Longpatholoog Danielle Cohen onderzoekt dagelijks cellen van patiënten met longkanker. Een ziekte die te voorkomen is, terwijl vapen onder jongeren juist in opkomst is en het kan veroorzaken. In de klas probeert ze jongeren te vertellen over de gevaren.

Onlangs bleek uit onderzoek van het RIVM en de GGD's dat 9 procent van de jongeren minimaal 1 keer per week vapet. Longpatholoog Danielle Cohen van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) wist het wel, maar baalt er toch weer van. Om de trend tegen te gaan verruilt ze haar werkplek regelmatig voor een plek voor de klas. Haar witte jas houdt ze aan.

'Niet blijven toekijken'

"Normaal gesproken staat een arts natuurlijk nooit in de klas", zegt ze. "Ik ben zelf een dokter in het ziekenhuis en werk met longkankerpatiënten. Onder de microscoop kijk ik naar hun kankercellen. Het begon ons steeds meer te frustreren dat we een ziekte zien die komt door roken en vapen, waar aan de voorkant nog steeds patiënten bijkomen."

Samen met andere artsen besloot ze in actie te komen, vertelt Cohen. "Toen hebben we gezegd: dit moet gewoon stoppen. We moeten nu iets doen. We kunnen niet blijven toekijken hoe jongeren verslaafd raken."

Lespakket

Cohen is een van de artsen van het collectief #artsenslaanalarm, dat ouders en jongeren waarschuwt voor de gevaren van vapen. Ze nam samen met collega Frank Borm het initiatief voor een speciaal lespakket voor scholen: 'Vapen #jouwkeuze'. Cohen en haar collega's hopen dat leerlingen mede door de lessen niet beginnen met vapen.

Daarom richten ze zich op de groepen acht van de basisschool en de eerste en tweede klassen van de middelbare scholen. "Als tiener voel je je forever young, en ben je niet zo heel gevoelig voor een verhaal over ziektes op de lange termijn, zoals kanker of hart- en vaatziekten."

'Klant voor het leven'

Ze hebben het in de klas daarom heus niet alleen over gezondheid, benadrukt Cohen. "Wij gaan met die jongeren vooral in gesprek over verslaving, over nicotine dat in grote hoeveelheden in die vapes zit en over de tabaksindustrie. We laten ze zien dat ze eigenlijk gebruikt worden door de tabaksindustrie. Een verslaafde klant is een klant voor het leven."

Sinds 1 januari mogen vapes met smaakjes niet meer worden verkocht in Nederland. E-sigaretten mogen hoe dan ook niet aan jongeren onder de 18 worden verkocht. Toch weten jongeren nog altijd gemakkelijk aan vapes te komen, weet Cohen.

Vapen op de wc

"Als je op een willekeurige school in Nederland gaat vragen of er wordt gevapet, is het antwoord altijd 'ja'", vertelt ze. "Bijna alle scholen kunnen verhalen vertellen over leerlingen die zo verslaafd zijn dat ze tussen de lessen door op wc's vapen, leerlingen die in de klas vapen."

"Overal worden vapes afgepakt, dus dit probleem is niet weg. We hadden gehoopt dat het smaakjesverbod dat op 1 januari is ingegaan voor een daling zou zorgen. Maar niets is minder waar. Via kanalen als Snapchat kunnen jongeren nog altijd heel gemakkelijk aan hun smaakjesvapes komen."

Noodoplossing

Cohen en haar collega's zien hun lessen als een soort 'noodoplossing'. Ze zien dat jongeren allerhande klachten krijgen door het vapen. "Jongeren kunnen mentale klachten krijgen, zoals meer stress, angst en depressie. Dat komt allemaal voor bij jongeren die verslaafd zijn aan nicotine."

Voorlichting alleen zal niet genoeg zijn, voorspelt de arts. "Wij staan hier nu dus als een soort noodoplossing in de klas. Maar uiteindelijk roepen we vooral ook richting de politiek: help ons en haal dat product van de markt af."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".