tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Jij kan het niet' kreeg Lisa te horen op school, nu heeft ze haar master sociologie en pakt ze zelf kansongelijkheid aan

'Jij kan het niet' kreeg Lisa te horen op school, nu heeft ze haar master sociologie en pakt ze zelf kansongelijkheid aan
Lisa begon op het vmbo-kader, maar is nu afgestudeerd als socioloog
Bron: Eigen foto

Van haar docenten kreeg Lisa Janssen vaak te horen dat ze het niet kon. Ze trok zich op aan die ene docent die wel iets in haar zag en wil nu als socioloog ongelijkheid in het onderwijs aanpakken. "Ik heb van mijn ervaringen mijn werk gemaakt."

De 26-jarige Lisa studeerde af als socioloog, heeft een scriptieprijs gewonnen en een academisch artikel op haar naam staan. Iets wat je niet meteen zou verwachten van iemand die begon op vmbo-kader. En dat is nu net het probleem, vindt ze.

'Jij kan het niet'

Lisa zat in de eerste klas van het vmbo-kader niet op haar plek. "De leerkrachten zagen mij niet zoals ik was en ik kon niet echt mezelf zijn." De cultuur op school voelde voor Lisa onveilig, met lage verwachtingen en weinig vertrouwen. 'Jij kan het niet', zeiden docenten tegen haar, gevolgd door 'het gaat niet zo lekker op school'. Ook was er weinig gehoor en steun voor haar instabiele thuissituatie.

Ze voelde zich ontzettend verdrietig en machteloos. Lisa: "Het toekomstperspectief dat je zou moeten krijgen op een school, waar je kan groeien en jezelf kan ontwikkelen, werd mij niet geboden. Ik kwam in een negatieve spiraal terecht." Ze werd helemaal 'opgeslokt' door de situatie en moest daardoor bijna een niveau afstromen naar vmbo-basis.

Lees ook

Kansen in plaats van risico's

Maar in de tweede klas veranderde dit, toen ze Ger Vleugels als mentor kreeg. "Hij heeft mijn leven veranderd. In plaats van telkens de risico's te benadrukken van wat er kan gebeuren als het niet goed gaat op school, zag hij de kansen. Hij zag dat ik een gedreven kind was met bepaalde interesses. Hij vertelde me dat alles mogelijk is en dat hij me zou helpen. Dat zijn zulke belangrijke woorden die je tegen een kind van 12 of 13 jaar uitspreekt."

Ger had hoge verwachtingen van Lisa, waardoor ze ook in zichzelf ging geloven. Als gevolg stroomde ze in het derde jaar op naar vmbo-t. Ze wilde aan alle docenten die haar hadden onderschat laten zien dat ze het wél kon. Ze wilde nog veel meer leren. Haar doel? Een havodiploma halen. "Ik zag mezelf al staan met dat havodiploma in de aula en dat mijn familie daar dan trots naar mij zat te kijken."

Alles op alles

Maar makkelijk ging dit niet. Lisa: "Ik kan bijna niet onder woorden brengen hoeveel energie het heeft gekost om dat jarenlang vol te houden. Ik ging echt tot het gaatje, heb veel nachten doorgehaald om te studeren en keihard gewerkt. Maar ik wilde het zo graag, en dan zet je alles op alles."

Ger is de kracht van Lisa geweest waardoor ze doelen heeft kunnen stellen en in zichzelf leerde geloven. Na de havo studeerde ze door en nu is ze afgestudeerd als socioloog. Lisa focust zich specifiek op onderwijsongelijkheid. "Ik kon mijn eigen ervaringen en wat ik om mij heen zag niet loslaten en kwam daar in mijn studiekeuze telkens op terug."

Lisa Janssen
Bron: Eigen foto
Een trotse Lisa met haar masterdiploma

Onderschat

Lisa is niet de enige die te laag werd ingeschat op de basisschool. Uit onderzoek van de dienst Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS) uit 2020 blijkt dat kinderen van praktisch opgeleide ouders vaker worden onderschat. Van hen kreeg 36 procent een te laag schooladvies. Onder kinderen met theoretisch opgeleide ouders was dit veel minder: slechts 10 procent.

Naast opleidingsniveau van ouders speelt ook de afkomst van kinderen mee, blijkt uit een rapport van de inspectiedienst. Docenten schatten kinderen met een niet-westerse migratieachtergrond iets vaker lager in dan de score die de Cito-toets aangeeft. Het schooladvies vergroot op deze manieren de ongelijkheid in het onderwijs.

Half niveau hoger

Lisa heeft hier als socioloog zelf ook onderzoek naar gedaan. De uitkomsten van haar onderzoek matchen met haar persoonlijke ervaringen: tussen kinderen die gelijk presteren ontstaat toch een niveauverschil. Ondanks dat leerlingen gemiddeld gelijk presteren op de Cito-toets en gelijke schooladviezen krijgen, beginnen leerlingen met theoretisch opgeleide ouders gemiddeld een half niveau hoger dan leerlingen met praktisch opgeleide ouders.

Lisa legt uit dat, hoewel het schooladvies leidend moet zijn in de overgang naar de middelbare school, twee andere factoren worden meegewogen door leraren: de mate van ondersteuning van ouders en afwijkend gedrag van kinderen.

Verschillende kansen

"Leerkrachten zeggen dus eigenlijk, we twijfelen bij dit kind tussen vmbo en havo. Maar op de middelbare school moet je toch wel veel zelf kunnen en omdat zij of hij weinig ondersteuning van ouders kan verwachten, geven we een vmbo-advies."

Lisa herkent dit ook wanneer ze terugkijkt op haar eigen schooladvies. "Er kwam natuurlijk een bepaalde score uit mijn Cito-toets. Ik was echt geen havoleerling, maar vmbo-t had er wel ingezeten als ze naar het hele plaatje keken van mij als kind. Dus niet alleen naar de cijfers en scores, maar ook naar sociale aspecten zoals doorzettingsvermogen en de thuissituatie waar ik in zat."

Lees ook

Hoge verwachtingen

Lisa benadrukt dat het niet per se slecht is dat leraren ook kijken naar de mate van ondersteuning die ouders bieden en afwijkend gedrag van leerlingen, maar dan moet er volgens haar wel over gepraat worden. "Soms zijn onderwijsprofessionals zich niet bewust dat ze deze factoren meewegen. Het kan met alle goede bedoelingen gedaan worden, maar uiteindelijk geef je toch verschillende kansen aan gelijk presterende leerlingen. Het is daarom goed om met elkaar het gesprek aan te gaan of het meenemen van deze factoren wenselijk is."

Omdat het zo moeilijk is om op te stromen als leerling in Nederland, vindt Lisa het niet altijd terecht dat leerlingen op een wat 'lager' niveau beginnen. Ook zij heeft hier hard voor moeten werken. "Lage verwachtingen halen je naar beneden. Hoge verwachtingen doen echt iets met een kind. Ger had hoge verwachtingen van mij waardoor ik ook in mezelf ging geloven."

Een eigen Ger

Ze vindt het daarom belangrijk om haar verhaal te vertellen. "Niet om op te scheppen, maar omdat er in Nederland een maatschappelijk probleem heerst dat kinderen uit verschillende milieus met gelijke prestaties niet allemaal dezelfde kansen krijgen."

Lisa hoopt als socioloog en oud-leerling de ongelijkheid tussen kinderen terug te dringen. Ze is net gestart bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om kansongelijkheid in het onderwijs aan te pakken. Lisa wil dat school voor iedereen een fijne plek is met vertrouwen, hoge verwachtingen, mogelijkheden en kansen. Ze gunt elke leerling een eigen Ger.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze landen steunen Rusland in de oorlog tegen Oekraïne

Na 3 jaar oorlog in Oekraïne heeft Rusland te maken met westerse sancties, maar komt er nog wel steun uit andere landen. Waarom en van wie? In deze video zetten we de militaire en economische hulp die president Poetin krijgt op een rij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'
SPD-lijsttrekker Markus Töns en AfD-politica Enxhi Seli-Zacharias
Bron: EenVandaag

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Bekijk ook

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Bekijk ook

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

Bekijk ook

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

Bekijk ook

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant