De stemleeftijd verlagen naar 16 jaar: zijn jongeren daar klaar voor? 'Wil niet zomaar ergens op stemmen'

Vandaag is de stembus open om te stemmen voor de Europese verkiezingen. Tenminste, voor iedereen boven de 18. In onze buurlanden is de stemleeftijd al 16 jaar. Zou die leeftijd hier ook omlaag kunnen? "Het gaat te weinig over ons in het politieke debat."

"Het is best wel te zien dat er veel ouderen zitten in politieke partijen", vindt de 16-jarige Julia die VWO-leerling is aan de Pius X in Bladel. "Ik vraag mij af of er veel gekeken wordt naar de jeugd of dat er vooral gekeken wordt naar het nú en de samenleving op dit moment. Terwijl wij eigenlijk de volgende generatie zijn."

'Niet op het netvlies van beleidsmakers'

Iris Andriessen, onderzoeker aan de Fontys Hogeschool Pedagogiek, heeft de afgelopen tijd onderzoek gedaan onder meer dan 800 jongeren in de leeftijd van 7 tot 25 jaar.

"We lazen in de krant veel ontwikkelingen die kinderen en jongeren raken. Denk aan het klimaat, de woningnood, oorlog en geweld. Tegelijkertijd zagen we dat deze jonge groep mensen niet op het netvlies van beleidsmakers en politici staat als het gaat om beslissingen nemen", vertelt Andriessen.

Weinig zelfvertrouwen

De meeste jongeren willen enerzijds heel graag meepraten in de politieke discussie als het gaat over maatschappelijke ontwikkelingen, maar anderzijds vinden ze dat het te ver van hen afstaat. Andriessen zegt dat dit erg herkenbaar is, omdat ze weinig zelfvertrouwen ziet onder jongeren als het gaat om hun politieke kennis.

"Aan kinderen en jongeren wordt helemaal niet gevraagd wat ze van bepaalde kwesties vinden. Er wordt in bepaalde zinnen - denk aan het klimaat - weinig rekening gehouden met hun belangen. Daarnaast zijn de lessen in Burgerschap in Nederland onder de maat, waardoor veel jongeren al snel het idee hebben dat ze niet beschikken over de juiste kennis."

'Wij zijn de toekomst'

Dat ziet ook de 16-jarige Iris die, net als Julia, op het 5 vwo zit aan de Pius X in Bladel: "De politiek is in zoverre belangrijk, omdat er keuzes worden gemaakt over de toekomst en wij zijn als jongeren dé toekomst."

Maar ook zij voelt niet genoeg vertrouwen om keuzes te maken. "Voor ons valt er tot nu toe nog niet veel te stemmen, omdat wij nog te weinig kennis hebben over de politiek."

Geen jongeren in beleidsnota's

Jongeren zien zichzelf als de generatie van de toekomst, maar vinden dat het veel te weinig over hen gaat in het politieke debat. "Als je beleidsnota's leest, komt daar niet vaak het woord 'jongeren' in voor", ziet ook Andriessen. "De jeugd heeft letterlijk geen stem. Ze mogen pas stemmen vanaf 18 jaar, maar hebben geen formele macht of invloed die ze kunnen uitoefenen."

Stel het stemrecht wordt verlaagd naar 16 jaar, dan vindt Iris het belangrijk dat de overheid voldoende inzet op het verstrekken van informatie. "Als we stemrecht zouden hebben, is het belangrijk dat de overheid meer moet gaan inzetten op het geven van gastlessen of specifieke lessen gericht op waar elke partij voor staat. Want op dit moment heb ik te weinig informatie om een goede reeële keuze te maken", vertelt de scholier.

'Youth Washing'

Jongeren wordt vaak gevraagd om in jeugdraden of jeugdparlementen hun mening te geven, maar volgens Andriessen wordt hier vrij weinig meegedaan. Dit wordt ook wel 'youth washing' genoemd.

Ze legt uit: "Het gevoel dat er tijdens deze vergaderingen heel erg leeft, is dat de jeugd heel veel tijd stopt en moeite neemt om mee te praten. Vervolgens wordt er met hun input niks gedaan of horen ze er niks meer van terug. Jongeren hebben hierdoor het idee dat zij wel hun stem hebben gegeven, maar dat er niet echt naar geluisterd wordt."

Goed in staat om te stemmen

Als politici ervoor zorgen dat het een democratische gewoonte wordt om het te hebben over de Europese verkiezingen, krijgen jongeren meer de kans om hun gedachten daarover te bepalen en het te laten leven in hun wereld, denkt Andriessen.

"Het politieke zelfvertrouwen onder jongeren is heel laag en dat kan ik me ook voorstellen, want ze beschikken niet over alle politieke kennis. Tegelijkertijd zien we dat jongeren van 16 jaar heel goed in staat zijn om, net zoals jongeren van 18 jaar en ouder, een partij te kiezen die past bij hun overtuigingen en belangen. Maar dat kan pas als de Europese verkiezingen meer gaan leven onder hen."

Stemrecht België en Duitsland

In België en Duitsland mogen jongeren al stemmen voor het Europees Parlement vanaf 16 jaar. Veel van de klasgenoten van Julia en Iris vinden het niet eerlijk dat het daar wel mogelijk is om op jonge leeftijd te stemmen en in Nederland niet.

Julia zou zeker gebruik maken van haar stemrecht, als dit in Nederland ook zou zijn en ze het gevoel zou hebben dat ze goed ingelezen was. "Ik vind dat je er gebruik van moet maken als je stemrecht hebt, maar dan zou ik van te voren informatie erover willen en niet zomaar ergens op stemmen."