Elk jaar verlaten zo'n 300.000 werknemers een zorgorganisatie. Die organisaties moeten ter vervanging nieuw personeel werven, selecteren en inwerken. Dat kost bakken met geld, laat recent onderzoek zien. "Het gaat om miljarden euro's per jaar."

Afgelopen jaar gingen 120.000 personen naar een andere werkgever binnen de sector. 22.000 mensen gingen verder als zzp'er en bijna 160.000 mensen verlieten de zorg. Dat er veel uitstroom plaatsvindt is bekend. Maar wat dat de sector kost, dringt nu steeds meer door.

Tienduizenden euro's per vertrekkende werknemer

De kosten van personeelsverloop lopen op naar bijna 42.000 euro per persoon, vertelt Rob Berbers van zorgadviesbureau Porres. "Dat is een schatting die we na grondig onderzoek hebben gemaakt. Het is gebaseerd op een gemiddelde van alle werknemers, gerekend van directeur tot schoonmaker."

De hoge kosten ontstaan onder andere door de verminderde productiviteit als iemand stopt. Daarbovenop komen de kosten van het werven en selecteren van nieuwe medewerkers. Maar ook de tijd die nodig is om een nieuwe collega in te werken kost geld.

Meer dan 12 miljard kwijt

"Als we naar een organisatie kijken waar ieder jaar 400 mensen uitstromen, en je vermenigvuldigt dat met 40.000 euro, dan praat je over een verliespost van 16 miljoen euro, elk jaar weer."

Een snelle rekensom laat zien dat het naar schatting in de gehele sector om meer dan 12 miljard euro gaat die de zorg jaarlijks kwijt is aan uitstroom.

'Behouden levert meer op'

"Er gaat veel aandacht uit naar hoe je mensen kunt interesseren om in de gezondheidszorg te gaan werken", gaat Rob Berbers van zorgadviesbureau Porres verder.

"Organisaties steken veel geld en energie in het werven en selecteren van medewerkers. Dat is zeker nuttig, maar het is ook belangrijk om meer te investeren in het behouden van mensen. In veel gevallen levert dat aanzienlijk meer op en kost het aanzienlijk minder."

500 mensen per jaar weg

Voorzitter Niels Honig van de Raad van Bestuur van het Franciscus Gasthuis en Vlietland schrikt van de hoge bedragen. Hij zegt dat jaarlijks ruim 10 procent van het personeelsbestand het Rotterdamse ziekenhuis verlaat. Dat zijn ongeveer 500 mensen per jaar. Ze gaan met pensioen, bij een andere zorgorganisatie werken of kiezen voor een andere sector.

Die laatste groep bestaat vaak uit jonge mensen, die binnen 2 jaar nadat ze een diploma hebben gehaald de zorg alweer verlaten. "Dat vinden we echt heel erg zonde, we zouden deze medewerkers heel graag willen houden", zegt Honig.

Initiatieven om personeel te behouden

Het ziekenhuis zet daarom in op meer medezeggenschap voor werknemers en op vitaliteit: "Mensen kunnen sporten, we doen aan mindfulness en aan loopbaancoaching. En we zetten in op brede en moderne opleidingsmogelijkheden." Het ziekenhuis is daarvoor bezig een modern simulatiecentrum in te richten.

Daarin oefenen verpleegkundigen en artsen medische handelingen met hologrammen en levensechte poppen. "Ze kunnen handelingen zo vaak als ze willen herhalen zonder dat er druk op afdelingen komt te liggen. Wij merken dat onze mensen het heel prettig vinden om op die manier hun vak goed bij te houden en nieuwe vaardigheden te trainen."

Bron: EenVandaag

Enorme uitstroom tegengaan

Het ziekenhuis doet het met ruim 10 procent uitstroom niet eens zo slecht vergeleken met andere partijen. "We komen soms bij zorgorganisaties over de vloer waar de uitstroom bij 20 of zelfs 25 procent ligt", vertelt Rob Berbers. "Met een goede analyse van die uitstroom kun je vaak heel doeltreffende maatregelen nemen."

Berbers noemt het voorbeeld van een groot ziekenhuis waar sprake was van enorme uitstroom: "We constateerden het verloop specifiek onder de nachtverpleegkundigen. Toen kwamen we erachter dat zij zich niet veilig voelden op de parkeerplaats."

Oplossing was 'te simpel voor woorden'

"De oplossing was eigenlijk te simpel voor woorden en heel effectief", gaat Berbers verder. "Het ziekenhuis heeft ervoor gezorgd dat er bordjes kwamen bij de ingang: 'Gereserveerd voor de nachtverpleegkundigen van zes uur 's avonds tot acht uur 's ochtends'. En zo konden ze de uitstroom omlaag brengen."

Hoeveel uitstroom zou de Rotterdamse bestuursvoorzitter Niels Honig acceptabel vinden? "Ik zou heel tevreden zijn als we de trend van ruim 10 procent kunnen doorbreken. Ik hoop dat we mensen die vertrekken omdat ze niet hebben gevonden wat ze wilden vinden, kunnen overtuigen om te blijven, en zo de uitstroom in de komende jaren kunnen halveren."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.