Wat is maandag gezegd in de ministerraad? Het was voor Nora Achahbar reden om op te stappen als staatssecretaris, maar premier Dick Schoof bezweert dat er geen racisme is in het kabinet. De roep om de gesprekken openbaar te maken wordt ondertussen groter.

Zowel premier Schoof als Achahbar (NSC) willen niets kwijt over welke uitspraken tijdens de ministerraad zijn gedaan. En daarmee is een dag later nog steeds onduidelijk wat de directe aanleiding was voor een staatssecretaris om het kabinet te verlaten, in een politiek turbulente week die draaide om het geweld in Amsterdam.

Tijdens de ministerraad

Volgens Haagse bronnen zouden vooral uitspraken van minister Eelco Heinen van Financiën (VVD) en asielminister Marjolein Faber (PVV) voor haar reden zijn geweest om op te stappen. Ook andere NSC-bewindslieden zouden aanstoot hebben genomen aan uitlatingen van deze twee collega-ministers.

Zo zou Heinen na het geweld in Amsterdam hebben gesproken over 'pus' en leek hij volgens critici daarmee te wijzen naar migranten of mensen in de islamitische gemeenschap. Maar dat was volgens medestanders van Heinen niet het geval. Faber zou hebben gezegd dat antisemitisme 'in de genen' van moslims zit.

'Geen racisme in kabinet'

Of de 'racistische' uitspraken daadwerkelijk zijn gedaan en welke woorden er dan precies zijn uitgesproken, weten alleen de ministers en staatssecretarissen die in het Catshuis aanwezig waren. Premier Schoof liet gisteravond na de bezworen kabinetscrisis op een persconferentie weten dat er 'geen racisme is' in het kabinet of de fracties van de vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB.

Verder wilde hij niet ingaan op wat er precies is gezegd in de ministerraad. De notulen van de ministerraad worden pas na 20 jaar vrijgegeven. De inhoud van de gesprekken blijft dus nog wel even geheim, tenzij ander besloten wordt.

Kan Achahbar iets zeggen?

Toch kan een van de betrokkenen, bijvoorbeeld Achahbar, ervoor kiezen om in het openbaar alsnog zijn of haar kant van het verhaal te doen, vertelt strafrechtadvocaat Spong, die met 'stijgende verbazing' naar het kabinet kijkt. "En vooral naar de fratsen die het uithaalt'.

"Als premier Schoof geen openbaarheid geeft over wat er nu echt gezegd is, dan zou Achahbar die zelf kunnen geven", gaat hij verder. Angst dat ze daarmee haar geheimhoudingsplicht schendt, hoeft ze volgens hem niet te hebben.

'Zwaarwegend algemeen belang'

Er kan namelijk sprake zijn van een rechtvaardigingsgrond om te vertellen wat er is gezegd, legt de strafrechtadvocaat uit. Dat houdt in dat als het algemeen belang van haar vergt dat ze zich uitspreekt, ze vrijuit gaat.

"En het is goed te verdedigen dat dit 'zwaarwegend algemeen belang' er nu is", zegt Spong. "Want we kunnen toch geen discriminerende regering hebben?", voegt hij daaraan toe.

'Racisme' in brief vermeden

In de brief die Achabar aan de voorzitter van de Tweede Kamer heeft gestuurd gebruikt ze het woord racisme niet, merkt Spong op. "In deze brief heeft ze het over polariserende omgangsvormen. Ze vermijdt de term racisme."

Dat is volgens hem 'opvallend' en 'heel listig van haar bedacht'. "Want als Achahbar wel het woord racisme zou gebruiken om te omschrijven wat er volgens haar allemaal in de ministerraad is gezegd, zou ze van het kabinet een criminele organisatie maken."

Wel of niet strafbaar?

De strafrechtadvocaat legt uit hoe dit juridisch zit. "Allereerst is het belangrijk te weten dat het woord racisme geen juridische term is en daarom niet in de Nederlandse wet staat. Racisme valt onder discriminatie, en daarover zegt de wet dat je personen niet mag discrimineren wegens religie of ras. Maar dit is alleen strafbaar als het in het openbaar gebeurt."

En dat is hier niet het geval, want de ministerraad is vertrouwelijk, stelt hij vast. "Wat dan overblijft is de zogenoemde 'beroepsmatige discriminatie'. Je mag in de uitoefening van een beroep personen niet discrimineren wegens religie of ras. Dus de uitspraak, als deze echt gedaan is, dat antisemitisme in de genen van bepaalde mensen zit, is zonder enige twijfel strafbaar."

'Discriminerend kabinet crimineel'

En dan komt er volgens Spong nog iets bij: "Als er sprake is van beroepsmatige discriminatie in groepsverband, dus als je beroepsmatig voortdurend misdrijven pleegt, dan hebben we te maken met een criminele organisatie. Dan is het hele kabinet een criminele organisatie."

Hij denkt dat Achabar daarom in haar brief aan de Kamervoorzitter spreekt over 'polariserende omgangsvormen' en niet over 'racisme'. "Omdat ze dit niet voor haar rekening wil nemen", zegt de strafrechtadvocaat tot slot.

'Hartekreet' aan Schoof

Ook Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh wil dat Schoof het stilzwijgen doorbreekt. "Ik maak me grote zorgen over het Nederland van morgen, vandaar mijn 'hartekreet' aan premier Schoof om openbaar te maken wat er nu precies is gezegd in de ministerraad."

Baldewsingh ziet dat er veel onrust en angst is ontstaan in de samenleving. "Mensen maken zich grote zorgen maken dat onze ministerraad, de hoeder van de rechtsstaat, zich racistisch uitlaat. Ze vragen zich af of institutioneel racisme nu ook is geworteld in de motor van de democratie. Het is ontzettend belangrijk dat we hierover met elkaar spreken. Want als we dit niet doen, dan wordt het chaos. Dat mag echt niet gebeuren. We mogen niet verder verdeeld raken."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".