In een Brits Safaripark zijn scheldende papegaaien voorlopig in quarantaine gezet. De papegaaien hebben elkaar scheldwoorden aangeleerd en dat ook aan de bezoekers kenbaar gemaakt. Heeft het aansporende gedrag van de verzorgers het gevloek aangemoedigd?

Dat papegaaien ons imiteren is niet nieuw. Vaak worden de vogels, onder het mom van een grapje, scheldwoorden aangeleerd. Een beetje net zoals de eerste woorden die je vaak van iemand leert in een andere taal. Dat zijn geen woorden die je je moeder vertelt, of wel?

Smeerlap

Maar als het om papegaaien gaat, kan het soms nog best eens voor problemen zorgen. Deze exotische vogels kunnen soms wel 100 jaar worden. Ze overleven hun baasje en komen in een opvang of een dierenpark terecht. Richard Loomans, eigenaar van Zoo Veldhoven, heeft inmiddels zo'n 1200 papegaaien in zijn park.

"Bijna alle papegaaien die binnenkomen, roepen iets wat ze thuis hebben geleerd", vertelt Loomans. "Ze komen met de gekste woorden: dikkop, smeerlap, mafkees, sukkel, teringlijer, oude viespeuk, godverdomme... Het begint met een grapje, maar ze leren het nooit meer af." Ook Dorith van Ewijk herkent dat probleem. Zij is papegaaien-gedragsdeskundige en voorzitter van Stichting De Vrolijke Papegaai. "Een papegaai iets aanleren is mensenwerk," stelt de deskundige. "Door dat schunnige taalgebruik worden ze kwetsbaar, want ze krijgen nergens meer een plekje thuis. Mensen willen ze niet meer."

Vriendjes

Waarom papegaaien ons imiteren weet Martijn Hammers, hij is ornitholoog (ofwel: vogeldeskundige) aan de Rijksuniversiteit Groningen. "De meeste zangvogels leren vooral heel vroeg in hun leven hoe ze moeten zingen", zegt Hammers. Hij is gespecialiseerd in sociaal gedrag onder dieren. "Een merel zingt de rest van zijn leven hetzelfde lied. Maar andere vogels imiteren weer, zoals spreeuwen. Die kunnen auto-alarmen na doen."

Hoe meer verschillende geluiden vogels kunnen produceren, hoe aantrekkelijker ze worden gevonden door de vrouwtjes. "Maar bij papegaaien speelt dit niet. Daar gaat het om het goed functioneren in een groep. Dus door dezelfde geluiden te imiteren, zouden ze elkaar kunnen herkennen. Het bevordert het groepsproces." Het gaat bij papegaaien dus niet om een lokroep, maar om sociale cohesie.

Timing

In de Zoo Veldhoven zijn de papegaaien onder hun soortgenoten. "Je merkt dat als ze weer in groepen zijn, dat dat gevloek direct afneemt," laat Loomans weten. "Als ze bij elkaar zitten wordt het minder. Dan wordt het schelden incidenteel." Papegaaien-gedragsdeskundige Dorith van Ewijk heeft een duidelijk devies: negeren. "Eigenlijk is alle aandacht die je de papegaai geeft, positief of negatief, een aanmoediging," geeft Van Ewijk aan. "Het kan een papegaai niets schelen of hij grappig is, aandacht is een impuls om het te blijven doen."

Zelf heeft Van Ewijk in haar opvang De Vrolijke Papegaai ook last van grofgebekte vogels. "Een grijze roodstaartpapegaai kwam vloekend en tierend de opvang binnen," vertelt Van Ewijk. "Zijn timing was ook heel goed. Als ik iets liet vallen, hoorde ik: GODVER! Dan moet ik me inhouden om niet te lachen," geeft de deskundige toe.

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."