Amsterdam is op zoek naar een nieuwe burgemeester. Als je nog interesse hebt, is het helaas te laat. De vacature is per 1 mei gesloten. Over de perfecte kandidaat wordt flink gespeculeerd. Wie moet het worden? Wat maakt iemand geschikt voor de klus en hoe kan een burgemeester ondanks zijn, of haar, bijzondere status toch een rol spelen in de gemeentepolitiek? Job Cohen weet precies wat je moet kunnen, met zijn tien jaar ervaring als burgemeester van de hoofdstad.

De gemeente Amsterdam heeft voor de huidige vacature een profielschets opgesteld. Een selectiecommissie besluit uiteindelijk wie daar het beste aan voldoet. Hoe werd Cohen destijds benaderd voor het ambt? Het was in elk geval duidelijk dat het een lid van de PvdA moest zijn. "Dat ging toen heel anders. Vanuit de partij was er iets van: zou dat niet iets voor jou zijn?"  Na benaderd te zijn voor belangstelling hoefde Cohen niet lang na te denken. "Het leek me prachtig en daar heb ik me niet in vergist."

De profielschets voor de nieuwe burgemeester is opgesteld in samenspraak met inwoners van Amsterdam. Cohen denkt dat dat een goede manier is geweest. "Hoe meer je van mensen hoort over wat ze belangrijk vinden, hoe meer je nog eens op ideeën kan komen."

Wat moet je kunnen als burgemeester?

In de door de Amsterdamse gemeenteraad opgestelde profielschets staat onder meer:

• De nieuwe burgemeester moet een ervaren bestuurder zijn
• Met gevoel voor humor
• Transparantie en integriteit staan hoog in het vaandel
• Een verbindend leider die helder communiceert

Wat is volgens Cohen nodig? "Het meest centrale punt is: je moet van mensen houden. Er zijn in Amsterdam zoveel verschillende mensen die van alles willen en doen. Dat moet je leuk vinden, om met mensen om te gaan." Toch zijn er verder nog veel dingen belangrijk in de functie, aldus Cohen. "Bestuurlijke ervaring is handig, politieke ervaring is handig, je moet goed met de gemeenteraad om kunnen gaan", zo noemt hij een aantal punten. 

'Je leert terwijl je bezig bent'

Waar zou de commissie vooral op moeten selecteren? "Het één is niet ontzettend veel belangrijker dan het ander", vindt Cohen. De commissie kan volgens hem het best een keuze maken gebaseerd op wat zij nu het belangrijkst vinden. "Je leert andere dingen ook terwijl je ermee bezig bent", zo spreekt Cohen uit ervaring.

De huidige keuze is niet meer zo sterk politiek gekleurd als in de tijd van Cohen. Het tijdperk van 'de PvdA-burgemeester' kan weleens ten einde komen. "Het is een veranderde wereld", zegt Cohen daarover. "De partij heeft een andere positie. In mijn tijd hadden ze twintig zetels in de raad, nu nog een stuk of vijf." Het belangrijkste vind de oud-burgemeester dat de hele raad van Amsterdam achter de keuze staat. "Als het iemand met een andere kleur is, is dat prima."

Is het volgens Cohen tijd voor een vrouw aan het roer in de hoofdstad? "We hebben zes of zevenhonderd jaar mannen gehad, dat is toch een beetje overdreven." Dat betekent volgens Cohen niet dat het niet toch een man mag worden, maar: "Ik zou het wel mooi vinden als het een vrouw wordt."

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.