Innovatie op de werkvloer, applaus voor hulpverleners en elkaar helpen: de positieve effecten van de coronacrisis op een rij

Gezinnen zitten veel meer op elkaars lip en bedrijven moeten vindingrijke oplossingen bedenken. De coronacrisis heeft verschrikkelijke gevolgen, maar biedt op bepaalde vlakken ook juist kansen.

De coronapandemie is over het algemeen erg ontwrichtend voor de samenleving. Maar er zijn ook positieve gevolgen te zien in deze crisistijd. Gezinnen zitten thuis, wat de sociale verhoudingen flink op de schop neemt, en vele bedrijven zijn door de omstandigheden gedwongen tot technologische innovatie.

Liefdadigheid is natuurlijk voor de mens

Minister Bruins eindigde de persconferentie van zondag met de woorden "Nederland, Nederlanders, let een beetje op elkaar." En het lijkt erop dat gehoor wordt gegeven aan de oproep: initiatieven worden opgezet om de inzet van zorgmedewerkers te erkennen met massaal applaus en mensen op social media bieden hulp aan bij klusjes aan anderen die het hard nodig hebben.

"Het is een natuurlijke neiging om iets goeds voor anderen te willen doen", zegt Paul van Lange, hoogleraar Psychologie aan de Vrije Universiteit. "Goed doen voor een ander heeft in het algemeen een positieve invloed op je humeur. En vaak leidt het tot een beter contact. Door deze crisis is de drempel wat lager, omdat mensen meer tijd hebben, en omdat het voor mensen heel prettig is om een doel te hebben. Als je alleen maar thuiszit kan de verveling toeslaan."

Contact helpt bij onzekerheid en angst

"Tot een dag of drie geleden kon iedereen zijn eigen gang gaan, maar nu ben je de hele tijd bij elkaar. Gezinnen zijn tot elkaar veroordeeld, en dat kan positief werken voor het contact", zegt Van Lange. "Je komt eerder spontaan in gesprek, wat er normaal misschien minder van komt, en je hebt contact terwijl je minder vermoeid bent."

De hoogleraar legt uit dat sociaal contact ook extra belangrijk is voor mensen als er veel onzekerheid en angst leeft. "Juist dan is het prettig om bij de mensen te zijn die je het meest vertrouwt. Mensen willen graag duiding hebben van de mensen in hun omgeving, van: 'hoe kijk jij er nou tegen aan?'. Daarnaast realiseren ze zich dat ze kwetsbaar zijn, want als je ziek wordt is het toch wel heel prettig dat de ander voor jou klaar zal staan."

Afhankelijk van elkaar

"Ik denk dat de meeste mensen meer dan ooit tevoren doorhebben dat ze sterker van elkaar afhankelijk zijn dan ooit gedacht", zegt Van Lange. "Dat leidt over het algemeen tot pro-sociaal gedrag: meer voor elkaar doen." Hij legt uit dat mensen die hetzelfde doormaken of hebben doorgemaakt een sterke lotsverbondenheid hebben. "Juist omdat men weet dat men tot elkaar veroordeeld is.

De hoogleraar noemt deze crisis een 'onnatuurlijke situatie'. "Mensen zijn sociale dieren en normaal altijd onder de mensen. Op dit moment worden ze weggehouden van de mensen buiten hun directe omgeving, en dat is heel onnatuurlijk." Die situatie zal zeker ergernissen oproepen, denkt Van Lange. "Maar ook al heb je ergernissen, gaan mensen hamsteren, of zijn de wc-rollen thuis op, ik verwacht dat het positieve van iets voor elkaar doen sterker zal zijn."

Weerstand laten varen

Innovatie-expert Eelko Huizingh van de Rijksuniversiteit Groningen denkt dat de coronacrisis ook veel deuren opent voor de ontwikkeling van technologie. "Het is niet zozeer dat die mogelijkheden nu opeens ontstaan, maar er is altijd weerstand tegen nieuwe technologie. Om innovatie te laten plaatsvinden heb je ruimte, tijd en geld nodig. En juist als het economisch goed gaat is er minder ruimte, omdat iedereen het druk, druk, druk heeft met het bedienen van klanten."

"Nu is er deze crisis, en dat dwingt bedrijven ertoe om na te denken of de manier waarop ze bezig zijn wel de goede manier is. De huidige situatie is zo afwijkend dat mensen hun weerstand moeten laten varen. Het is niet meer de vraag of je het leuk vindt, wij hebben geen keus meer."

Sneller, beter, makkelijker

"Ik ben ervan overtuigd dat deze crisis zijn sporen zal nalaten. Bedrijven en hun achterban zullen er ook achter komen dat sommige dingen beter, sneller en makkelijker kunnen. Dat een winkel best een website kan hebben, dat medewerkers ook terwijl ze thuiszitten hun werk goed kunnen doen."

"De scholen zijn nu dicht. Die hebben de keus tussen hopen dat het heel snel over is, of een oplossing ontwikkelen om kinderen op afstand onderwijs te geven", zegt Huizingh. "Hopelijk kan wat zij nu ontwikkelen in de toekomst ook goed werken, bijvoorbeeld om extra les te geven of om op de middelbare school digitaal een extra vak te nemen."

Innovatie op de lange termijn

Huizingh beschrijft dat deze ontwikkelingen in de toekomst ook nog veel verder door zouden kunnen werken. "Afgelopen maandag stonden er nauwelijks files. Niet vanwege 130 naar 100, maar omdat mensen thuiswerken. Uit onderzoek blijkt dat er veel minder files zouden staan in de ochtendspits als maar een klein deel van de mensen een uur later vertrekt."

"Als nu blijkt dat thuiswerken best goed gaat, kan ik me best voorstellen dat mensen straks ook 's ochtends een uur thuis gaan werken. Zo zou het op den duur kunnen dat we straks, door wat er gebeurd is in deze crisis, veel minder files hebben."