meer NPO start

Experiment met kleiner stembiljet, maar waarom niet elektronisch stemmen? 'Echt wat technische doorbraken voor nodig'

Experiment met kleiner stembiljet, maar waarom niet elektronisch stemmen? 'Echt wat technische doorbraken voor nodig'
Het stembiljet bij verkiezingen wordt alsmaar groter
Bron: ANP

Voor veel mensen is het huidige stembiljet te groot en onhandig. Daarom experimenten 5 gemeenten tijdens de Europese verkiezingen met een kleiner stembiljet. Maar waarom stemmen we niet gewoon weer elektronisch? Zo makkelijk blijkt dat niet te zijn.

Volgens universitair docent Informatica Hugo Jonker van de Open Universiteit is elektronisch stemmen niet de oplossing. Het kan juist voor nog meer problemen zorgen.

Voor een aanvaller makkelijk

De grootste reden vóór elektronisch stemmen is volgens hem ook direct de grootste reden tégen. "We hoeven heel weinig te doen om voor heel veel mensen stemmen mogelijk te maken", vertelt hij. "Daardoor wordt het voor een aanvaller ook heel makkelijk. Hij hoeft maar heel weinig aan te vallen en als dat lukt, dan heeft hij gewonnen."

Deze stemprocedure is volgens Jonker zo kwetsbaar omdat het totale aantal stemmen op Ă©Ă©n centraal punt binnenkomt. Dat zou dan ook sterk beveiligd moeten worden: "Tegen de spionagediensten van andere landen." Als een specialistisch team toch bij dat punt kan komen, kunnen ze volgens Jonker de hele verkiezingen beĂŻnvloeden.

Aanlokkelijk om te hacken

Het is niet zijn enige zorg. Stel dat we thuis via internet zouden kunnen stemmen, dan zet Jonker ook vraagtekens bij de privacy daarvan. "Dan kan je familie meekijken of zou je baas kunnen zeggen: 'Kom maar naar kantoor om te stemmen en ik kijk over je schouder mee."

Volgens hem moeten we er ook over nadenken of al die computers waar dan op gestemd wordt, veilig zijn voor hackers. "Het wordt dan wel heel aanlokkelijk om te proberen 10, 20 of 30 procent van de computers in Nederland te hacken."

Bekijk ook

Estland zet in op elektronisch stemmen

Andere Europese landen zijn al wel overgegaan op elektronisch stemmen, zoals Estland. "Die hebben hard ingezet op digitalisering." Maar Jonker ziet daar nu ook zorgen. "Estland is een land dat grenst aan Rusland, ik kan me voorstellen dat ze zich daar nu achter de oren krabben."

"Dan moet hun elektronisch stemsysteem dus wel bestand zijn tegen een Russische aanval."

Sinds 2007 op papier

Elektronisch stemmen is niet nieuw in Nederland. Van 1970 tot 2007 kon men stemmen met een speciale, elektronische stemmachine. Maar die machine bleek niet veilig en fraudegevoelig. "Zo konden ze op afstand, met een zelf in elkaar geflanst computertje, zien of jij op het CDA stemde."

Sinds dat werd ontdekt, stemmen we alleen nog maar op papier. De laatste tijd is daarbij een groot nadeel dat het biljet groter en groter wordt. Op het stembiljet voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 kon uit 26 partijen gekozen worden.

Bekijk ook

Stembiljet van twee A4'tjes

Het te grote stembiljet zorgt geregeld voor problemen in het stemhokje. "Je hoeft nog net geen wiskunde gestudeerd te hebben om hem op te vouwen", grapt Jonker. Daarom wordt er in 5 gemeenten geëxperimenteerd met een kleiner stembiljet voor de aankomende Europese verkiezingen.

Het stembiljet is slechts twee A4'tjes groot en vraagt kiezers in plaats van Ă©Ă©n, twee bolletjes in te kleuren. Eentje voor de partij en eentje voor het nummer van de kandidaat waar ze op willen stemmen. Er staan dus geen namen op het biljet, die zijn te vinden op een overzicht in het stemhokje.

Gaat Nederland ooit elektronisch stemmen?

'Dan wordt dit toch een stuk makkelijker'

"Ik vind het persoonlijk een heel interessant idee", zegt Jonker. Hij woonde een tijdje in het buitenland en stemde daar op afstand. Dat ging al met een kleiner stembiljet ter grootte van ongeveer een A4'tje, die vervolgens in een envelop moest.

"Toen dacht ik wel: als het voor iedereen op Ă©Ă©n A4'tje kan, dan wordt het toch een stuk makkelijker."

Bekijk ook

Kiezers uit het buitenland

Volgens de universitair docent is het dus in elk geval een beter idee dan elektronisch stemmen. Want daar blijft hij nog altijd niets in zien. "Er zouden echt wat technische doorbraken moeten komen voordat ik van mening verander."

Dat betekent niet dat hij de voordelen ervan niet ziet, bijvoorbeeld voor kiezers uit het buitenland of met een beperking. "Ik kan me voorstellen dat kiezers in het buitenland in de toekomst deels via internet kunnen gaan stemmen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom er nog steeds veel geweld in de voetbalwereld plaatsvindt

Intimidatie en bedreigingen van je eigen supporters: In de voetbalwereld komt dit nog steeds voor. Uit onderzoek van Trouw blijkt zelfs dat zeker 6 voetbalclubs bestuurders hier last van hebben, sommigen stapte zelfs op.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Weg van WhatsApp en dan? Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij

Weg van WhatsApp en dan? Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij
Berichtendiensten Telegram, WhatsApp en Signal
Bron: ANP

WhatsApp is al jaren de populairste berichtenapp in Nederland. Maar de app staat nu ineens behoorlijk ter discussie. Steeds meer mensen twijfelen over het gebruik ervan. Maar wat ga je dan gebruiken? En hoe weet je of je dan de juiste keuze maakt?

"Als je WhatsApp gebruikt, blijf je bijdragen aan de data-infrastructuur van big tech. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt ook afstand van de invloed van tech-miljonairs", zegt directeur Marleen Stikker van Waag Futurelab en De Digitale Stad (DDS), een van de eerste online gemeenschappen ter wereld.

Gebrek aan factchecking

Volgens Stikker is een van de redenen waarom mensen WhatsApp verlaten de invloed van Meta, het bedrijf achter WhatsApp, Facebook en Instagram. "Zuckerberg heeft vanaf het begin laten zien weinig respect te hebben voor privacy en gebruikersrechten", zegt ze. "Toen hij merkte hoeveel persoonlijke data hij in handen kreeg, was zijn reactie: 'dumb fucks'. En bij het Cambridge Analytica-schandaal rond brexit werd die data zelfs gebruikt voor politieke manipulatie."

Ook het gebrek aan factchecking op Facebook en Instagram - ook van Meta - speelt mee, vertelt Stikker. "Zuckerberg heeft aangekondigd dat hij daar in Amerika mee stopt en dat is een zorgwekkende ontwikkeling. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt dus afstand van de invloed van tech-miljonairs die in het gevlei willen komen van Trump."

Signal als alternatief

WhatsApp versleutelt berichten, maar verzamelt nog steeds metadata. "Ze kunnen niet zien wat je zegt, maar wel veel andere informatie verzamelen", legt Stikker uit. "Denk aan je contactenlijst, met wie en hoe vaak je communiceert en vanaf welke apparaten. Die metadata wordt bijgehouden en verhandeld."

Daarom zoeken veel mensen een alternatief, en Signal is daarbij favoriet. Volgens de Consumentenbond is het momenteel de meest gedownloade berichtenapp en de beste keuze voor wie privacy belangrijk vindt.

Bekijk ook

Hoe veilig is Signal?

Signal werkt bijna hetzelfde als WhatsApp. "Je installeert de app, koppelt je telefoonnummer en ziet direct welke contacten ook Signal gebruiken", staat op de website van de Consumentenbond. "Je kunt berichten sturen, bellen, foto's delen en groepschats starten."

Toch is er een belangrijk verschil: Signal bewaart geen gegevens over gebruikers. "Het grote voordeel is dat Signal geen metadata bijhoudt", zegt hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers. "Bij WhatsApp en Telegram moet je extra stappen nemen om je chats te beveiligen. Bij Signal is dat standaard ingeschakeld."

Geen commercieel bedrijf

Signal is geen commercieel bedrijf, maar een stichting. "Het is ooit opgezet door hacker-activisten", vertelt Rogers. "Ook de voormalige CEO van WhatsApp was erbij betrokken, maar Signal heeft altijd vastgehouden aan zijn non-profitmissie."

De stichting wordt geleid door Meredith Whittaker, een voorvechter van online privacy. "Dat betekent dat er geen commerciële aandeelhouders zijn die winst willen maken op jouw data", legt Stikker uit. "Signal is een zeldzaam voorbeeld van een techbedrijf dat niet draait om geld, maar om privacy."

info

Functies van Signal

  • Signal en WhatsApp bieden vergelijkbare manieren om te communiceren. Je kunt gesproken berichten versturen, korte video's opnemen met de selfiecamera en live bellen of videobellen via het telefoonsymbool in de app.
  • Met Signal kun je eenvoudig een Tikkie-betaalverzoek versturen. In plaats van te kiezen voor 'Deel via WhatsApp', druk je op het pijltje omhoog en selecteer je Signal als verzendoptie.
  • Een handige functie van Signal is dat je berichten kunt laten verdwijnen na een bepaalde tijd. Binnen elk gesprek kun je via het stopwatch-icoon instellen hoe lang een bericht zichtbaar blijft.
  • Wil je een bericht direct verwijderen? Dat kan zowel bij jezelf als bij de ontvanger(s) door het bericht ingedrukt te houden en op de verwijderknop te klikken
  • Ook voor foto's en video's biedt Signal extra privacy. Je kunt instellen dat een afbeelding of video slechts Ă©Ă©n keer bekeken kan worden. Dit doe je door, voordat je het bestand verstuurt, op het incognito-pictogram (het gezichtsmaskertje) te klikken. Dit verandert dan in '1x', waarna het bestand na openen direct verdwijnt.
  • Wil je langere berichten typen? Dan is de desktopversie van Signal handig. Je koppelt deze eenvoudig aan je telefoon door een QR-code te scannen.

Bron: de Consumentenbond

Slechte moderatie op Telegram

Telegram wordt ook vaak genoemd als alternatief, maar heeft een minder goede reputatie. "Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door extremistische groepen, omdat de moderatie zwak is", zegt Rogers. "Signal wordt juist veel gebruikt door journalisten en mensenrechtenorganisaties vanwege de sterke beveiliging."

"Bij WhatsApp en Telegram moet je zelf extra beveiliging inschakelen, terwijl Signal standaard alles goed regelt." Maar volgens Rogers is Signal minder geschikt voor grote groepen. "Bij WhatsApp en Telegram kunnen groepschats honderden mensen bevatten, bij Signal ligt die grens lager."

Bekijk ook

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Volgens Stikker zijn er verschillende redenen waarom mensen overstappen naar Signal. "De meest principiële gebruikers zitten er al langer. Andere mensen vonden het eerst te ingewikkeld, maar willen nu bijdragen aan alternatieven."

Een groeiende groep maakt de overstap niet per se uit gemak, maar omdat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. "Als werkgevers, universiteiten of vriendengroepen Signal als norm gaan zien, volgen anderen vanzelf. We zitten nu in een transitie."

Rol van de overheid

Volgens haar is het niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een collectieve. "Als Europa en Nederland willen we niet afhankelijk zijn van grote techbedrijven. Door WhatsApp te verlaten en alternatieven te steunen, verander je het speelveld. Blijf je, dan blijft big tech bepalen hoe we communiceren."

De overheid kan een belangrijke rol spelen in de overstap naar privacyvriendelijke alternatieven, volgens Rogers. "Als zij zelf apps zoals Signal gebruiken, geven ze een krachtig signaal af." Daarnaast kunnen ze wetgeving maken om de bescherming van data en privacy te versterken. Door normen te stellen, bijvoorbeeld door WhatsApp te weren uit ambtelijke communicatie, kunnen ze helpen om veiligere alternatieven de standaard te maken.

De overstap: makkelijk of lastig?

Het overstappen naar Signal vergt wat moeite. "Je moet nieuwe groepen aanmaken en mensen uitnodigen", zegt Rogers. "Maar het werkt verder hetzelfde als WhatsApp, dus als je eenmaal bent overgestapt, merk je weinig verschil."

Daarnaast biedt Signal extra privacyopties. Je kunt bijvoorbeeld berichten automatisch laten verdwijnen, een pincode instellen en zelfs je telefoonnummer verbergen, staat op de website van de Consumentenbond.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant