meer NPO start

Heeft AI binnenkort al gevolgen voor bepaalde groepen op de arbeidsmarkt? En andere vragen beantwoord

Heeft AI binnenkort al gevolgen voor bepaalde groepen op de arbeidsmarkt? En andere vragen beantwoord
Bron: ANP

Voor de ene persoon is het een nachtmerrie, voor de andere een verademing. Steeds meer beroepssectoren maken gebruik van kunstmatige intelligentie om het werk efficiënter te maken. Wij vroegen wat jullie willen weten over de invloed van AI op banen.

Hoogleraar kunstmatige intelligentie aan de Universiteit van Amsterdam Maarten de Rijke en hoogleraar arbeidseconomie aan de Universiteit Utrecht Anna Salomons beantwoorden jullie vragen.

1. In welke sectoren krijgt AI de meeste invloed?

"In verschillende sectoren kan kunstmatige intelligentie van grote invloed zijn. In sectoren met grote tekorten, zoals de zorg en het onderwijs, maar ook in sectoren waarin praktisch geschoolde mensen werken", zegt De Rijke.

Salomons maakt een vergelijking met de opkomst van de computer tijdens de digitale revolutie. "Toen beïnvloedde nieuwe technologie ook veel verschillende sectoren: we verwachten van AI dat het ook zo'n breed toepasbare technologie is."

"Maar het grote verschil met toen is dat kunstmatige intelligentie andere taken kan uitvoeren dan oudere digitale technologie, denk bijvoorbeeld aan het schrijven van een marketingplan en ander cognitief werk. Hierdoor zal kunstmatige intelligentie waarschijnlijk meer impact hebben op beroepen waar mensen voornamelijk theoretisch geschoold zijn en niet alleen praktisch."

Beide hoogleraren benadrukken dat de opkomst van kunstmatige intelligentie niet gelijk betekent dat banen worden overgenomen. Het gaat deels ook een ondersteunende rol spelen in het werk van mensen. "In de zorg kunnen artsen meer tijd besteden aan de patiënt, omdat kunstmatige intelligentie administratieve taken kan overnemen. Denk aan het opstellen van verslagen voor verzekeringsmaatschappijen", zegt De Rijke.

Anna Salomons en Maarten de Rijke
Bron: Eigen beeld
Anna Salomons en Maarten de Rijke

2. Zijn er al goede opleidingen voor AI?

"Nederland was voorloper in het aanbieden van AI-opleidingen. Eind jaren 80 was er al een groot aanbod. Maar de afgelopen 5 jaar heeft bijna elk land wel AI-opleidingen op de universiteit, want de vraag is enorm groot", zegt De Rijke.

Bedrijven investeren ook in het zelf opleiden van mensen, vooral in sectoren zoals de zorg en het onderwijs. "Van dit soort vakgebieden, waar de procedures gestandaardiseerd zijn en er regelmaat is, kan een AI-systeem leren."

3. Merkt de markt al iets van de invloed van AI op de banen?

Salomons ziet in de vacaturedata een toename van AI-skills als vaardigheid, maar een grotere impact op bijvoorbeeld de banenstructuur, ongelijkheid, of algehele productiviteit is nu nog niet zichtbaar.

Verder ziet Salomons dat ouderen zich over het algemeen moeilijker aanpassen aan veranderingen op de arbeidsmarkt dan nieuwkomers. Opvallend is ook dat mensen met een theoretische scholing zich meestal beter aanpassen aan dit soort ontwikkelingen dan mensen met een praktische achtergrond.

"Er zijn wel al veel bedrijven die kunstmatige intelligentie gebruiken, zoals het bedrijf Uber, dat matcht reizigers aan taxichauffeurs. Maar zelf kun je het ook al merken, door bijvoorbeeld de aan jou aanbevolen series op Netflix of wanneer je op de website van Google een geel jurkje zoekt. Dan krijg je verschillende aanbevelingen die met behulp van AI tot stand komen", zegt Salomons. "Maar dit is nog maar het begin: AI zal nog veel meer worden toegepast in de toekomst."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Heeft AI op korte termijn nadelige gevolgen voor een specifieke groep mensen?

Volgens De Rijke gaat 40 procent van de banen een verandering doormaken. "Een extreme vorm van verandering is overnemen, doordat je andere instrumenten gaat inzetten. Dat zien we bijvoorbeeld terug bij het werk van vertalers."

Steeds vaker wordt het vertalen van teksten vervangen door AI, legt hij uit. "Vertalers moeten nieuwe instrumenten inzetten of misschien zelfs op zoek gaan naar nieuwe genres waar nog wel een menselijke correctie nodig is. Zo'n machine zal het waarschijnlijk moeilijker hebben met teksten die wat specialistischer zijn, omdat er weinig trainingsmateriaal is voor het algoritme van AI", zegt De Rijke.

"Hoe sneller de toepassing van nieuwe technologie gaat, hoe nadeliger het is voor een groep mensen die bepaalde competenties heeft", vertelt Salomons. Ze haalt net als De Rijke de vertalers als voorbeeld aan. "De kwaliteit van de vertaalde teksten wordt steeds beter en het is ook goedkoper dan een vertaler."

Maar bij veel beroepen gaat de technologische ontwikkeling van AI niet zo snel. Denk aan zelfrijdende auto's. "Als auto's zichzelf kunnen besturen, dan zijn taxi- en vrachtwagenchauffeurs niet meer nodig. Maar omdat dit proces erg geleidelijk verloopt, blijft de impact op de arbeidsmarkt beperkt."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa
Ter illustratie: testlancering van een raket in Noorwegen (2023)
Bron: AFP

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Bekijk ook

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

Bekijk ook

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Bekijk ook

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant