Verreweg de meeste mensen vinden dat Nederland Afghanen die ons land hebben geholpen met hun gezinnen moet opvangen. Dat het niet lukt om al deze mensen te evacueren, wordt het kabinet flink aangerekend.

Na de onvoorziene machtsovername van de Taliban volgde er snel discussie over de opvang van diverse groepen Afghanen. Uit onderzoek van EenVandaag, onder 20.000 leden van het Opiniepanel, blijkt de bereidheid om Afghanen te helpen groot. 81 procent vindt dat Nederland Afghanen die Nederland hebben geholpen hier moeten worden opgevangen en nog eens 72 procent vindt dat ook hun gezinnen mogen overkomen.

'Nederlands burgerschap verdiend'

Opvallend is de eensgezindheid onder kiezers van verschillende partijen. Niet alleen linkse kiezers willen deze groepen welkom heten, ook kiezers van VVD, CDA en JA21 zijn in ruime meerderheid voor opvang. "We hebben een morele verplichting naar deze mensen. Het mag niet onze schuld zijn als deze mensen worden opgepakt omdat ze ons hielpen", zegt een VVD-kiezer in het onderzoek.

En een kiezer van JA21 zegt: "Afghanen die Nederland hebben geholpen hebben daadwerkelijk iets bijgedragen aan de Nederlandse samenleving en daarmee hun burgerschap verdiend." Andere, vaak linkse, voorstanders van opvang van vluchtelingen vinden dat vluchtelingen sowieso opgevangen moeten worden, want "het enige verschil tussen deze mensen en mij is de botte pech dat zij daar zijn geboren en het geluk dat ik het hier goed heb."

Andere Afghaanse vluchtelingen

Het draagvlak loopt terug wanneer het gaat over andere Afghanen die op de vlucht zijn voor de Taliban. Drie op de tien (31 procent) zijn daar voor, tegenover de helft (49 procent) die tegen het opvangen van deze groep is. Het overige deel (20 procent) vindt het lastig om over te oordelen.

Tegenstanders wijzen er op dat deze Afghanen veelal moslim zijn en Nederland beter kan helpen met opvang in een buurlanden met dezelfde cultuur en religie. "Voor onze samenleving beter, maar dat maakt ook de klap voor hun minder groot", schrijft iemand. Maar als er toch tijdelijk vluchtelingen in hun buurt moeten worden opgevangen, is daar bij kiezers van links tot rechts begrip voor.

Onvrede over optreden kabinet

Het is het demissionaire kabinet naar eigen zeggen niet gelukt om alle mensen te evacueren uit Afghanistan die in aanmerking komen. Nederland heeft tot nu toe ongeveer 2.500 Afghanen geëvacueerd, waarvan 1.600 met bestemming Nederland.

Slechts één op de vijf mensen vindt dat de betrokken demissionaire bewindslieden goed hebben gehandeld sinds de machtsovername van de Taliban. Zeven op de tien zijn ontevreden over het optreden van het kabinet tot nu toe in deze kwestie. Woorden als 'traag', 'aarzelend' en 'geklungel' worden veel genoemd. Iemand licht toe: "Een blinde had kunnen zien dat de Taliban in opmars was. Nederland liep hier achter de feiten aan en dat kost onvermijdbaar levens." Ook hier zijn kiezers van vrijwel alle partijen het in meerderheid over eens. Alleen VVD-stemmers zijn verdeeld.

Nederlandse missies zinloos

Direct na de machtsovername van de Taliban benadrukte kopstukken van het demissionaire kabinet dat de missies naar Afghanistan niet voor niets zijn geweest. Daar denken mensen in het land duidelijk anders over. Slechts een kwart (23 procent) heeft het gevoel dat de Nederlandse bijdrage in Afghanistan zinvol is geweest. Tweederde (68 procent) noemt het weinig of niet zinvol.

"Er konden meisjes naar school en men was er vast even vrijer. Maar het doel was om de Afghanistan zelfstandig en veilig te maken en je kunt nu niet anders dan toegeven dat het is mislukt", is de trieste constatering van een panellid. Mensen hebben het gevoel dat Nederland zich vanuit verkeerde beweegredenen heeft mee laten slepen: "We hebben jarenlang miljarden gepompt in een zinloze oorlog. Om nationale en internationale erkenning, maar nooit met overtuiging dat we echt iets konden betekenen. En nu zitten we met een nieuwe vluchtelingencrisis."

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."