Zuid-Europa blijft de eerste keus van de Nederlandse vakantieganger, ondanks dat veel landen kampen met extreme hitte, droogte en bosbranden. Voor de reisbranche wint de vraag het van de risico's. "De vakantie is bijna een soort levensbehoefte geworden."

De zomers in Zuid-Europa worden steeds heter, en het ene warmterecord na het andere sneuvelt. Dat heeft consequenties voor de manier waarop we vakantie vieren. "Hitte is absoluut een risico als je op reist gaat", zegt toerisme-onderzoeker Harald Buijtendijk. "Zo heeft de hete zomer van 2022 aan zo'n 60.000 mensen in Europa het leven gekost, met name in de populaire vakantielanden aan de Middellandse Zee."

'Warm is niet per se prettig'

Als je in Noordwest-Europa opgroeit, word je met de paplepel ingegoten dat je pas écht vakantie viert als het 'lekker weer' is, stelt Buitendijk, die als onderzoeker verbonden is aan de Breda University of Applied Sciences. "Maar we moeten leren dat warm weer niet per definitie prettig weer is, zeker niet als het zo heet is dat de temperatuur gevaarlijk wordt voor de gezondheid."

Het beeld van de heerlijke warme zonvakanties wordt mede door de marketing van de reisindustrie in stand gehouden, denkt de onderzoeker. "Dat hitte gevaarlijk kan zijn, vooral voor kwetsbare groepen zoals senioren en kleine kinderen, daar hoor je de branche niet over."

Eigen verantwoordelijkheid

Directeur Arjan Kers van touroperator TUI Nederland wijst op de eigen verantwoordelijkheid van vakantiegangers: "Nederlandse reizigers zijn ervaren en weten dat temperaturen in Zuid-Europa in de zomer flink kunnen stijgen. Mensen kunnen zichzelf informeren over de weersomstandigheden en hun keuzes daarop baseren."

De reisbranche ziet ook dit jaar weer veel vraag naar zuidelijke vakantielanden. "Een tijdlang dachten we dat er een verandering in gedrag zou komen door de hitte van eerdere jaren. Maar we merken dat mensen weer massaal de favoriete zonbestemmingen boeken", zegt Kers. "Ik denk dat Nederlanders er gewoon aan toe zijn na maanden met veel regen en grijs weer. Het is bijna een soort levensbehoefte geworden."

Annuleringsverzekering voor hitte?

Wie is er verantwoordelijk voor veilige en verantwoorde vakanties in tijden van klimaatverandering? Reisbureaus wijzen naar de consument, maar Buijtendijk vindt dat niet terecht. "Reisorganisaties kiezen welke bestemmingen ze aanbieden en doen aan pro-actieve marketing voor goedkope vliegreizen naar zuidelijke landen. Zíj moeten alternatieven aanbieden en de juiste informatie verstrekken over de risico's van hitte."

De onderzoeker vindt ook dat touroperators annuleringsverzekeringen voor hitte moeten gaan aanbieden. "De reisbranche is een door aanbod gedreven industrie, die op volume gebaseerde verdienmodellen heeft. Bedrijven kiezen ervoor om hittegevoelige bestemmingen aan te bieden, vaak met behulp van luchtvaart. Het is niet duurzaam en het is ook niet gezond."

Op vakantie naar het Noorden

Uiteindelijk zal ook de reisbranche het klimaatprobleem onder ogen moeten zien, denkt Buijtendijk. "Op den duur zet het hun eigen verdienmodel onder druk", legt hij uit. "Als je kijkt naar de toename van extreme hittedagen als gevolg van klimaatverandering, dan is dat is voor de zuidelijke reisbestemmingen echt een probleem."

Directeur Kers zegt dat TUI wel nadenkt over duurzaamheid en extreme hitte op bepaalde bestemmingen. "We proberen ook ons productportfolio te verbreden en mobiliteitsvormen te verduurzamen. Mensen zullen altijd op vakantie willen, en wij moeten daar als sector op inspelen." Hij ziet ook een voorzichtige trend naar meer Noordelijke plekken: "Scandinavië, Ierland en Schotland worden steeds populairder in de zomer. Het zijn aantrekkelijke landen voor mensen die de hitte willen mijden."

'Toerisme niet hetzelfde als vliegvakantie'

Buijtendijk is vooralsnog niet onder de indruk. "De reisbranche moet veel meer doen dan nu gebeurt", vindt hij. "Als de reisindustrie voor zichzelf een toekomst wil hebben, dan moeten ze hun luchtvaartafhankelijkheid sterk verminderen. Het aantal passagierskilometers met het vliegtuig moet in absolute aantallen omlaag. Toerisme is níet hetzelfde als een vliegvakantie."

En ook de vakantiegangers moeten aan de bak, denkt de toerisme-onderzoeker. "Wees je bewust van de risico's. Denk goed na als er kans is op extreme hitte op je bestemming. Er zijn voldoende alternatieven om op vakantie te gaan zonder gezondheidsrisico's", zegt hij tot slot.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."