Veel ouderen willen graag doorstromen naar een kleinere woning. Vaak is daar extra geld voor nodig. Sommigen ervaren moeilijkheden bij het krijgen van een hypotheek. Jullie vroegen ons in de chat of leeftijd hierin een rol speelt.

En dat kan inderdaad zo zijn. We leggen uit hoe dat zit.

'Bijna onmogelijk'

Conny (65) en haar partner liepen er ook tegenaan, toen ze 4 jaar geleden een huis wilden kopen in Hellevoetsluis. Het lukte uiteindelijk wel, maar ze merkten dat geldschieters niet bepaald enthousiast waren over geld lenen aan een ouder echtpaar.

"Wil je verhuizen naar een ander huis, dan heb je al snel extra geld nodig. Maar het is bijna onmogelijk om een hypotheek te krijgen als je begin 60 bent." Ook huren is voor Conny geen optie. "Als je kleiner wilt wonen, denk je al snel aan een appartement, maar de prijzen zijn zo enorm hoog. Daarbij moet ik mijn hypotheek nog aflossen." Ze blijft daarom in haar koophuis wonen.

Hogere kosten

"Het kan inderdaad lastiger zijn om een woning te kopen als je 57 jaar of ouder bent", weet Carina Kloet van De Hypotheker. "Hypotheekadviseurs beoordelen 57-plussers niet alleen op basis van hun huidige financiële situatie. Ze houden ook rekening met verschillende risico's, zoals arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en overlijden."

De kosten van een overlijdensrisicoverzekering kunnen hoger zijn gezien de leeftijd. Hypotheekadviseurs houden daarnaast rekening met iemands toekomstige pensioeninkomen bij de berekening van het maximale hypotheekbedrag. Dat doen ze al 10 jaar voor de pensioendatum."

Geen hypotheekrenteaftrek meer

"Het toekomstige inkomen, dat bestaat uit het pensioen en AOW, ligt bij deze doelgroep vaak lager dan het huidige inkomen wat impact heeft op je maximale hypotheekbedrag. Daardoor kunnen ze minder geld lenen", gaat ze verder. "Het verschil in leencapaciteit is nog groter bij 57-plussers die nauwelijks pensioen hebben opgebouwd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zelfstandig ondernemers."

Kloet noemt nog een reden waarom het lastig is om een hypotheek te krijgen als je dichterbij je pensionering komt: "57-plussers hebben vaak een eigen woning, of een eigen woning gehad, waardoor ze niet meer of beperkt kunnen genieten van de hypotheekrenteaftrek." Bij het afsluiten van een nieuwe hypotheek is de koper namelijk verplicht om deze binnen 30 jaar af te lossen.

Gewend aan lage lasten

Kloet vertelt dat mensen in deze groep ook relatief vaak nog een aflossingsvrije hypotheek hebben. "Dat is een hypotheekvorm waarbij je gedurende de looptijd van 30 jaar niet verplicht bent om af te lossen. Je hoeft maandelijks alleen maar rente te betalen. Op de einddatum moet je dan in één keer de lening aflossen."

"Huizenbezitters met een aflossingsvrije hypotheek zijn daardoor gewend aan relatief lage maandlasten." In de praktijk komen bij een nieuwe hypotheek hogere maandlasten kijken, terwijl deze groep dat moeilijk kan opbrengen omdat mensen door hun eerdere hypotheek gewend zijn aan lagere maandlasten.

Overwaarde

Maar: over het algemeen hebben mensen van 57 jaar of ouder nog genoeg mogelijkheden om een hypotheek te krijgen. Ook als er sprake is van een lager toekomstig inkomen, stelt Kloet gerust.

"Veel 57-plussers hebben al een koopwoning en brengen een (fors) bedrag aan overwaarde mee, zodat de benodigde hypotheek lager uitkomt. Ook hebben zij doorgaans spaargeld opgebouwd, wat ze een goede uitgangspositie geeft op de woningmarkt."

Krappe woningmarkt

Een nieuw huis is bijna nooit lager geprijsd of gelijkwaardig qua prijs, weet Kloet. "Door de krapte op de woningmarkt is het soms een uitdaging om een geschikte woning te vinden. Maar als deze doelgroep flexibel is met de woonwensen, lukt het vaak wel om een passende woning te vinden."

Extra aflossen

Conny kon haar huidige woning uiteindelijk kopen door haar vorige hypotheek versneld af te lossen. "Gelukkig konden we met extra aflossen wel besparen op onze hypotheek, maar niet iedereen kan dat. Dat is voor een hoop mensen niet haalbaar en dus blijven die maar zitten in een huis dat in feite te groot is." Door extra af te lossen, daalt je schuld. Het totale bedrag dat je verschuldigd bent wordt lager, daarmee ook de rentekosten en dus hoef je per maand minder te betalen.

De mogelijkheden kunnen inderdaad beperkt zijn voor de groep die binnen deze leeftijdcategorie een eerste huis wil kopen, bevestigt Kloet. "Zij hebben te maken met een lager pensioeninkomen en brengen geen overwaarde met zich mee."

Financieringsopties

Maar dit geldt niet voor iedereen, zegt ze er meteen bij. "Oudere klanten kunnen meer spaargeld hebben, waardoor ze bepaalde risico's weer opvangen."

Het advies van een hypotheekadviseur speelt dus in op het toekomstige uitgavenpatroon en eventuele wijzigingen in de maandlasten.

'Doelgroep goed informeren'

"Een hypotheekadviseur maakt een zorgvuldige analyse van de financiële situatie op korte én lange termijn. Het is belangrijk om deze doelgroep goed te informeren over eventuele aanvullende financieringsopties, zoals een overbruggingshypotheek of verzilverhypotheek."

Zo biedt een overbruggingshypotheek kopers de mogelijkheid een deel van de overwaarde alvast op te nemen, wanneer je een nieuwe huis koopt voordat je oude is verkocht. Met een verzilverhypotheek kun je de overwaarde op je woning opnemen. Het bedrag wordt dan vrij besteedbaar. Deze lening is speciaal bedoeld voor gepensioneerden met een beperkt pensioeninkomen.

Alternatieven voor het doorstromen

"Huren in de vrije sector en collectieve woonvormen of nieuwbouwprojecten gericht op senioren zijn enkele alternatieven om door te stromen op de woningmarkt", gaat Kloet verder. "Het eerstgenoemde biedt soms meer flexibiliteit en collectieve woonvormen zijn vaak aantrekkelijk vanwege lagere kosten en een betere aanpassing aan de behoeften van ouderen. Deze worden veelal gefinancierd door private initiatieven."

Kloet ziet hier een verantwoordelijkheid weggelegd voor adviseurs. "Adviseurs hebben een belangrijke rol om maatwerkoplossingen aan te dragen, rekening houdend met financiële zekerheid op de lange termijn."

Schrijf iemand met een chronische ziekte niet af. Dat is de boodschap van Annelien Oosterbaan, die parkinson heeft. Als verzekeringsarts ziet ze veel chronisch zieke mensen die nog kunnen en willen werken, maar daarin niet gesteund worden.

Stel je voor: je hebt een chronische ziekte, parkinson bijvoorbeeld of migraine. Tegelijk ben je nog jong en kun je hartstikke veel. Zij het met wat aanpassingen.

Niet aangenomen

Je wil graag werken en begint vol goede moed met solliciteren. Je hebt immers veel te bieden, weet je van jezelf. En er zijn hard mensen nodig met de huidige krapte op de arbeidsmarkt. Wat kan er nu helemaal misgaan, zeg je tegen jezelf.

Toch word je niet aangenomen. Ook niet bij het tweede bedrijf waar je solliciteert, en het derde. Je zelfvertrouwen van eerst, wordt steeds minder.

Afgekeurd

Of je hebt wel een baan, maar komt er op een gegeven moment achter dat je een chronische ziekte hebt. Om je werk goed te kunnen uitvoeren, heb je wat extra hulp nodig van je werkgever.

Maar in plaats van die hulp te bieden, laat je werkgever op een gegeven moment weten dat je contract niet wordt verlengd. Of stelt die zich niet flexibel op, waardoor je het werk niet kan volhouden en je ziek uitvalt.

Te groot risico

Het gebeurt bij veel mensen met een chronische aandoening. Werkgevers zien deze groep nog altijd als een groot risico. Volgens onderzoeksinstelling TNO zijn ze bang dat het ze veel geld kost wanneer deze mensen op een gegeven moment uitvallen. En ze zijn vaak niet bekend met iemands aandoening, of wat dit betekend voor de inzetbaarheid.

Annelien Oosterbaan (42) weet daar alles van. Zij kreeg de diagnose parkinson op haar 33ste. "Het ligt natuurlijk aan de fase waarin je zit in je carrière. Hoe oud je bent en hoe ziek. Maar als je bij wijze van spreken nog moet beginnen, dan is aan een baan komen, of aan het werk blijven erg lastig met zo'n diagnose. Alleen maar omdat je een stempel hebt", vertelt ze.

'Dit is wie ik ben'

Je hoeft in Nederland niet te vertellen hoe het gesteld is met je gezondheid, als je gaat solliciteren. Maar Annelien wil open zijn over haar diagnose. "Dit is wie ik ben en ik wil ergens werken waar daar normaal mee wordt omgegaan. Waar ik niet hoef te liegen over mijn ziekte. Of het moet verbloemen. Dat kan ook helemaal niet", vertelt ze.

Dat dat niet vanzelfsprekend is, ontdekte ze na haar diagnose.. "Waar eerst veel mogelijkheden waren, liep ik ineens tegen een muur op. Ik kon alles nog, voelde me niet ziek, was fitter dan veel anderen. En toch werd ik buitengesloten. Bijvoorbeeld omdat het niet meer mogelijk was om een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Je wordt veel te vroeg afgeschreven. Echt heel pijnlijk."

Omgeschoold tot verzekeringsarts

Annelien, die van huis uit gynaecoloog is, veranderde van koers en liet zich omscholen. Ze is als hoofdonderzoeker verbonden aan het Radboud UMC, waar ze zich bezighoudt met vrouwen en parkinson. En ze werkt als verzekeringsarts bij het UWV.

In haar werk bij de uitkeringsinstantie ervaart zij haar ziekte juist als meewaarde, vertelt ze. Omdat ze zich vanwege haar eigen diagnose goed kan verplaatsen in de mensen die ze tegenover zich heeft. Vaak zijn dat mensen met een chronische aandoening, die worstelen met de (on)mogelijkheden in hun werk.

'Werkgever wil van ze af'

Annelien ziet regelmatig mensen voor een beoordeling voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Ze merkt dan dat het vooral de werkgever is, 'van ze af wil'. "Veel mensen hebben al zoveel meegemaakt aan afwijzing en onbegrip, dat ze daardoor zelf ook opgeven. Hier aandacht voor hebben in het gesprek is het minste wat je kunt doen", zegt ze.

"Ik denk dat het voor werkgevers vooral de angst is voor het onzekere bij zo'n diagnose. In plaats van je erin te verdiepen, wijs je dan maar iemand de deur.

'Dan moet je wel de kans krijgen

"Dit terwijl mijn ervaring vaak is dat hoe zieker iemand is, hoe meer motivatie diegene heeft om zich in te zetten en te bewijzen wat die nog wel kan. Maar dan moet je wel de kans krijgen "

Zelf maakte ze ook van alles mee, in de ziekenhuiswereld nota bene. "En dat vind ik niet eerlijk. Want niet iedereen met een chronische ziekte is er al aan toe om niet meer te werken. Soms kan het niet anders, maar vaak ook wel."

Steeds meer mensen met chronische aandoening

Dat vindt onderzoeker Lidewij Renaud van TNO ook. "De groep mensen met een chronische aandoening is enorm groot en blijft groeien. Bijna 60 procent van alle Nederlanders heeft er minstens een. Binnen die groep mensen zit een enorm arbeidspotentieel, ruim 400.000 banen", vertelt ze.

"We blijven met z'n allen een beetje steken in de gedachte dat deze groep alleen bestaat uit mensen die heel erg ziek zijn. Mensen die niet kunnen werken, niet mee kunnen doen. Maar dat klopt niet", benadrukt Renaud.

Van rugklachten tot parkinson

De variatie aan aandoeningen is groot, vervolgt ze. Dat gaat van rugklachten tot zware hooikoorts en parkinson. "Dat zijn heel verschillende aandoeningen, die je inzetbaarheid kunnen beïnvloeden, maar waarmee je in veel gevallen nog prima kunt werken. Al moet je werkgever daar misschien wat aanpassingen voor doen."

Natuurlijk zijn er ook mensen die zo ziek zijn dat ze echt niet meer kunnen werken, zegt ze. Bijvoorbeeld mensen met een vergevorderde vorm van kanker. "Maar dat gaat lang niet over iedereen."

'Laat me alsjeblieft wat doen'

Annelien zou graag zien dat de maatschappij verandert. Dat mensen met een chronische ziekte - die dat kunnen en willen - zo lang mogelijk kunnen blijven werken. Daar ondersteuning bij krijgen van hun werkgever. "Er gaat nu enorm veel arbeidspotentieel verloren."

"Al moet ik de krant rondbrengen, of ergens koffie inschenken, het maakt me niet uit. Maar laat me alsjeblieft wat doen. Dat is voor mij van heel veel waarde", zegt Annelien. Waarom? "Je gaat ergens naartoe, je wordt daar verwacht, je doet mee in de maatschappij, je voelt dat je van belang bent, mag meedoen", legt ze uit.

Buiten de maatschappij

"Op het moment dat je thuis komt te zitten, word je voor je gevoel toch voor een groot deel buiten de maatschappij geplaatst", vervolgt ze. "Het is al pittig om zo'n diagnose te krijgen, en als je dan ook nog wordt uitgesloten van het werkende leven, dan is dat gewoon best wel hard."

"Als het moment daar is dat het echt niet meer kan, dan is dat pijnlijk maar dan is het ook wat het is", legt ze uit. "Maar als je te vroeg wordt weggezet, terwijl je eigenlijk veel dingen nog wel kan, dan is dat bikkelhard. Al kosten ze misschien wat meer moeite."

'Liever voor elkaar zijn'

"We moeten allemaal wat toleranter worden en wat liever voor elkaar zijn, het zou niet alleen om geld moeten draaien", geeft Annelien mee. "De waarde van mee kunnen doen is niet in geld uit te drukken."

Onderzoeker Renaud raadt werkgevers, maar ook werknemers aan om het gesprek met elkaar aan te gaan. "Dan kun je in kaart brengen wat iemand nodig heeft om zo lang mogelijk goed inzetbaar te blijven."

Lastig voor kleine ondernemers

Maar de onderzoeker begrijpt ook dat dat lastig is. "Het is een taboe en dat werkt twee kanten op: aan de ene kant durven mensen er niet eerlijk voor uit te komen, omdat ze bang zijn voor een negatieve reactie van de werkgever. Aan de andere kant durven werkgevers mensen minder makkelijk aan te nemen als ze weten dat iemand ziek is, of ziek is geweest."

"In Nederland kunnen de kosten voor de werkgever hoog oplopen als iemand langdurig uitvalt. Zeker voor kleinere ondernemers kan dat lastig zijn", erkent Renaud. Een bedrijf betaalt een ziek gemelde werknemer in het eerste jaar 100 procent door en in het tweede 75 procent. Daarna komt iemand terecht in de Ziektewet. "Het dubbele is: het doorbetalen van de loonkosten is juist bedoeld om de werknemer te beschermen."

Systeem veranderen

Het zou volgens de TNO-onderzoeker helpen als in het systeem rondom de arbeidsmarkt de mens meer centraal zou komen te staan. Ze ziet dit als een gezamenlijke opdracht van werkgevers, brancheorganisaties en de overheid.

"Nu wordt heel erg gedacht vanuit het werk, van: dit is mijn vacature en ik zoek iemand die daarbij past. Maar als je meer gaat denken vanuit de persoon die op gesprek komt, welk werk diegene zou kunnen doen. Dan kun je veel passender werk creëren." Door creatiever te denken, kunnen werkgever veel oplossen, is haar conclusie.

'Schrijf iemand niet direct af'

Wat er volgens Annelien anders zou moeten? "Ik vind dat werkgevers die het financieel gezien kunnen leien zich verantwoordelijker op zouden moeten stellen, door mensen duurzaam aan het werk te houden. Dan zullen ze ook zien dat dat iets oplevert."

Ze raadt werkgevers aan om zich te verdiepen. "Als je kijkt naar parkinson, iemand die dat heeft, gaat langzaam geleidelijk achteruit. De een sneller dan de ander maar. Het is niet zo dat iemand van de ene op de andere dag ineens niks meer kan. Het is in die zin best een voorspelbare ziekte. Er valt dus wel een plan te maken, en als het niet haalbaar blijkt, dan stel je die toch gewoon weer bij?"

Positief gevoel

Zelf kijkt Annelien positief naar de toekomst van haar werkende leven. "Ik heb gelukkig nog geen cognitieve problemen, geen mist in mijn hoofd, geen moeite met dubbeltaken en focussen. Daar ben ik heel gelukkig mee, want ik heb ken genoeg jonge mensen met parkinson die daar al wel last van hebben. Het merendeel valt binnen 5 tot 10 jaar uit van werk. Ik ben intussen 9 jaar verder."

"Het gaat goed met me. En hoe lang dat zo blijft: geen idee. Maar ik ben super gemotiveerd om zo lang als mogelijk aan het werk te blijven. En ik denk wel dat ik, juist door bezig te blijven, langer goed blijf."

De chemische industrie in de Rotterdamse haven heeft het zwaar door hoge energieprijzen en belasting op CO2. Moet het kabinet extra geld uittrekken om bedrijven tegemoet te komen? "Een complete waardevernietiging als we dit weggooien met z'n allen."

Veel producten die we dagelijks gebruiken komen uit de chemische industrie. Denk bijvoorbeeld aan shampoo en schoonmaakmiddelen, maar ook isolatiemateriaal en leidingen voor in huis. Die industrie heeft het nu dus heel moeilijk in Nederland.

Na 21 jaar sluiten

In de Rotterdamse haven sluit binnenkort de Amerikaanse chemiefabriek LyondellBasell. "21 jaar geleden hebben we deze fabriek met trots opgestart. Dit kostte ons een miljard euro", vertelt vicepresident Ronald van Klaveren.

Vijf jaar geleden werd nog eens 250 miljoen euro geïnvesteerd om de fabriek te vergroenen. "En nu komt er helaas een einde aan. Dit is een fabriek die je normaal 80 tot 100 jaar laat draaien. Nu moeten we die al na 21 jaar sluiten. Financieel komen we er gewoon niet uit."

Vier keer hogere energieprijzen

Ook chemiebedrijf Huntsman Holland merkt dat het moeilijk is om chemische producten te blijven maken in Nederland. De Amerikaanse directie heeft besloten alleen nog maar het minimale te produceren en geen investeringen meer te doen. "We zitten hier meer dan 50 jaar, maar het is gewoon heel moeilijk om hier geld te verdienen", vertelt directeur Kal Khogali.

Dat komt vooral door onze hoge energieprijzen vergeleken met andere landen, zegt hij. "De energieprijs in Nederland is drie tot vier keer duurder dan in de rest van Europa." Daar komt voor hem ook nog een extra toeslag voor groene energie bovenop: de fabriek draait daar volledig op.

'Niks dat niet uit chemicaliën bestaat'

De vraag is of Nederland meer moet doen om de chemie-industrie hier te behouden. Beide bedrijven hameren in elk geval op het belang ervan. "Er is niks om je heen dat niet uit chemicaliën bestaat", zegt Khogali.

"Dat is de naïviteit in Nederland en andere landen in Europa: dat we alles in de toekomst kunnen doen met nieuwe technologie. Maar dan vergeten we dat daar chemicaliën voor nodig zijn." Van Klaveren benadrukt dat: "Zonder chemische industrie is er geen defensie en verduurzaming mogelijk."

Niet aantrekkelijk

Hoofdeconoom Marieke Blom van ING vertelt dat Nederland altijd aantrekkelijk was voor de chemie. Vroeger werd energie voor grote energieverbruikers goedkoop gehouden met regelingen, maar die zijn in de afgelopen jaren afgeschaft.

"Daarnaast komt er ook een extra CO2-heffing aan", zegt Blom. Dit is een belasting die industriële bedrijven moeten betalen per ton CO2 dat wordt uitgestoten. "Dat maakt de kostprijs voor bedrijven hoger."

Europese onafhankelijkheid

Toch weet ze niet of geld investeren in de industrie, om deze in Nederland te behouden, zich uiteindelijk gaat uitbetalen. "Op lange termijn verwacht ik dat deze industrie kleiner wordt. Ik verwacht dat steun die je nu geeft aan de industrie, uiteindelijk niet rendeert", zegt Blom.

"Ik kan daar ook geen zekerheid over geven, want er zullen ook delen van de chemische industrie wel blijven bestaan."

Afhankelijkheid

Ronald van Klaveren noemt het vooral onverstandig dat Nederland zichzelf afhankelijk maakt van landen buiten Europa. Bijvoorbeeld China heeft een gigantische chemie-industrie. "Het is een complete waardevernietiging als we dit weggooien met z'n allen en daarmee afhankelijkheid creëren elders."

"We hebben laten zien dat we hier concurrerend kunnen produceren. Als de energiekosten omlaag gaan, hebben we nog steeds een heel goed waardemodel om hier industrie te behouden. Daarmee houden we een stukje onafhankelijkheid in stand voor Europa."

Minister wil industrie behouden

Minister Hermans van Klimaat en Groene Energie ziet ook dat chemische bedrijven het in Nederland moeilijk hebben. "Ik ben samen met andere collega's in het kabinet voor de voorjaarsnota van volgende maand aan het kijken wat we kunnen doen om de druk te verlichten."

Hermans wil de industrie graag in Nederland houden. "We hebben de bedrijven keihard nodig voor een sterke, veilige en weerbare economie. Waarin we producten hier maken en we die niet uit andere landen moeten halen."