Treinen die niet rijden, vernielde kunstwerken en beschadigde bliksemafleiders: koperdiefstal kan voor flinke problemen zorgen. We vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Econoom Edin Mujagić en directeur van Metaal Recycling Federatie (MRF) Lennert Vermaat geven antwoord op jullie vragen. Mujagić houdt zich bezig met de marktwaarde van producten en materialen, waaronder koper.

1. Waar belandt uiteindelijk het gestolen koper?

Koper zit in ontzettend veel producten, begint Mujagić. "Ga maar eens in je woonkamer staan en kijk om je heen: televisies, computers, telefoons en audio-apparatuur, potten, pannen, bedrading: noem maar op. Er zijn dus ontzettend veel fabrikanten die baat hebben bij de inkoop van koper om het vervolgens te verwerken in artikelen.

"Uiteindelijk wordt het gestolen koper, via-via of direct, bij metaalhandelaren aangeboden." Zij zijn verantwoordelijk voor het herwinnen van koper en andere metalen uit schroot en maken deze weer geschikt voor industriële toepassingen, legt Mujagić uit.

"Maar", gaat Vermaat verder. "Naast dat veel koper bij zulke bedrijven belandt, vermoed ik dat er ook veel koper in het buitenland terechtkomt."

2. Maakt een bedrijf (dat koper aanneemt) zich dan schuldig aan heling?

Heling betekent dat iemand gestolen goederen verwerft, voorhanden heeft of verkoopt, en het is strafbaar onder de wet. "Als een fabrikant gestolen koper aanneemt, maakt hij zich dan ook schuldig aan heling. Als welwillend bedrijf denk je dus wel twee keer na voordat je bewust gestolen goederen inkoopt", zegt Vermaat.

"Normaal gesproken werkt het zo dat, als je als persoon het vermoeden hebt dat iets niet legaal is, je een melding moet maken bij de politie", vult Mujagić aan. "Maar dat de politie zou worden ingelicht met de melding: 'Nou, hier staat iemand met wel heel veel koper,' is een situatie die zich voordoet in een ideale wereld."

"In werkelijkheid zijn er vermoedelijk genoeg mensen die denken: het ziet er misschien niet helemaal koosjer uit, maar als ik het voor een schappelijk prijsje kan krijgen, doe maar!"

Vermaat vult aan: ''En dan krijgt helaas de gehele branche met imagoschade te maken.''

Bron: Eigen beeld

3. Hoe zit het met legitimatie bij het inleveren van koper?

"Sinds 2012 geldt er in Nederland een regeling die vereist dat wanneer je koper inlevert bij metaalbedrijven, je je ID moet tonen", legt Vermaat uit. Deze gegevens moeten worden geregistreerd. "De regeling is met name in het leven geroepen om koperdiefstal af te schrikken en om het uiteindelijk makkelijker te maken om verdachte transacties op te sporen."

Veel bedrijven houden zich daar dan ook aan, vervolgt Vermaat. "Zij staan namelijk onder toezicht. Zo controleren milieu- en omgevingsdiensten of de regels wel worden nageleefd. Als detailhandelaar ben je dan ook verplicht om deze regels te volgen: doe je dat niet, dan ben je in overtreding."

Daarnaast is er een certificeringsregeling voor bedrijven die lid zijn van de Metaal Recycling Federatie (MRF). Deze bedrijven worden gecontroleerd door derde partijen, wat betekent dat ze moeten kunnen aantonen dat ze de gegevens van inleveraars correct hebben genoteerd. "Dit systeem helpt om de transparantie en legaliteit in de koperhandel te waarborgen."

4. Hoe wordt er opgetreden tegen bedrijven die het koper innemen?

Dan krijg je een behoorlijke boete, zegt Vermaat. "Je kunt ook een hoge boete krijgen als blijkt dat de gegevens van de koper-aanbieders niet goed zijn geregistreerd."

De directeur van MRF vertelt over meldingen van koperdiefstal: "We hebben een meldpunt voor diefstal binnen de branchevereniging. Wanneer een partij te maken krijgt met diefstal - of het nu gaat om een groot kunstwerk of onderdelen van leidingen uit zonneparken - sturen we direct een bericht naar al onze leden. Op deze manier blijven zij op de hoogte van recente incidenten en kunnen ze extra alert zijn."

Niet iedereen houdt zich altijd aan de identificatieplicht en andere maatregelen. Daardoor geldt als koper binnen Nederland wordt gestolen en ook hier weer wordt doorverkocht, het lastig kan zijn om dieven en illegale verkopers op te sporen", merkt Mujagić op. "Wordt het koper vervolgens naar het buitenland verkocht, dan wordt het vrijwel onmogelijk om de herkomst en verhandelde partijen te traceren. Deze internationale factor maakt het toezicht en de opsporing extra uitdagend."

5. Is er een alternatief materiaal voor koper om het stelen van dit metaal minder aantrekkelijk te maken voor dieven?

Nee, er is eigenlijk geen alternatief voor koper, zegt Vermaat. "Koper wordt met name in de spoorlijnen van de trein gebruikt, omdat het zo'n goede stroomgeleider is."

"Als er een rendabel en kostentechnisch acceptabel alternatief was geweest, werd het al lang op grote schaal gebruikt, maar eigenlijk geldt dat je niet om koper heen kunt", voegt Mujagić nog toe.

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."