Ja Zuster, Nee Zuster, Boer zoekt Vrouw, Zeg ‘ns AAA en Goede Tijden, Slechte Tijden. 70 jaar Nederlandse televisie heeft heel wat bekende televisieprogramma’s opgeleverd. Deze zijn het meest populair.

Op 2 oktober bestaat de Nederlandse televisie 70 jaar. Daarom vroegen we 20.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel wat hun favoriete programma's van de afgelopen decennia zijn.

Journaal meest toonaangevend

Nieuws, het journaal, sport en actualiteitenprogramma's. Als mensen aan de televisie denken, denken velen aan dagelijkse actualiteitenprogramma's, zo blijkt als kijkers aangeven wat volgens hen de meest toonaangevende programma's van de afgelopen decennia zijn.

Maar er was meer, van series en quizzen tot soaps en documentaires. Dit zijn volgens kijkers, naast de actualiteitenrubrieken en de journaals, de beste televisieprogramma's uit 70 jaar Nederlandse televisie.

Jaren 50 en 60: komedie en muziek

Harry Bannink

Als mensen denken aan televisie van de jaren 50 en 60, denken ze aan de muziek van Harry Bannink. Hij was een van de componisten van de muziek uit het satirische programma Farce Majeure en televisieserie Ja Zuster, Nee Zuster. Die twee programma's zijn met afstand de favorieten van de eerste decennia van de Nederlandse televisie.

Ook de One Man Show, Toon Hermans en Stiefbeen en Zoon, de twee winnaars van de eerste Televizier-Ringen ooit, halen de top-vijf, evenals Voor de Vuist weg. Jongere deelnemers kiezen het meest voor Ja Zuster, Nee Zuster. Bij hen is de serie vooral bekend door de film en musical die rond het jaar 2000 uitkwamen.

Jaren 70: Nederland 1 en Nederland 2

Zelfgemaakte voertuigen, een bel en de pechprijs

Het is het langstlopende amusementsprogramma ooit: Te Land, Ter Zee en in de Lucht kwam al in 1971 voor het eerst op televisie. Het TROS-programma, waarin deelnemers een parcours moesten afleggen in hun zelfgemaakte voertuig, is duidelijk het meest favoriete programma uit de jaren 70.

Het werd oorspronkelijk gepresenteerd door Willem van Kooten. Later volgden onder anderen André van Duin, Bert Kuizenga en Jack van Gelder, die het programma met 12 jaar het langst presenteerde. En wie Te Land zegt, zegt ook Johan Vlemmix. De ondernemer deed ruim honderd keer mee en werd later jurylid en starter.

Generatieverschillen

Het zijn de wat latere generaties die ervoor zorgen dat 'Te Land' de toppositie uit de jaren 70 pakt. Met onderdelen als de Badkuiprace, Achteruit rijden en Vlieg er eens uit, staat het programma bij velen in het geheugen gegrift: "Die bel, de zelfgemaakte voertuigen en het commentaar, heel komisch allemaal en een echt familieprogramma", schrijft iemand.

Bij televisieprogramma's uit de jaren 70 zijn verder duidelijke generatieverschillen te zien. Waar de destijds zeer populaire serie Dagboek van een Herdershond, 't Schaep met de 5 Pooten en 2 voor 12 vooral geliefd zijn onder oudere kijkers, is AVRO's Toppop met Ad Visser de favoriet uit die tijd van veel 35- tot en met 65-jarigen: "Zoiets authentieks als Toppop mis ik nog steeds, daar leefde ik voor! Vroeger kwamen de bands speciaal naar de studio om te playbacken en hoé!"

Jaren 80: humor en typetjes

De Vieze Man en de assistente van dokter Van der Ploeg

De Vieze Man, Jacobse en Van Es en Cor van der Laak; als het over de jaren 80 gaat, denkt iedereen aan de typetjes van Kees van Kooten en Wim de Bie. Het is dan ook Koot en Bie dat het lijstje favorieten uit die tijd en misschien wel ooit, aanvoert. Want als mensen zelf mogen invullen wat in hen opkomt als ze aan 70 jaar televisie denken, worden behalve nieuwsprogramma's ook Van Kooten en De Bie veel genoemd.

De jaren 80 was ook de tijd van Zeg 'ns AAA. "Dat programma was een en al humor, vooral te danken aan die fantastische Carry 'Met de assistente van dokter Van der Ploeeeeg' Tefsen", schrijft een kijker.

Dieren, verborgen camera's en een ziekenhuis

Ook André van Duins Animal Crackers doet het goed. Het rijtje favoriete programma's uit dit decennium wordt compleet gemaakt door Medisch Centrum West ("heerlijk tenenkrommend") en Bananasplit ("super grappig"), dat het vooral onder jongere deelnemers goed doet.

Bij hen halen ook Lingo!, de Soundmixshow en de Mini Playbackshow de top-5, maar bij ouderen niet.

Jaren 90: opkomst van de commerciële omroep

RTL-programma's

Tot en met de jaren 80 bestonden er in Nederland alleen publieke omroepen, maar daar kwam verandering in toen RTL-Véronique, het latere RTL 4, in 1989 ging uitzenden.

In de jaren 90 domineren dan ook programma's die (ook) door de commerciële omroepen zijn uitgezonden. Zo doet komedieserie Het Zonnetje in Huis met vader en zoon John Kraaijkamp en Martine Bijl het goed. De serie over de familie Bovenkamp begon bij de VARA, maar werd vervolgens jaren door RTL uitgezonden. Ook Peter R. de Vries, misdaagverslaggever (RTL en SBS) en Dit was het Nieuws (TROS, later RTL en AVROTROS) zijn populair.

De Cock met C-O-C-K

Er zijn twee echte uitschieters dit decennium. Zo staat Toen was Geluk heel gewoon, met Gerard Cox, Joke Bruijs en Sjoerd Pleijsier bij velen in het geheugen gegrift. De televisieserie, die in Rotterdam speelde, was 16 jaar lang op tv te zien.

Maar het meest geliefd in de jaren 90 waren De Cock met C-O-C-K en zijn collega Vledder: grote groepen deelnemers van verschillende generaties bestempelen de RTL-serie Baantjer als hét programma uit die tijd.

Jaren 00: langlopende titels

Matthijs van Nieuwkerk en Jack Spijkerman

"Dit is De Wereld Draait Doorrr!" Jarenlang boeide het programma van Matthijs van Nieuwkerk dagelijks honderdduizenden kijkers. Het is dan ook dit programma dat bovenaan de favorietenlijst van de jaren 00 staat.

Meteen daarachter volgt een programma met nog zo'n bekende introductie: "Het is zaterdagavond. U kunt geen kant meer op. Zappen is zinloos. Dit is Kopspijkers!" Miljoenen mensen keken elke zaterdagavond naar het amusementsprogramma met Jack Spijkerman, dat z'n hoogtijdagen beleefde tussen 2001 en 2003, toen meer dan 3 miljoen mensen elke week op Kopspijkers afstemden.

VI: alleen populair bij mannen

Net als in andere decennia zijn de meest favoriete programma's van het begin van dit decennium allemaal langlopende titels. Zo doen Boer zoekt Vrouw, De Lama's en Wie is de Mol? het ook goed.

Bij oudere kijkers is Pauw en Witteman de favoriet, maar bij jongere kijkers scoort het programma een stuk minder. Die groep noemt juist het nog altijd populaire Expeditie Robinson vaak. Voetbal Inside (VI) doet het heel goed bij mannen - bij die groep staat de voetbaltalkshow op de tweede plek. Maar bij vrouwen scoort het zo laag (de 18e plaats) dat VI de algemene top-5 niet haalt.

Jaren 10: oude gezichten, nieuwe programma's

ZML en DSM

Ook de afgelopen jaren domineert de publieke omroep weer, met heel verschillende programma's. Zo staan De Slimste Mens en de Luizenmoeder op nummer 2 en 3. De satirische televisieserie over de basisschool had slechts twee seizoenen maar was vanaf het begin populair en spraakmakend.

Televisiequiz De Slimste Mens met Philip Freriks en Maarten van Rossem is sinds 2012 te zien op NPO2 en loopt nog steeds. De eerste winnaar van 'De Slimste' op de publieke omroep was Arjen Lubach, die volgens kijkers zelf het beste programma van de afgelopen jaren maakte. Jong en oud zijn het erover eens dat Zondag met Lubach dé titel van de jaren 10 is.

Reizen en bakken

Zondag met Lubach won in 2017 de Gouden Televizier-Ring. Het jaar daarvoor won Floortje naar het Einde van de Wereld, waarin reisjournalist Floortje Dessing de kijkers meeneemt naar bijzondere plekken op de aarde. Dat programma is de nummer vier van de recentere tv. De top-5 wordt compleet gemaakt met het kookprogramma Heel Holland Bakt. Dat scoort onder vrouwen tweemaal zo goed als onder mannen, maar ook daar doet het programma het met een zesde plek niet slecht.

Over de beste programma's van de afgelopen jaren zijn jong en oud het grotendeels eens. Opvallend is wel dat bij deelnemers onder de 35 jaar Flikken Maastricht hoog scoort, terwijl praatprogramma Pauw een van de favorieten van 65-plussers is.

Favoriete kinderprogramma's

Adriaan is acrobaat en Bassie zit vol kattenkwaad

Het zijn vooral de kinderprogramma's waar veel mensen warme herinneringen aan hebben: "Mijn beste herinneringen aan de televisie komen uit mijn jeugd, toen tv-kijken nog speciaal was omdat het niet altijd mocht. Ik kon er echt zo van genieten", schrijft een deelnemer.

De verschillen tussen generaties zijn hier logischerwijs groot. Bij de jongere kijkers liggen de favorieten dicht bij elkaar. Het Sinterklaasjournaal, Sesamstraat, Het Jeugdjournaal en Het Klokhuis zijn heel populair, maar de ultieme favoriet van jongere kijkers is Bassie en Adriaan. De clown en de acrobaat zijn de jeugdhelden van verschillende generaties. "Waar zie je Bassie gaan, dan komt Adriaan eraan!" memoreert een deelnemer de begintune van de serie. Iemand anders zegt: "Kijk links, kijk rechts, ik zong de liedjes uit de serie met m'n kinderen en nu voor m'n kleinkinderen."

Daar is Swiebertje

Bij oudere kijkers zijn de verschillen groter. Ome Willem, Floris en de Fabeltjeskrant behoren bij die groep tot de meest geliefde jeugdprogramma's en daarnaast doen Weg naar Hamelen en Theo en Thea het goed.

Ook hier staat een clown hoog in de lijst, want volgens veel oudere deelnemers is Pipo de Clown een van de betere kinderprogramma's ooit gemaakt. Maar met afstand de grote favoriet onder die generatie is Swiebertje. Het kinderprogramma over zwerver Swiebertje en veldwachter Bromsnor is volgens veel oudere deelnemers het beste dat 70 jaar televisie heeft opgeleverd: "Als ik aan mijn kindertijd denk, denk ik aan Swieber. Z'n aparte taaltje, de humor. Ik zou het zo weer kijken."

Het Chinese techbedrijf Huawei is in opspraak geraakt door betrokkenheid bij een nieuw corruptieschandaal. Lobbyisten van Huawei zouden Europarlementariërs hebben omgekocht. De politie heeft inmiddels huiszoekingen gedaan en meerdere personen aangehouden.

De stikstofaanpak van het oude kabinet is afgeschaft, maar nieuw, duidelijk beleid ontbreekt tot nu toe. Hoe nu verder? Dat vraagt onder meer branchevereniging Bouwend Nederland zich af. Minister Keijzer zet vooral in op juridische aanpassingen.

Een paar jaar geleden heeft dertiger Jan-Pieter van Laar het bouwbedrijf van zijn vader en oom overgenomen. "Het is echt een familiebedrijf, ondertussen al in de vierde generatie. We hebben 25 man in dienst en doen aan nieuwbouw, verbouwingen, renovaties, echt van alles. In 2031 hopen we het honderdjarige bestaan van het bedrijf te kunnen vieren."

'Iedereen staat in de wachtstand'

Maar de jonge ondernemer uit Wapenveld heeft zorgen. De impasse in de stikstofcrisis zorgt er volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland voor dat zo'n 30 procent van alle nieuwbouwprojecten op de tocht komen te staan. En dat merkt ook Van Laar.

"Iedereen staat in de wachtstand. Hoe moeten we omgaan met de stikstofregels, wat kan nog wel, wat niet? De gemeente rondt geen bestemmingsplannen meer af, wij krijgen geen vergunningen meer. Ook niet voor projecten waarbij we totaal geen problemen hadden verwacht."

240.000 woningen kunnen niet gebouwd worden

Bouwend Nederland maakt zich al jaren zorgen over het gebrek aan daadkracht om de stikstofcrisis aan te pakken. "We hebben nu in kaart gebracht welke Natura 2000-gebieden er slecht aan toe zijn door stikstof. En deze informatie combineerden we met de concrete woningbouwplannen in Nederland", vertelt Jelmer Alberts, directeur belangenbehartiging van Bouwend Nederland.

"Dan zie je op die kaart hoe ontzettend veel van deze bouwprojecten te dicht bij stikstofgevoelige natuur liggen", gaat Alberts verder. "Doordat het stikstofprobleem niet wordt opgelost krijgen deze projecten geen vergunning. Tot 2030 gaat het om maar liefst 244.000 woningen die hierdoor niet gebouwd kunnen worden. Dat is echt heel erg schrikken. We wisten al dat de impact van stikstof op de woningbouw en infrastructuur groot was, maar niet dat het er zo dramatisch uitziet."

'Met geitenpaadjes niet meer op te lossen'

De brancheorganisatie wil dat het kabinet eindelijk met een doortastend plan komt. "We weten alles al, alle data zijn bekend, met geitenpaadjes valt dit niet meer op te lossen", zegt Alberts. "We stormen nu recht op een betonnen muur af."

"De stikstofuitstoot moet omlaag, de betrokken ministeries moeten nu met een plan komen", benadrukt de woordvoerder van Bouwend Nederland. "En elke sector moet zijn eigen 'fair share' pakken."

'Zitten met de gebakken peren'

"Iedereen is nu aan zet, ook de bouw", vindt ook bouwondernemer De Laar. "Maar onze sector heeft feitelijk heel weinig stikstofuitstoot, en toch zitten wij nu wel met de gebakken peren. Heel Nederland heeft hierdoor een probleem."

In Nederland is de landbouw, en dan met name de intensieve veehouderij, veruit de grootste bron van stikstofuitstoot, vooral in de vorm van ammoniak. Daarnaast dragen wegverkeer, scheepvaart, luchtvaart en de industrie bij aan de stikstofcrisis. En in beperkte mate draagt ook de bouw zelf bij aan het probleem.

'Kabinet moet eruit komen'

In januari bepaalde de rechtbank in Den Haag opnieuw dat de Nederlandse overheid meer moet doen om schade aan de natuur door stikstof te voorkomen.

Bouwend Nederland snapt het vonnis: "De enige manier om echt uit deze crisis te komen is structurele uitstootvermindering", zegt Alberts. "Ik hoop echt dat dit kabinet eruit komt. Het moet gewoon opgelost worden."

'Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen'

"Met alleen de kleine projectjes halen we het niet", laat de bezorgde Van Laar weten. "We stoppen zo veel werk in de grotere plannen en projecten. Het wordt nu echt tijd dat we uit de wachtstand mogen komen en weer mogen bouwen."

Ondanks alle zorgen blijft Van Laar optimistisch: "Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen. Bouwen is mij met de paplepel ingegoten, ik vind dit werk zo leuk. En ik kan ook helemaal niets anders."

Minister: 'Rekenkundige grens voor stikstofuitstoot aanpassen'

"We willen iets doen aan de juridische werkelijkheid die we met z'n allen hebben gemaakt", reageert minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op de nieuwe cijfers van Bouwend Nederland. "En er moeten maatregelen worden genomen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen."

"Heel veel huizen kunnen er gelukkig wél gebouwd worden. En we willen de rekenkundige ondergrens aanpassen, dan kan weer meer."