De minderjarige Jill en Daniëlle zitten allebei regelmatig achter het stuur zonder rijbewijs. De een op een scooter, de ander in een auto. Waarom nemen deze jongeren zulke grote risico's?

"Het leek me leuk om scooter te rijden, veel vrienden deden het al", vertelt Jill (niet haar echte naam). Als ze 16 is, koopt ze een scooter. Nog voordat ze een rijles heeft gedaan. Haar vriendinnen rijden dan al regelmatig rondjes door de stad en de polder op de scooter zonder rijbewijs. "Ik ken best veel jongeren die rijden zonder rijbewijs. Zeker een stuk of vijf." Het is best normaal, vindt ze.

'Vrij en blij gevoel'

Jill zakt voor haar theorie-examen. Door corona wordt een herkansing maanden uitgesteld. Ze kan de verleiding niet weerstaan: "Het geeft echt een adrenaline-kick. Je voelt de spanning in je buik omdat je weet dat je gepakt kan worden. Maar het geeft ook een vrij en heel blij gevoel."

Sinds kort heeft ze haar rijbewijs, maar daarvoor reed ze tientallen keren zonder het roze pasje. Gevaarlijk vindt ze dat zelf niet: "Ik wilde de politie natuurlijk ontwijken. Dus ik nam expres rustige wegen en binnenwegen. Ik moest vooral uitkijken voor fietsers. Maar ik heb nooit stress gehad om een ongeluk te krijgen of veroorzaken."

'Geld groeit me niet op de rug'

Daniëlle (niet haar echte naam) heeft hele andere redenen om zonder rijbewijs in een auto te rijden. Zij ziet het als noodzaak, omdat haar rijlessen door corona werden gestaakt: "Omdat alles door de lockdown zolang is uitgesteld, ben ik in november begonnen met illegaal rijden. Dat doe ik puur om mijn rijvaardigheden bij te houden."

Het wordt haar onmogelijk gemaakt om op korte termijn haar rijbewijs te halen, zegt ze. "En rijlessen zijn echt heel duur. Het geld groeit me niet op de rug, dus ik kan niet al die tijd blijven lessen." Meestal rijdt ze in de auto van een vriendin, maar ze heeft ook weleens stiekem in de auto van haar ouders gereden. "Mijn moeder lag op dat moment in het ziekenhuis, dus er was niemand thuis."

'Als het misgaat ben ik de lul'

Ze rijdt regelmatig in drukke steden als Rotterdam en Dordrecht, maar spannend vindt ze het niet: "Alleen als ik een politieagent zie, vind ik het eng. Door corona ben ik mijn baan kwijtgeraakt en de boete kan ik niet betalen." Want word je als minderjarige gepakt door de politie, dan kost dat je gemiddeld zo'n 180 euro.

Maar belangrijker nog, rij je zonder rijbewijs en veroorzaak je een ongeluk, dan ben je niet verzekerd. Daniëlle weet dat, maar toch neemt ze het risico: "Ik rij heel voorzichtig, want als het misgaat ben ik de lul. Maar ja, ik moet het rijden toch een beetje bijhouden." Ook Jill was van het risico op de hoogte. "Maar ik ga altijd van het beste uit en hoop gewoon geen ongeluk te veroorzaken."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."