Piet Adema zei bij zijn aantreden als minister van Landbouw dat boeren rust, duidelijkheid en zekerheid nodig hadden. Maar dat heeft hij niet kunnen geven binnen zijn ministerschap, zegt hij tegen EenVandaag. "Daar zit mijn grootste frustratie."

Demissionair minister Adema is komende dinsdag officieel minister-af. We kijken met hem terug op 1,5 jaar ministerschap. Adema: "Er kan veel gebeuren in 1,5 jaar, en ook niét." Als het gaat om stikstof en mestbeleid, is er weinig veranderd.

Boeren in onzekerheid

Adema is op bezoek bij boer Ard van Veen, waar EenVandaag 1,5 jaar geleden ook met hem was. Volgens de rundveehouder is de onzekerheid onder boeren nog net zo groot. Van Veen: "Boeren die tegen natuurgebieden aan zitten, kunnen niks. Als iemand een bedrijf wil overnemen, is er onzekerheid, want banken weten ook niet wat ze moeten doen. Er is geen beleid."

Adema bevestigt dat: "Door de val van het kabinet heb ik het werk niet af kunnen maken, daar zit mijn grootste frustratie wel." Door het klappen van het landbouwakkoord - een belangrijk overleg tussen de overheid, boeren en alle partijen - staakten concrete plannen zelfs al eerder.

Trekkers op het Malieveld

Adema begon in roerige tijden: trekkers trokken naar het Malieveld, er werd asbest verbrand op de snelweg, en er stonden boeren in de tuin van minister Van der Wal. "Het feit dat dit is gebeurd - al die protesten - heeft de wanhoop en zorgen van de boeren op de kaart gezet. Daarna domineerden ze het nieuws", vertelt Adema.

Waarom dat nodig was om aandacht te krijgen? Volgens Adema heeft de toon van toenmalig D66-Kamerlid Tjeerd de Groot niet geholpen. "Dat er iets moest veranderen was voor iedereen duidelijk maar het beeld ontstond dat het kabinet de veestapel met 50 procent wilde krimpen, en dat heeft het proces geen dienst bewezen."

Landbouwakkoord-light

Het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie van PVV, VVD, BBB en NSC omschrijft Adema als een 'landbouwakkoord-light': "Er staan veel dezelfde punten in." Als het gaat om de aanpak van stikstof en om mestbeleid, hoopt de nieuwe coalitie nog meer ruimte te krijgen van Brussel om minder streng met de regels om te gaan.

Caroline van der Plas van BBB vindt dat Adema niet het onderste uit de kan heeft weten te halen bij de Europese Commissie. Maar daar is de demissionair minister het niet mee eens. "Daar krijg je de handen niet voor op elkaar. Je loopt in Brussel tegen een muur op. Ik heb heel veel druk gezet. Of wij die bijzondere positie op het gebied van mest gaan houden, is maar zeer de vraag", zegt Adema daarover.

Pot geld weg

De nieuwe coalitie wil van het stikstoffonds af. Volgens BBB was dat geld alleen maar bedoeld om boeren uit te kopen, en is dat nu niet meer nodig.

Adema vindt dat Van der Plas zich aan de feiten moet houden. "7 miljard was voor opkoop en de rest was voor het boerenerf, dat geld is er nu niet meer en dat is zonde."

Overleg met vrouw en kinderen

In de privé-sferen heeft het ministerschap veel invloed. Toen Adema 1,5 jaar geleden overwoog minister te worden, heeft hij uitgebreid gesproken met zijn vrouw en kinderen.

"Ook voor de kinderen van mijn kinderen heeft het implicaties", zei hij destijds. Hij besloot toch voor het ministerschap te gaan, ondanks de keerzijde ervan.

'Gewoon Piet uit Opeinde'

Maar ook die keerzijde heeft hij gemerkt. "Je hele gezinsleven staat in het teken van het ministerschap. Je wordt er overal mee geconfronteerd: als je de tv aanzet, als je de krant leest. Er werd mij zelfs geadviseerd om geen boodschappen meer te doen." Dat was om veiligheidsredenen, vertelt hij, maar ook omdat hij door mensen aangesproken had kunnen worden die 'lastig' konden doen.

Het mooie vond hij dat hij zich in Friesland nooit 'de minister' voelde, als hij daar na een week in Den Haag werken in het weekend weer aankwam. "Daar was ik gewoon weer Piet uit Opeinde."

Omgekeerde vlaggen

Toen we Adema 1,5 jaar geleden volgden tijdens zijn eerste bezoek aan een zaal vol met ontevreden boeren, vertelde een agrariër hem: "Ik moet het bedrijf nog van mijn vader overnemen, maar het is in deze tijd zo moeilijk om er nog zin in te hebben." In die tijd hingen er omgekeerde vlaggen door heel Nederland.

"Die wanhoop is er nog steeds, dat zie ik ook wel", vertelt Adema. "We hebben veel in gang kunnen zetten, maar niet af kunnen maken. Ik zie de problemen, maar die vragen langere adem dan 1,5 jaar werken. De problemen zijn door het verlies van derogatie - de uitzonderingspositie op het gebied van mestbeleid - alleen maar groter geworden. Ik had graag door gewild, dat is de reden dat ik met gemengde gevoelens afscheid neem."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."