Kraken is nu dan wel verboden, toch ziet 35 procent dat graag veranderen. Dat draagvlak wordt groter bij panden die langer dan een jaar leegstaan: "Zorg dat alle bestaande ruimte bewoond wordt of legaliseer kraken."

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 24.000 panelleden. Zij zien het gaan wonen in de leegstaande panden als manier om pandjesbazen onder druk te zetten. Een deelnemer geeft aan: "Door kraken weer legaal te maken zouden pandeigenaren gepusht worden om hun objecten minder lang leeg te laten staan. Ik ben niet voor kraken, maar nood breekt wet."

Kraak een kantoorpand

Wel stellen voorstanders bepaalde voorwaarden aan het legaliseren van kraken. Zoals hoe de krakers met een pand omgaan. Ook vinden ze het vaker oké als mensen een kantoorpand kraken dan als ze een woning kraken.

Het draagvlak wordt groter als een pand langer dan een jaar leegstaat. Dan vindt bijna de helft (45 procent) het oké als een pand gekraakt wordt. Een panellid laat weten: "Leegstand is schandalig in deze tijden van woningnood. Zorg dat alle bestaande ruimte bewoond wordt of legaliseer kraken."

'Kraken is diefstal'

Iets meer dan de helft (54 procent) vindt het een goede zaak dat kraken illegaal is. "Krakers slopen meer in een leegstaand pand dan dat ze er in gaan wonen. Waardoor de eigenaar onnodig op kosten wordt gejaagd", laat een deelnemer weten. Daarnaast hebben ze het gevoel dat krakers voordringen op andere kandidaten die wachten op een woning.

Bovendien denken 6 op de 10 (61 procent) dat het legaliseren van kraken niet gaat helpen bij het oplossen van de wooncrisis. "Mensen die meerdere woningen hebben zijn vaak het probleem, zij vragen te hoge huren waardoor de gewone burger geen huis kan huren of kopen."

Coalitiekiezers tegen kraken

Vooral kiezers van coalitiepartijen voelen daarentegen weinig voor het legaliseren van kraken tegen het woningtekort. Zij wijten de problemen op de woningmarkt vooral aan migratie, een PVV-kiezer geeft aan: "Minder asielzoekers, geen problemen op de woningmarkt." 73 procent van hen vindt het goed dat kraken illegaal is.

Meer draagvlak is er onder kiezers van de meeste linkse partijen. Zij wijzen vaak op woonrecht. Een Partij voor de Dieren-stemmer laat weten: "Het is een groot schandaal dat het recht op een dak boven je hoofd ondergeschikt is aan het belang van grootverdieners."

Oplossing voor de woningnood

Bijna 1 op de 3 (28 procent) denkt dat kraken bij kan dragen om de wooncrisis op te lossen. Verder willen ze ook graag gebruik maken van de opties die er al zijn, zoals bijvoorbeeld antikraak wonen.

Zo laat een deelnemer weten: ''Mijn kinderen wonen antikraak, ik vind dat wel een goede oplossing. Het nadeel is dat het zwerfkatten zijn, steeds van het ene huis naar het andere.''

Zelf gekraakt

Sommige panelleden staan positief tegenover kraken omdat ze dat zelf hebben gedaan. Zo vertelt een deelnemer: "Ik heb zelf gekraakt en gekraakt gewoond in de jaren 80. Het is krankzinnig dat er panden leegstaan en verkommeren terwijl er zoveel woningnood is."

"Veel oude kraakpanden uit die tijd zijn nu gelegaliseerd en zijn niet in waarde gedaald, dankzij de krakers", zegt de deelnemer tot slot.

Het kabinet heeft besloten een pilot voor de opvang van dakloze arbeidsmigranten met drie jaar te verlengen. De gemeente Venlo is verheugd: daar is het project een groot succes. "De straten zijn veel leger. En je wil voorkomen dat mensen doodgaan."

De naar schatting tienduizend dakloze arbeidsmigranten uit de EU die in Nederland verblijven hebben zonder langdurig verblijf of inschrijving bij de gemeente geen recht op opvang of zorg, met alle gevolgen van dien.

Duizenden arbeidsmigranten

Met zeven miljoen euro van het Rijk hebben gemeenten die meedoen aan een pilotprogramma extra plekken ingericht om de arbeidsmigranten toch op te kunnen vangen. Venlo is een van die gemeenten. In de regio Noord-Limburg werken zo'n 53.000 arbeidsmigranten, waarvan 13.500 in Venlo.

Wethouder Jacques Smeets doet daarom graag mee. Venlo trekt als grensgemeente en als grootste tuinbouwgebied in de EU veel bedrijvigheid. "Mensen worden door uitzendbureaus hierheen gehaald, maar ze raken hun werk kwijt en staan opeens op straat, zonder onderdak en inkomsten. Dat veroorzaakt overlast."

Overleven

"Mensen slapen overal: in tentjes, in de bossen, in parkeergarages. Ze vallen soms mensen lastig. Je moet je voorstellen wat dat mentaal met arbeidsmigranten doet, als je zo moet overleven. De verleiding om drank en drugs te gebruiken is dan groot", zegt Smeets.

De gemeente Venlo biedt nu structureel een tijdelijke opvang aan arbeidsmigranten om hen zo opnieuw naar werk en onderdak te begeleiden, of hen met de juiste hulp vrijwillig te laten terugkeren naar hun land van herkomst.

'Voorkomen dat mensen doodgaan'

Deze aanpak is noodzakelijk, denkt de wethouder. "Op de toptijd zagen we 40 tot 75 arbeidsmigranten op straat leven. Je wil voorkomen dat er mensen doodgaan op straat. Door de aanpak zien we dat het aantal daklozen terugloopt. Het probleem wordt beheersbaarder. Je krijgt grip op deze doelgroep."

De pilot in Venlo omvat een speciale opvanglocatie voor dakloze arbeidsmigranten. Het Leger des Heils werkt hier samen met stichting Barka, die ervaring heeft met de doelgroep. Het voormalige verzorgingstehuis Beerendonck biedt plek aan maximaal vijftien mensen. De meerderheid is afkomstig uit Polen.

Intensieve begeleiding

Het gaat vooral om mensen die al langere tijd of meerdere keren dakloos zijn geweest. Vaak hebben ze te maken met psychische problemen of verslavingsproblematiek. Niet iedereen komt er binnen: de opvang is tijdelijk en bedoeld om mensen door middel van intensieve begeleiding weer aan het werk te helpen.

Krzysztof is zo'n arbeidsmigrant die hoopvol naar Nederland trok, maar zijn werk verloor en wekenlang op straat belandde. Hij vond het leven op straat zwaar. Hij voelde zich eenzaam, vernederd en onzeker over de toekomst.

'De straat is niet mijn wereld'

In De Beerendonck kwam hij tot rust en kreeg hij psychische hulp. Hij is heel dankbaar: er is nu zicht op een baan in de logistiek en onderdak. "Ik kan nu snel herstellen. Ik wil niet op straat leven, want dat is niet mijn wereld", vertelt hij.

"Ik heb hulp gezocht, en gelukkig heb ik die gekregen. Ik weet nu dat ik volgende week een baan heb en accommodatie. Zo kan ik verder bouwen aan mijn leven."

80 procent geholpen

In maart kwam de gemeente Venlo met een tussentijdse evaluatie van de pilot, die succesvol lijkt. De andere vijf gemeenten waren al eerder begonnen en kwamen tot dezelfde conclusie.

Meer dan 80 procent van de deelnemers werd door het project geholpen. De helft van de 44 mensen die zich aanmeldden vond een nieuwe baan. Zes keerden vrijwillig terug naar hun land van herkomst en acht mensen worden nog steeds begeleid.

'De straten zijn leger'

Voor de overige 20 procent heeft de pilot niet gewerkt. Eén persoon werd doorverwezen naar de maatschappelijke opvang, en bij zeven anderen is het traject stopgezet door slecht gedrag. In de opvanglocatie geldt een zerotolerancebeleid met betrekking tot alcohol en drugs.

Wethouder Smeets is erg blij met deze resultaten. "De straten zijn echt een stuk leger. Het project doet ertoe." De mogelijkheid om vroeg in te grijpen maakt het verschil, denkt hij. "Zo kunnen we mensen naar een duurzame oplossing begeleiden, of naar ander werk."

Terugkeer

"Hulp bij vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst is ook een oplossing", vervolgt Smeets. Dit was het geval bij Andrzej. Na het verlies van zijn baan was hij zijn alcoholverslaving niet meer de baas, en besloot hij met hulp van Stichting Barka vrijwillig terug te gaan naar Polen.

Daar werkt hij nu als kok in een gemeenschap van Stichting Barka, waar hij ook voor zijn alcoholverslaving wordt behandeld. "Het was moeilijk, maar ik kon kiezen om terug te gaan naar Polen. Ik heb daar geen spijt van. Hier kan ik helpen en zijn ze blij met me, omdat ik kok ben van beroep. Het alternatief was dat ik weer op straat zou belanden."

In gesprek met sector

Het doel van de pilot is volgens wethouder Smeets ook om het systeem aan te pakken. Werkgevers en de uitzendbranche moeten ook veranderen, vindt hij. "Die halen mensen hierheen. Dat mag, in Europa mag je vrij reizen, maar het leidt soms tot excessen."

Een groot gedeelte van de bedrijven doet het goed, ziet Smeets, maar een deel niet. Met die bedrijven moeten afspraken worden gemaakt. "We moeten in gesprek met de branche en een convenant afspreken." Dat ben je aan de arbeidsmigranten verplicht, stelt de wethouder.

Waarschuwen

Smeets: "Mensen worden onder valse voorwendselen van heinde en verre hierheen gehaald, en vallen op een gegeven moment terug. Zonder dak boven hun hoofd, zonder baan."

Andrej waarschuwt jongeren in Polen nu om niet dezelfde fouten te maken die hij maakte toen hij naar Nederland kwam. "Jonge mensen komen naar Nederland en hun eerste vraag gaat niet over waar de supermarkt is en ze eten kunnen krijgen, maar waar de dichtstbijzijnde coffeeshop en dealer zijn."

Nieuwe fondsen

Na 2025 stopt de pilot, maar de gemeenten hebben vorige week het nieuws gekregen dat de financiering in de voorjaarsnota geregeld is voor de opvang tot 2028. Er komt acht miljoen euro per jaar beschikbaar.

"Dat is positief nieuw", zegt wethouder Smeets. "Begin mei verwachten we een Kamerbrief daarover. Hoe de verdeling van middelen tussen de gemeenten eruit ziet, is nu nog niet duidelijk."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.