dat het kindje opgroeit bij de wensouders."

'Komt weinig voor in Nederland'

"Het is iets wat weinig voorkomt in Nederland", gaat Van Berkel verder over de manier waarop Koen en Ruud ouders hopen te worden.

Dit blijkt ook uit cijfers van Universiteit Leiden, die in 2024 onderzoek deed naar draagmoederschaptrajecten in Nederland. Naar schatting komt dit nu dertig tot vijftig keer per jaar voor. Maar omdat het kabinet in mei 2024 heeft besloten buitenlandadopties aan banden te leggen, verwachten onderzoekers dat dit getal de komende jaren zal stijgen.

Wettelijk verboden

"Maar het vinden van een draagmoeder is op dit moment nog heel moeilijk", merkt Van Berkel op. "Want in de wet staat dat je niet mag bemiddelen, niet mag oproepen, niet mag bevorderen."

Het is verboden om een vrouw - buiten de eigen kennissenkring - openlijk te vragen of ze draagmoeder wil zijn. De vrouw moet dit uit zichzelf aanbieden. Wanneer wensouders deze wet overtreden, kunnen ze een celstraf van een jaar of een geldboete van maximaal 25.750 euro opgelegd krijgen.

'Je moet toch de openbaarheid in'

Mede door deze regels hebben Koen en Ruud nog geen draagmoeder voor hun kind kunnen vinden. Maar ze houden vol. "We begonnen eerst met het delen van onze wens in onze directe omgeving", vertelt Koen. Het stel sprak erover op verjaardagen of een-op-een met vrienden en familie.

"Toch is de veelgehoorde tip om ook op een bepaalde manier naar buiten te treden, want de kans dat je de persoon in je eigen cirkel gaat vinden, is behoorlijk klein. Je moet toch de openbaarheid in."

Aan de slag

Voor Ruud en Koen betekende dat het opzetten van hun eigen website en Instagram-pagina. Niet om een verzoek te doen - want dat mag niet - maar wel om hun verhaal te delen en wens uit te spreken, want dat mag wel. "Dat was voor ons de eerste stap om naar buiten toe te treden, om onze kinderwens duidelijk te maken", zegt Koen.

"We hebben daar ook best bewust naar toegewerkt: we hebben een goed doordachte website gemaakt, nagedacht over de tekst en foto's, en om feedback gevraagd aan onze familie en vrienden", vult Ruud aan. "En wat nu zo leuk is, is dat mensen uit onze omgeving de website lezen en zeggen: 'Zo zijn jullie gewoon echt'."

'Behoorlijke inkijk in je privéleven'

Het delen van hun persoonlijke verhaal vonden ze nogal een uitdaging, het maakt ze kwetsbaar. "Je geeft een vrij breed en onbekend publiek een behoorlijke inkijk in je privéleven en dat zou je in een 'gewone' situatie natuurlijk niet zo snel doen", legt Ruud uit.

"Als jij de gelukkige bent die zwanger mag worden, dan vertel je ook niet van tevoren aan de hele wereld hoe jij van plan bent de opvoeding te gaan doen."

Kwetsbaar

Maar voor het stel is het noodzakelijk om deze informatie vooraf te delen om zo een draagmoeder te vinden die past bij wie zij zijn. "Wij moeten, voordat er überhaupt zicht is op een mogelijke draagmoeder, met de hele wereld delen wie we zijn en dat we een kinderwens hebben", merkt Ruud op.

"En ja, daar word je wel heel kwetsbaar door. Het is ver buiten onze comfortzone, maar het is wel dé manier om eventueel een gezin te vormen."

'Je weet waarvoor je het doet'

"Je weet waarvoor je het doet", vult Koen aan. "Dus dan hebben we ook zoiets van: we hebben nu één stap gezet en we gaan ervoor."

"Want als dit ons uiteindelijk brengt bij een goede klik met een draagmoeder, dan ben je het denk ik heel snel weer vergeten."

Positieve reacties

3 weken na het delen van hun verhaal heeft het stel al heel wat reacties binnen. "Ons bericht op Facebook bijvoorbeeld, wordt ook door mensen die we helemaal niet kennen gedeeld", vertelt Ruud.

"En we krijgen ook berichtjes via onze website van mensen die ons succes wensen. Totaal onbekende mensen die toch de tijd en moeite willen nemen om je dat toe te wensen. Echt prachtig."

Nog geen match gevonden

Een reactie van een potentiële draagmoeder zit er nog niet tussen. "Maar we realiseren ons ook dat een dame die onze website leest, kan denken: 'Hey, misschien zou ik voor deze twee jongens wat willen doen'. Maar als vrouw zijnde vraagt het natuurlijk best heel veel van je, van jou als persoon, en als ze in een relatie zit ook van haar partner."

"Dus, kunnen wij ons ook voorstellen dat mensen even de tijd nodig hebben om er heel goed over na te denken voordat ze ons een berichtje sturen."

Geduld hebben

Die gedachte geeft hen hoop. "Wellicht komt er nog wel een dame die eerst voor zichzelf wat bedenktijd nodig heeft."

"En dat snappen we volledig, want bij ons was het ook niet van vandaag op morgen dat wij dit aan de wereld kenbaar maakten. Dus dat geldt misschien ook voor een mogelijke draagmoeder die in dat traject zit", merken ze op.

Liefdeloos daten

Eenmaal gevonden, willen ze eerst vooral 'liefdeloos daten' met hun draagmoeder, vertelt Ruud. "We willen dan echt investeren in het elkaar leren kennen: 'Wie ben je? Wat vind je belangrijk?' We willen een relatie opbouwen, want je krijgt te maken met een dame die iets ongelooflijks groots wil doen."

"Dat vinden we onze plicht naar de draagmoeder toe, maar ook naar het kind. Want dat heeft helemaal nergens iets over te zeggen natuurlijk, dat wordt geboren en daar moet je goed voor zijn." Het liefst houdt het stel zelfs een band aan met de draagmoeder, zodat het kind ook na de geboorte nog met haar verbonden blijft.

Alvast voorbereiden

Maar tot die tijd focussen Ruud en Koen zich vooral op de voorbereiding. Het afgelopen jaar zijn ze door het bezoeken van bijeenkomsten steeds meer gaan beseffen dat er, naast die hele duidelijke regel, verder vrij weinig wet- en regelgeving is rondom het draagmoederschap. "Hierdoor ben je bij de geboorte bijvoorbeeld niet juridisch de ouder en heb je ook nergens recht op."

"Je hebt geen recht op geboorteverlof, zwangerschapsverlof. Dat zijn dingen die wij aan de voorkant (van dit traject, red.) niet wisten en wat voor ons het proces heel leerzaam heeft gemaakt."

Juridisch gedoe

De gebrekkige wet- en regelgeving brengt veel onzekerheid met zich mee, weet ook Van Berkel. Het kan maanden duren voordat de wensouders ook echt wettelijk worden erkend als ouders van het kind. "Uiteindelijk maak je gebruik van wetgeving die eigenlijk bedoeld is voor de pleegzorg en voor adoptie, en dan komen we er wel."

"Maar dan heb je een situatie waarin het kind vaak al een jaar oud is voordat de situatie juridisch een beetje klopt." Ze maakt zich vanuit haar organisatie dan ook hard voor betere wetgeving voor draagmoedertrajecten in Nederland.

Beroep op overheid doen

"Het is echt iets waarmee we in Nederland nog een slag mee kunnen slaan", merkt Ruud op. "En toevallig hadden we het er laatst nog over in hoeveel programma's nu het onderwerp draagmoederschap wordt besproken."

"Stiekem hopen wij dat dat doordringt richting de politiek en dat Nederland op den duur wet- en regelgeving gaat krijgen die past bij de huidige tijd. Ook in het belang van het toekomstige kind."

'Als het maar gezond is'

Op de vraag of ze nog specifieke wensen hebben wat betreft hun toekomstig gezin: "Toen we jong waren, droomden we van twee, misschien wel drie kinderen. Maar we weten ook voor wat voor een lastige uitdaging wij staan als mannenstel en ik denk dat we in onze handen mogen wrijven als het ons überhaupt gegund is om een kindje te mogen krijgen."

"Een jongen of meisje maakt dan geen verschil", zeggen Ruud en Koen tot slot. "Als het maar gezond is en dat wij het kindje in alle liefde en veiligheid kunnen grootbrengen."

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.

Afgelopen zomer was er veel aandacht voor de situatie van de 12-jarige Mikael. Hij is in Nederland geboren maar wordt uitgezet naar Armenië, waar zijn ouders vandaan komen. Wat voor opties heeft hij nog om toch te blijven? "Einde van de rit in Nederland."