In 2 jaar tijd groeide het aantal wolven in Nederland van één naar twaalf. Experts verwachten dat dat aantal in 2021 alleen maar verder stijgt. Hoe gaan we daarmee om? Friese schapenboeren willen een hek om hun provincie, maar dat gaat niet zomaar.

De wolf die in 2018 als eerste op de Veluwe kwam, heeft inmiddels negen welpen grootgebracht. Van die welpen krijgt er een dit jaar mogelijk zelf welpen. Een andere moederwolf zal in april voor de derde keer jonge welpjes krijgen.

'Een grote verrassing'

"Het is voor ons allemaal een grote verrassing hoe snel de wolf zich hier vestigde en voortplantte", vertelt boswachter Mirte Kruit van Natuurmonumenten. Acht wolven leven nu in haar gebied op de Veluwe. Eerder werd wel eens een wolf gesignaleerd in Drenthe, die dan ook snel weer wegging. Nu loopt het dus heel anders. "Wat dat betreft is het vrij onvoorspelbaar hoe wolven groeien qua populatie."

"Maar ik denk dat het mooi is dat de wolf terug is. Hij is 150 jaar weggeweest uit ons land." Voor de natuur is het volgens Kruit een mooie toevoeging. "Maar het is ook een dier dat emoties bij ons oproept, vooral bij de schapenhouderij. Het vraagt mensen om te veranderen."

Aantal dode schapen in jaar tijd ruim verdubbeld

Schapenhouders krijgen steeds meer last van de wolf. In 2019 werden 119 schapen in Nederland doodgebeten. In 2020 was dat aantal al 287. De Friese veehouder Jehan Bouma worstelt ermee: "Ik heb de wolf een aantal keer gesignaleerd. In juli zijn er schapen van mij gepakt. Vaak gaat hij weer terug naar Duitsland, maar je weet dat hij weer terugkomt en ook hier in Friesland blijft."

De wolf heeft zich nog niet gevestigd in Friesland en dat wil Bouma graag zo houden. Toch zit de angst zit er goed in bij hem. De veehouder had duizend schapen, maar heeft uit vrees voor de wolf een groot deel weggedaan. "Je weet: hij komt vaker en hij komt met meer. Ik verwacht dat we over 10 jaar vier roedels in Friesland hebben. Dan kunnen er geen schapen meer in het land lopen."

'Waarom wachten?'

De veehouder vindt dat er haast geboden is bij beleid in de provincie over preventieve maatregelen tegen de wolf. "Je weet dat hij er gaat komen, waarom zou je dan wachten? Je kunt beter vroeg beginnen." Maar hoe dat gedaan moet worden is de vraag. "De wolf is beschermd, dus je mag hem niet verjagen, je mag hem niet bejagen. Je mag hem alleen weren."

Een hek om alleen zijn land is volgens Bouma geen oplossing. "Een hek van 50 kilometer op mijn terrein zou inderdaad werken om de wolf te weren, maar voor elk individueel bedrijf is daar geen beginnen aan. Ik moet dan een hek van kilometers lang plaatsen en dat om de 4 weken weer verplaatsen."

Een hek om Friesland

Met andere veehouders (samen Stichting Wolvenhek Fryslân), bracht het hem op het idee om een hek van 150 kilometer lang rond een groot deel van de provincie Friesland te plaatsen. Zo kan de wolf niet in het gebied komen. "Nederland staat voor een keuze en ik hoop dat Friesland de waarde van vee in de wei beseft. Dat de provincie begrijpt dat leeuw en lam nooit vrienden zullen worden."

Natuurfilosoof Martin Drenthen onderzoekt hoe er in ons land opnieuw plek kan zijn voor de wolf, naast de schapen die hier worden gehouden. "Schapen zijn niet geëvolueerd samen met wolven. Wij hebben ze tam gemaakt. Ze verweren zich dus ook niet tegen de wolf." Door de jaren heen hebben we wilde dieren uit ons land geweerd, nu ze weer terug zijn vraagt dat om een aanpassing. "Ik denk dat het probleem met een hek is dat het veronderstelt dat je een scheiding kunt maken tussen mensen- en dierengebied."

Mensen hier, dieren daar

In zijn boek Hek onderzocht Drenthen de ethiek van de grens tussen boerenland en natuurgebied. "Een hek is miskenning van het feit dat die dieren in zelfde landschap leven. Wolven zijn intelligent en kunnen reageren op zo'n hek." In ons land hebben we volgens hem snel de neiging om dingen te verbieden. "Tot nu toe hebben we de natuur gemanaged door het in stukken te verdelen: mensen hier en dieren daar."

Bij de wolf gaat dat volgens hem niet werken. "We zullen dus op een andere manier de conflicten tussen mens en wolf moeten voorkomen." Een positief aspect van een hek met schrikdraad is dat het volgens hem kan werken als communicatiemiddel. "Dat leert de wolf dat tamme schapen geen aantrekkelijke prooi zijn als ze door zo'n hek een tets op hun neus krijgen. Zo leren de wolven die binnenkomen dat schapen geen aantrekkelijke prooien zijn."

'In Nederland lijkt het maar traag te gaan'

In Duitsland en Zweden maken ze al gebruik van deze hekken met elektrisch draad. "Veel van wat we hier nu doen hebben we in het buitenland afgekeken. Dat gebruiken ze daar al tijden", zegt Drenthen. "Maar in Nederland lijkt het maar traag te gaan. Soms denk ik dat mensen niet willen geloven dat de wolf hierheen komt. Ze weigeren te accepteren dat dit onvermijdelijk is."

De provincie Friesland laat weten dat een hek om het weidegebied van Friesland ecologisch, juridisch, financieel en praktisch niet haalbaar is. Het dier is beschermd en mag niet worden verjaagd of afgeschoten. De provincie wil een speciale projectgroep onderzoeken wat de ervaringen met de wolf zijn. In maart worden de eerste bevindingen verwacht.