U geniet waarschijnlijk gewoon van het weer, maar ondertussen zucht Nederland onder de droogte. Boeren, bosbeheerders en waterschappen kijken voortdurend naar de hemel, maar een bevrijdende regenbui blijft al weken uit. En er is nog een ander, groter probleem: extreme hitte én hittestress.   

Minister: ‘Stress door hitte is een sluipmoordenaar’

Heet, heter, heetst. Je hoeft geen weerman of weervrouw te zijn om te constateren dat het de afgelopen tijd wel erg warm was. De komende dagen zullen droogterecords worden gebroken. Boeren, tuinders en waterschappen en bosbeheerders zetten zich schrap nu een bevrijdende regenbui al weken uitblijft, Limburg uitgezonderd. Misschien is het nu de droogte die ons zorgen baart, maar volgens bioloog en klimaatonderzoeker Arnold van Vliet dreigt er op de langere termijn een groter probleem: extreme hitte en de hittestress.   

Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat zei het deze week op het eerste nationale congres over hittestress als volgt: “Hittestress is een onderschat probleem. Een sluipmoordenaar, onzichtbaar maar doeltreffend.”

Arnold van Vliet deelt de bezorgdheid van de minister. Hij is als bioloog verbonden aan de Wageningen Universiteit en onderzoekt de effecten van de klimaatverandering voor mens en natuur. “Veel mensen lachen er ook even om, zo van, het is warm, dus we moeten weer water drinken’. Maar het is wel serieus, want je drang om water te drinken wordt minder. Je verdampt veel meer. Dus loop je het risico op uitdroging en zeker kwetsbare groepen”.  

Het jaar 2003 laat dat zien. Arnold van Vliet: “ Toen was het meest extreme jaar. In heel Europa zijn toen 35 duizend mensen omgekomen en in in Nederland vijftienhonderd mensen omgekomen door hittestress’”. Onder hittestress wordt verstaan oververhitting en uitdroging. Je lust om te eten en drinken wordt minder, je slaapt minder goed. Het gaat geleidelijk en ongemerkt. 

Meer tropische dagen én nachten

Als je naar de toekomst kijkt staat ons nog heel wat te wachten, voorspelt Arnold van Vliet. “In de afgelopen driehonderd jaar dat er metingen zijn gedaan, is het over de periode vanaf april tot eind juni nog niet eerder zo warm geweest. Het aantal tropische dagen (boven de dertig graden) en nachten (boven de 20 graden) zal verdubbelen. Vooral in de steden. Die warmen gewoon sneller op. Stenen, beton en asfalt houden die warmte vast." Iedereen kan het aantal tropische dagen in uw woonplaats terugvinden op deze website.

Dus alle tegels eruit en alle tuintjes groen? “Ja niet alleen voor hitte, maar ook nog eens keer voor het bergen van water. Tuinen die onverhard zijn kunnen water beter verwerken.” Minister Van Nieuwenhuizen wil dat iedereen meedoet om de steden hittebestendig te maken: “Het állerbelangrijkste, dames en heren, is betrokkenheid. Alleen als bestuurders, bedrijven, kennisinstellingen én burgers meedoen, bouwen we klimaatbestendige wijken. Alleen dan bedenken we mooie innovaties, zoals de Hermitage in Amsterdam die zijn overtollige warmte in de zomer afgeeft aan de palmenkas van de Hortus Botanicus. Alleen dan leggen we waterpartijen aan, groene daken en groene tuinen.”

Een paar dagen vrij om te rouwen na het overlijden van een bloedverwant: steeds meer bedrijven bieden het aan. Maar is dat de beste manier om met verlies om te gaan? "Oppakken van dagelijkse activiteit is enorm belangrijk."

Veel meer nieuwe seniorenwoningen bouwen, dat is dé grote uitdaging van nu, volgens wethouder Pieter Paul Slikker. "Dan kunnen mensen zo lang mogelijk op hun eigen plekje wonen, maar heel erg in contact met die gemeenschap en die samenleving."

Wethouder Slikker uit 's-Hertogenbosch ziet dat de bouw van goede seniorenwoningen een oplossing kan zijn voor meerdere grote problemen: de krapte op de woningmarkt, de tekorten in de thuiszorg en de eenzaamheid waar ouderen regelmatig mee kampen.

Gezamenlijke binnenruimtes en wekelijkse borrels

We spreken hem bij een complex met seniorenwoningen waar veel aandacht is voor samenleven met anderen. Bijvoorbeeld in de vorm van gezamenlijke binnenruimtes en wekelijkse borrels.

De gebouwen lijken van buiten misschien op een verzorgingshuis, maar het concept is totaal anders, zegt Slikker. "In een verzorgingshuis word je geleefd op het ritme van de zorg. Hier hou je zelf de regie over je eigen leven. Niemand wil aan het einde van zijn leven geparkeerd worden in een plek waar alleen maar oude mensen wonen en waar je zorg behoeft. Mensen willen met hun poten in de samenleving blijven staan."

'Niet alleen'

Hij gaat verder: "Hier loop je een modern complex binnen met beneden een hele grote ontmoetingsruimte waar jong en oud en de buurt elkaar ontmoet, waarbij je uitgenodigd wordt om gewoon naar de kapper in de stad te gaan, om te gaan biljarten bij de kroeg hier een paar straten verderop."

Het gevoel van saamhorigheid is ook belangrijk voor Jeanine Liethof (65). Zij woont in het Arnhemse Elderburen, waar senioren ook gezamenlijk wonen. "Het gevoel dat ik niet helemaal alleen ben, dat vind ik heel prettig."

'Je drinkt een kopje koffie samen'

"Als ik van m'n werk op m'n fietsje hier bij al de buren de parkeerplaats op fiets, dan denk ik: 'ik ben thuis'", gaat ze verder.

"En niet alleen vanwege deze woning, maar ook vanwege de bewoners hier. In mijn vorige huis groette de buren elkaar niet eens, maar hier is aandacht voor elkaar. Je komt af en toe bij elkaar over de vloer. Je drinkt een kopje koffie samen."

Omzien naar elkaar

Jeanine wil dat de huurdersgemeenschap zich echt voor elkaar inzet. En dat is ook nodig: "Want er zijn hier nog wel meer single dames en heren, ook op oudere leeftijd. Maar dan is het toch wel prettig dat we daar naar elkaar omzien."

"Als we zien dat een bewoner na een aantal dagen nog steeds de gordijnen dicht heeft zitten, dan gaan wij toch wel even aanbellen om te vragen of alles goed is", noemt ze als voorbeeld. "Kijk, dat soort dingen heb je natuurlijk in een misschien andere woonomgeving wat minder."

Noodzakelijk

Slikker benadrukt dat dit soort vormen van gezamenlijk wonen geen hobbyprojecten zijn, maar bittere noodzaak is. "Als we niets doen dan werkt straks 1 op de 4 mensen in de zorg. Dat gaat niet gebeuren, dus we zullen het met elkaar op een andere manier moeten organiseren."

"Ouder worden in je eigen huis, levensloopbestendig wonen, meer gemeenschappelijk wonen en ook een beetje meer zorg dragen voor elkaar", zegt hij tot slot.