Door onderzoek met slechts 200 coronavaccins had het prikken sneller gekund, maar het ministerie gaf ze niet

Iedereen die corona heeft gehad, hoeft nog maar één prik te krijgen. Maar als viroloog Menno de Jong eerder 200 vaccins had gekregen, was zijn studie hiernaar al in februari afgerond. Het had veel vaccins en zelfs zieken en sterfgevallen kunnen schelen.

Op basis van de studie van het Amsterdam UMC en de GGD Amsterdam adviseerde het OMT aan minister Hugo de Jonge (VWS) om mensen die hersteld zijn van corona nog maar één vaccin te geven. Ook als dat langer dan 6 maanden geleden was of wanneer je nauwelijks klachten had. Dat advies is nu overgenomen.

'Van het kastje naar de muur'

Viroloog Menno de Jong van het Amsterdam UMC wilde dat begin dit jaar al onderzoeken. Voor de studie had hij toen een paar honderd vaccins nodig. De Jong zocht daarom in januari contact met het RIVM, dat hem weer doorverwees naar het ministerie.

"We werden van het kastje naar de muur gestuurd, terwijl wij er klaar voor waren. Maar vanwege de schaarste aan vaccins konden we niet aan de slag." In januari vertelde hij in EenVandaag over het plan voor zijn onderzoek.

Geld, maar nog geen vaccins

Uiteindelijk werd De Jong gevraagd om een formeel studievoorstel in te dienen bij Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek ZonMw. Dat onderzoeksvoorstel kreeg snel een positief advies, maar toch konden ze bij het Amsterdam UMC nog niet aan de slag. De benodigde vaccins ontbraken nog altijd. Toen de Gezondheidsraad op 8 maart adviseerde om mensen die minder dan 6 maanden geleden positief zijn getest met slechts één dosis te vaccineren, leek de studie achterhaald.

Maar volgens De Jong was dat niet zo: "Dit advies was gebaseerd op studies bij zorgmedewerkers, een relatief jonge en gezonde groep mensen, die bovendien niet langer dan 6 maanden eerder besmet waren. Ons onderzoek is breder opgezet met mensen van verschillende leeftijden en ziektebeelden. Er zitten bijvoorbeeld ook mensen bij met longziekten of diabetes." Ook varieerde de tijd tussen corona-infectie en vaccinatie van 1 tot 15 maanden.

Snel gehandeld

Op 1 april, bijna 3 maanden na zijn eerste verzoek, kreeg viroloog de Jong alsnog groen licht. "We konden gelukkig snel handelen. Alles was al voorbereid. Half april hadden kregen 160 mensen die eerder corona hadden doorgemaakt een eerste prik gehad. Bij die groep hebben we vóór vaccinatie en daarna de antilichaamconcentraties in het bloed gemonitord. Ruim een maand nadat de eerste prik
was gegeven waren alle resultaten geanalyseerd. Zo snel is wel bijzonder."

En de uitkomst is precies zoals De Jong hoopte, want iedereen blijkt voldoende antilichamen aan te maken. Meer nog dan na twee vaccinaties en zonder eerdere infectie en ze beschermen ook tegen nieuwe varianten van het coronavirus. Het maakt niet uit of je heel erg ziek was van corona, nauwelijks klachten had of hoe lang geleden je het had. "Wel zagen we dat vrouwen iets meer antistoffen aanmaakten en dat er een heel klein effect van de leeftijd was."

Nog maar 3 dagen winst

Op basis van het onderzoek heeft minister Hugo de Jonge nu dus besloten dat ook mensen die langer dan een half jaar geleden corona hadden met één prik voldoende beschermd zijn. Een goed inzicht en nog steeds een beetje relevant voor Nederland. Maar ook laat.

Het zorgt dat we in Nederland hooguit 3 dagen eerder klaar zijn met vaccineren. Het gaat nu nog om een groep van zo'n 340.000 Nederlanders die langer dan 6 maanden geleden geïnfecteerd zijn. Mogelijk heeft een deel zelfs al twee prikken gehad. "Als ik meteen 200 vaccins had gekregen in januari, hadden we dit eind februari al kunnen weten en eerder dit besluit kunnen nemen", zegt viroloog De Jong.

Voor de rest van de wereld goed nieuws

De gezondheidswinst had groter kunnen zijn. Begin dit jaar waren er al bijna 1 miljoen mensen positief getest. Dat zijn er volgens minister Hugo de Jonge inmiddels ongeveer 1,6 miljoen. Behoorlijk wat mensen die dus geen tweede prik hadden hoeven krijgen. "Het had ons veel vaccins en dus ook tijd kunnen schelen."

Hoewel de vertraging teleurstellend is voor de onderzoeker van het Amsterdam UMC zijn de uitkomsten van de studie nog steeds erg relevant. Want al is in Nederland de winst beperkt, in landen die minder toevoer van vaccins hebben of middelen om ze te kopen, kunnen nog vele miljoenen vaccins bespaard worden en mensen sneller beschermd zijn. "We zijn blij dat we dit alsnog hebben kunnen laten zien. Onze data zijn belangrijk voor een snellere bestrijding van de pandemie in grote delen van de wereld."