VVD-stemmers zijn verdeeld over de rol van hun partij in een volgend kabinet. Ongeveer de helft van hen wil het liefst dat hun partij actief meedoet aan een minderheidskabinet met de PVV en BBB, gedoogd door NSC. De rest ziet liever een ander kabinet.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 25.000 leden van het Opiniepanel.

VVD-stemmers verdeeld

VVD-leider Dilan Yeşilgöz zei na de verkiezingen nog dat haar partij moet gedogen, maar de meeste kiezers wilden juist liever dat de VVD wél volwaardig mee zou doen aan een kabinet met de PVV, BBB en NSC. Ook twee weken geleden, vlak voordat Omtzigt uit de onderhandelingen stapte, wilden de meeste VVD-stemmers zo'n kabinet nog het liefst.

Maar nu Pieter Omtzigt te kennen heeft gegeven dat zijn NSC niet met de PVV in een meerderheidskabinet wil regeren, zijn VVD-stemmers verdeeld over wat hun partij moet doen. Afzwaaiend informateur Ronald Plasterk ziet nog kansen voor een samenwerking tussen de vier partijen, en een groep VVD-kiezers juicht dat toe.

Hoe met het nu verder in de formatie? VVD-kiezers over hun coalitievoorkeur

Liever met GroenLinks-PvdA

Als ze moeten kiezen, ziet 46 procent het liefst dat de VVD alsnog met de PVV en BBB in een kabinet stapt, met NSC als gedoogpartij. De rest ziet dan liever een meerderheidscoalitie zonder de PVV maar met GroenLinks-PvdA, een extraparlementair kabinet, of weet het niet. Veel VVD-kiezers hebben het gevoel dat ze NSC niet meer kunnen vertrouwen, maar weten ook niet welke coalitie er wel gevormd moet worden. "Het is een rommeltje. Ik heb geen idee meer wat nog goed is", schrijft een van hen.

PVV- en BBB-stemmers zijn meer uitgesproken over hun kabinetsvoorkeur. De meesten van hen zien het liefst een minderheidskabinet van hun partijen en de VVD, gedoogd door NSC. NSC-kiezers zijn verdeeld: een derde wil zo'n kabinet gedogen, een even grote groep ziet het meest in een extraparlementair kabinet.

Deze coalities zien kiezers het liefst

'Zooitje' en 'kleuterklas'

Over de voortgang van de formatie zijn deelnemers niet te spreken. Ze noemen het een 'zooitje', een 'teleurstelling' en een 'kleuterklas'. Het aantal mensen dat denkt dat het helemaal niet gaat lukken een kabinet te vormen, is aan het stijgen.

Twee weken geleden dachten twee op de tien (19 procent) deelnemers nog dat er nieuwe verkiezingen zouden komen. Inmiddels is dat gestegen naar drie op de tien (30 procent).

Bekijk ook

'Twitterverbod' een goed idee?'

Ook onderlinge omgangsvormen en het gedrag op sociale media zit mensen dwars. De afgelopen weken plaatsten verschillende politici op X, voorheen Twitter, berichten over elkaar en de formatie. Zo noemde Wilders Yeşilgöz op X 'zuur'. Omtzigt riep Caroline van der Plas online op om afstand te nemen van, volgens hem, 'verkapte dreigementen' van de voorman van Farmers Defence Force.

Driekwart (74 procent) zou het daarom een goed plan vinden als onderhandelende politici tijdens de formatie niet meer over de politiek mogen berichten. Geert Wilders zei vandaag in het debat dat hij geen voorstander is van zo'n 'twitterverbod', maar de meeste PVV-kiezers (66 procent) zien dat wel zitten: "Goed voor de verhoudingen en om tot een coalitie te komen. Zonder dat X was het veel beter verlopen", zegt een PVV-stemmer.

info

Over het onderzoek

Het onderzoek is gehouden op 13 en 14 februari 2024 onder het EenVandaag Opiniepanel. Aan het onderzoek deden 25.314 leden van het Opiniepanel mee, onder wie 4.020 kiezers die bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen op de VVD hebben gestemd.

Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.

Vertrouwen in politiek daalt

Het gedoe rond de formatie doet het vertrouwen in de politiek geen goed. In aanloop naar de verkiezingen nam dat nog langzaam toe, maar het is nu weer teruggezakt naar 24 procent.

Deelnemers hebben massaal het gevoel dat partijen hun eigenbelang boven het landsbelang plaatsen. "Er is te weinig verantwoordelijkheidsgevoel bij de politiek in Den Haag", zegt iemand die op de ChristenUnie heeft gestemd. "Ze verspillen kostbare tijd, waarin ook problemen konden worden aangepakt."

Vertrouwen in de landelijke politiek

Meer vertrouwen in Yeşilgöz

Ondertussen neemt het vertrouwen in partijleider Yeşilgöz iets toe. In januari was dit nog 47 procent; veel kiezers waren toen ontevreden met haar optreden in de formatie. Het vertrouwen in de partijleider is nu gestegen naar 57 procent.

Kiezers zien dat Yeşilgöz probeert een rechtse koers aan te houden, en willen de beginnende partijleider het voordeel van de twijfel geven in het formatiegeweld. Ook wijzen sommige stemmers op haar optreden als minister van Justitie. Vorige week was ze daarmee nog in het nieuws rond de boerenprotesten.

Zoveel vertrouwen hebben VVD-kiezers in Yeşilgöz als partijleider
Tv-presentatie over de voortgang van de formatie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.