Boerenzoon Wiekert Dam bij de boerderij waar hij opgroeide
Bron:
EenVandaag
Ze laten Wiekert Dam niet koud; de berichten over mogelijke onteigening van honderden boerenbedrijven. Zijn vader maakte dit 56 jaar geleden mee en tot op de dag van vandaag speelt de gebeurtenis door Wiekerts hoofd. "Het was verschrikkelijk om te zien."
De boerderij van de familie Dam uit Ridderkerk staat er nog, maar de schuur en weilanden maakten plaats voor een woonwijk. "Rook, mijn vader, werd gedwongen om zijn boerderij en grond, waar hij de zesde generatie was, te verkopen. Hij had weinig keuze."
'Alle boerderijen verdwenen'
De familie Dam verhuisde naar Groningen. "Onteigenen is onteigenen. Mijn vader had kunnen procederen, maar dat deed je toen niet. Je was plichtsgetrouw, als je weg moest ging je weg."
Rook Dam was niet de enige die met onteigening te maken kreeg; alle boerenbedrijven verdwenen uit het gebied. "Stuk voor stuk waren het prachtige historische boerderijen. Het doet pijn, generaties lang op een plek wonen en dan weg moeten omdat de grond nodig is voor woningen."
Ruim een halve eeuw later is het voortbestaan van honderden boeren opnieuw onzeker. Boerenbedrijven stoten te veel stikstof uit, waardoor de bodem verzuurt. Planten die van stikstof houden, zoals grassen en brandnetels, verdringen kwetsbare soorten en de biodiversiteit in de natuur neemt af.
De rechter oordeelde de afgelopen jaren verschillende keren dat de overheid de stikstofuitstoot moet terugdringen. Met het plan om boeren te dwingen te stoppen met hun bedrijf wil het demissionaire kabinet de emissie fors terugdringen. Dan ontstaat er ook ruimte om nieuwe woningen te bouwen, is het idee. Onder boeren leven veel onbegrip en zorgen.
Bron: Wiekert Dam
De vader en moeder van Wiekert Dam op de boerderij
"Ik begrijp wel dat woningbouw in de Randstad belangrijker is dan landbouw, maar het doet wel pijn." Het nieuws over de aanstaande onteigeningen raakt Wiekert. De impact die het op zijn ouders had was groot, vertelt hij.
Zijn vader werd stil, praten deed hij niet. "Ik denk dat het hem heeft aangegrepen. In Groningen werd hij bedrijfsleider van een groot veeteeltbedrijf, maar ik geloof dat hij daar nooit gelukkig is geweest. Hij was niet meer verbonden met de grond. In principe werd hij ambtenaar."
Verbonden met grond
Ook Wiekert kon de boerderij waar hij opgroeide niet loslaten. "Ik voelde altijd de binding. We hebben veel meubels bewust bewaard. Ik vond het als kind al zonde om die weg te gooien."
Sinds de puberteit had hij in zijn hoofd dat hij op een dag terug wilde verhuizen naar de boerderij in Ridderkerk. "Het is de verbondenheid met de grond, met je ouders en voorouders."
De droom om terug te gaan heeft Wiekert inmiddels in de praktijk gebracht. Toen de mogelijkheid zich voordeed verkocht hij zijn huis in Leiden om antikraak te wonen in de oude boerderij van zijn ouders. "Die stond al een tijd leeg en ik wilde het verder verpauperen voorkomen."
De oude meubels staan na ruim 50 jaar weer op hun oude plekken in de boerderij. Alles is in oude stijl hersteld. Wiekert is de zevende generatie van zijn familie op de boerderij. "Ik denk dat mijn vader, die inmiddels niet meer leeft, supertrots zou zijn dat ik er weer woon."
Bron: Wiekert Dam
De huidige situatie van de boerderij van Wiekert Dam
Boerderijmuseum
Wiekert wil van de woning een soort boerderijmuseum maken, waarin hij ook woont. "Om zo de cultuurhistorie terug te brengen, juist omdat die op veel plekken verdwijnt."
"Mijn hele familie komt van de Zuid-Hollandse eilanden en daar zijn boerenbedrijven grotendeels verdwenen. Dat vind ik beklemmend. Je moet de geschiedenis koesteren."
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron:
AFP
Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.
Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.
1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?
"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."
Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.
"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.
"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.
Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.
4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?
"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.
Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.
"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.
In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?
"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."
Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."
Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.
De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.
Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."
Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.
Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog
Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.
De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."
info
Wat is ozb?
De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.
Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.
Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.
De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.
Keuzes maken
"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.
Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."
Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen