Ben je geboren tussen 1996 en 2003, dan kom je dit jaar in aanmerking voor een gratis HPV-vaccinatie. Ben je ouder, dan moet je ervoor betalen. Dat is niet eerlijk, vinden Guus en Marcin. Met hun 27 jaar vallen zij nét buiten de boot.

In 2023 stelt de overheid het HPV-vaccin gratis beschikbaar voor jongeren tot en met 26 jaar. Het vaccin beschermt tegen langdurige infectie met het humaan papillomavirus (HPV), dat seksueel overdraagbaar is en verschillende soorten kanker kan veroorzaken, waarvan baarmoederhalskanker de bekendste is.

9 dagen te oud

Wie ouder is dan 26 kan de prik ook halen, maar moet daar zelf voor betalen, wat neerkomt op zo'n 450 euro voor een volledige vaccinatie. Dat bedrag kan niet iedereen ophoesten. Daar weet Marcin van de Ven alles van. Hij is 9 dagen te oud.

"Ergens snap ik dat ze ergens een lijn moeten trekken, maar voor mij betekent dat dat ik het vaccin niet kan halen, terwijl ik dat wel wil." Aangezien Marcin net student-af is en pas een maand werkt, heeft hij het geld niet om de vaccinatie zelf te betalen. Dat vindt hij lastig: "Ik wil me goed beschermen. Als je gevaccineerd bent, is de kans groter dat je lichaam een HPV-infectie opruimt, waardoor de kans dat je kanker ontwikkelt kleiner wordt."

Honderden euro's

Ook de 27-jarige Guus* baalde flink toen hij erachter kwam dat hij dit jaar niet in aanmerking komt voor het gratis vaccin. "Het is echt niet zo dat een vaccin minder effectief is zodra je een paar weken, maanden of jaren te oud bent volgens de opgestelde leeftijdsgrens", zegt hij erover.

Hij vindt het vooral pijnlijk 'dat er vanuit het RIVM gecommuniceerd wordt dat iedereen die buiten de leeftijdsgroep valt wel een HPV-vaccin kan halen op eigen kosten, maar dat nergens wordt vermeld dat dit bedrag in de honderden euro's loopt'. "Ik vind dat Amerikaanse taferelen. Dit is wel even een ander verhaal dan een griepprik die iedereen onder de 60 jaar voor twee tientjes kan halen."

info

Hoe wordt de leeftijdsgrens voor het HPV-vaccin bepaald?

Woordvoerder Harald Wychgel van het RIVM legt uit dat de leeftijdsgrens van 26 jaar beleidsmatig is vastgesteld door de minister van Volksgezondheid. Die baseert zich op een advies van de Gezondheidsraad, een onafhankelijk wetenschappelijk orgaan dat adviseert aan de regering.

"Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het vaccin op populatieniveau nauwelijks effect heeft bij mensen met een hogere leeftijd dan 26 jaar. Op basis daarvan is een maatschappelijke kosten-batenanalyse uitgevoerd." Het is overigens niet zo dat het HPV-vaccin sowieso geen zin meer heeft als je boven de 26 bent: "Als je nog niet geïnfecteerd bent geweest met HPV kan een vaccinatie zeker nog effectief zijn", vertelt Wychgel.

Opnieuw buiten de boot

De ernst van HPV wordt door veel jongeren onderschat, vindt Guus, door hemzelf ook tot voor kort. "Ik denk dat dat komt doordat de infectie vaak onopgemerkt blijft, zonder klachten." Wat ook meespeelt volgens hem is dat de eerdere campagne focuste op meisjes en vrouwen, jongens werden toen niet opgeroepen voor een prik. "Veel mannen zijn zich toen minder gaan verdiepen in HPV."

Dat de huidige vaccinatiecampagne zich niet meer specifiek richt op vrouwen vindt Guus dan ook een goede zaak. "Ik lees regelmatig op sociale media dat mannen van mijn leeftijd zich gepasseerd voelen omdat zij op de middelbare school buiten de boot vielen en nu, vele jaren later, weer." Guus kent ook veel vrouwelijke leeftijdsgenoten die tijdens de vorige campagne geen prik hebben gehaald. "Door de desinformatie die toen rondging. Nu willen ze het wel maar komen ze niet meer in aanmerking."

Bekijk ook

Financiele tegemoetkoming

Hoe de overheid haar campagne anders zou moeten aanpakken, volgens Guus? "Voor de mensen die net buiten de boot vallen vanwege hun leeftijd zou ik een (gedeeltelijke) financiële tegemoetkoming een mooie middenweg vinden; desnoods ook met een leeftijdsgrens. Bijvoorbeeld een tegemoetkoming tot 30 jaar oud of geleidelijk een afnemende tegemoetkoming hoe verder je van de 1 januari 1996-grens verwijderd bent. Een tweede kans voor spijtoptanten zou ook niet misstaan", vindt hij.

Ook Marcin begrijpt dat niet iedereen een uitnodiging krijgt, "maar bied het aan aan iedereen die het wil. Binnen de huidige leeftijdscategorie zijn ook genoeg mensen die het niet willen en mensen die het al gehad hebben toen het alleen voor vrouwen beschikbaar was. Die vaccins kunnen naar mensen die net te oud zijn."

info

HPV-vaccin

Het HPV-vaccin in het Rijksvaccinatieprogramma beschermt voor ongeveer 95 procent tegen de HPV-typen 16 en 18. Deze typen zijn samen goed voor 70 procent van de HPV-kankers, vertelt gynaecoloog Nienke van Trommel van het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam. Baarmoederhalskanker is de bekendste vorm, maar HPV kan ook kanker veroorzaken bij de penis, anus, schaamlippen, vagina, en mond- en keelholte.

Uit studies in Engeland en Zweden, waar meer dan 80 procent van de jonge meisjes gevaccineerd zijn, blijkt dat baarmoederhalskanker met bijna 90 procent afneemt na vaccinatie.

Van Trommel is er dan ook blij mee dat de overheid het HPV-vaccin dit jaar kosteloos beschikbaar stelt voor een groep jonge mensen getuigt van 'een goede en zorgzame overheid', vindt Van Trommel. "Een werkend vaccin dat kanker kan voorkomen is heel zeldzaam."

In Nederland hebben 1.100 vrouwen kanker door HPV, met vaccinatie had dit bij 800 van hen voorkomen kunnen worden, vertelt Van Trommel. 400 Nederlandse mannen hebben kanker door HPV, bij 300 van hen had dit voorkomen kunnen worden met het vaccin.

* De achternaam van Guus is bekend bij de redactie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.