75 jaar Slag om Arnhem: 'Een ramp en mislukking vanaf het eerste moment'

De grootste luchtlandingsoperatie in de Tweede Wereldoorlog was bedoeld om de nazi's snel op de knieën te krijgen. Maar operatie Market Garden liep uit op een fiasco. Hoe kijken we hier 75 jaar later op terug? En hoe kon de bedenker zich zo vergissen?

De 72-jarige militair historicus Sir Antony Beevor verkocht miljoenen boeken over de Tweede Wereldoorlog en de Britse koningin ridderde hem voor zijn werk. Hij is niet mild over zijn landgenoot die operatie Market Garden bedacht: veldmaarschalk Montgomery. "Ik denk dat Montgomery al na een paar dagen doorhad dat dit op een ramp uitliep. Dat is de reden waarom hij zich tijdens het offensief erg koest hield. Het was een mislukking vanaf het eerste moment. Er speelde hier flink wat ijdelheid mee", zegt de historicus.

Montgomery kreeg zijn zin

In september 1944 was Nederland nog bezet door de nazi's, maar de geallieerden rukten snel op vanuit het zuiden. De Britse Bernard Law Montgomery had een stout plan: Operatie Market Garden, die uit twee delen bestond. Duizenden parachutisten, opgestegen in Engeland, landden in Oosterbeek. Zij moesten in Arnhem de brug over de Rijn innemen.

Tegelijkertijd moesten grondtroepen zich door en langs Eindhoven en Nijmegen naar Arnhem vechten en een corridor creëren. Als dat lukte, dan konden de geallieerden via deze opening de Rijn oversteken en zo de zwaar verdedigde Siegfriedlinie omzeilen. Zo hoopten ze het Ruhrgebied te omsingelen (dat zo belangrijk was voor de Duitse oorlogsindustrie), en zo de nazi's te verslaan. Opperbevelhebber Dwight D. Eisenhower zag de operatie eigenlijk niet zitten, maar Montgomery kreeg zijn zin.

Pijnlijke nederlaag

Het was een stout plan en het werd een van de pijnlijkste nederlagen van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog. Allereerst werden er op 17 september veel minder parachutisten bij Arnhem gedropt dan de bedoeling was. Een aantal van hen, onder leiding van luitenant-kolonel John Frost, wist de noordkant van de Rijnbrug in Arnhem te bereiken. Maar het grootste deel van de duizenden parachutisten werd tegengehouden door de Duitsers, die snel in de tegenaanval gingen. Ook Frost en zijn manschappen raakten vrijwel meteen geïsoleerd rondom de Rijnbrug en werden genadeloos onder vuur genomen.

Volgens Antony Beevor was de overmoed van Montgomery een belangrijke oorzaak van het fiasco. "Het idee dat de Duitsers in september 1944, (na de nederlaag in Normandië, red.) in chaos verkeerde, was helemaal verkeerd." Ook het tweede onderdeel van Operatie Market Garden verliep daarom slecht. "Het idee was dat de parachutisten de brug bij Arnhem zouden veroveren. En de grondtroepen zouden vervolgens vanuit het zuiden komen via de corridor die was geopend. Maar het probleem van een corridor is dat je vanuit de flanken kunt worden aangevallen. En dat is precies wat de Duitsers deden en waarom die route ook wel Hell's Highway werd genoemd."

Bron: EenVandaag

Held nodig

En wat is nu uiteindelijk het oordeel over de man die de operatie bedacht? "Het probleem was dat Montgomery door de Britse pers tot held was verklaard na zijn overwinning op de Duitsers in Noord-Afrika," zegt historicus Beevor. "De stemming in Groot-Brittannië was na 4 jaar oorlog niet best, en het land had een held nodig. Montgomery was eigenlijk de enige generaal die deze rol kon vervullen."

"Eigenlijk wilden veel van zijn collega's al dat hij ontslagen zou worden, omdat hij in Normandië inschattingsfouten had gemaakt. Maar een generaal ontslaan zou een grote slag zijn voor de Britse oorlogsmoraal. En daarom bleef ook die mythe dat hij een oorlogsheld was bestaan."

Beevor is in Nederland in de week dat Market Garden wordt herdacht. Hij schreef het boek 'De slag om Arnhem'.