Wat als je van het gas af wil, maar het kan niet vanwege de regels? Inwoners van de Groningse dorpen Niewolda en Wagenborgen kunnen erover meepraten: zij zouden overgaan op groen gas, maar hebben nog altijd aardgas. "Deze situatie is erg frustrerend."

Veel huizen in deze Groningse dorpen middenin het aardbevingsgebied hebben schade. Daarom was de animo in Niewolda en Wagenborgen groot toen de overheid in 2018 startte met het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW), dat wijken ondersteunt bij van het gas afgaan.

'Niets van plan terechtgekomen'

Er lag een mooi plan, vertelt inwoner Teddy Rozeveld. "Het vergistingsbedrijf Deeterink, dat in Nieuwolda staat, zou het groene gas willen maken. Dat kan gewoon door dezelfde leidingen als het aardgas nu gaat."

Groen gas wordt gemaakt van organische reststromen, zoals mest, gft-afval, agrarische residuen of zuiveringsslib. "Eind 2022 zouden we er dan onze huizen mee kunnen verwarmen en ermee kunnen koken", vertelt de inwoner. "Maar daar is niets van terecht gekomen."

'Papierwinkel zit in de weg'

Dat vindt Jan Zuidema van Deeterink ook heel jammer. Toen hij van het plan hoorde was hij meteen enthousiast. Zijn bedrijf produceert nu groene stroom uit biogas, maar zou met een paar technische aanpassingen groen gas kunnen produceren. "Maar ja, de regels schrijven voor dat het niet kan."

Het probleem zit 'm in de subsidieregels, legt Zuidema uit. Die maken dat het voor Deeterink niet rendabel is om over te stappen van groene stroom naar groen gas. Het is volgens hem een kwestie van subsidiegeld van het ene potje overhevelen naar het andere. "We willen niet meer subsidie, de bedragen zijn gelijk, maar de papierwinkel zit in de weg."

'Schouders eronder zetten'

Ook wethouder Jurrie Nieboer (Duurzaamheid) in de Groningse gemeente Oldambt begrijpt niet waarom het niet mogelijk is om de SDE-regeling voor groen stroom, zoals die heet, om te zetten naar een subsidie voor groen gas.

"Er is veel energiearmoede in Groningen. En vanwege de aardbevingsellende is het ontzettend belangrijk dat we toegang krijgen tot dit alternatief", benadrukt hij. "Dus laten we met elkaar de schouders eronder zetten, zodat mensen hun huis op een andere manier kunnen verwarmen dan met aardgas."

'Frustrerend en verbazingwekkend'

Wethouder Nieboer noemt de huidige situatie 'frustrerend' en 'verbazingwekkend'. "Juist vanuit het Rijk wordt gezegd dat we moeten verduurzamen."

"En dan hebben we hier een situatie van twee enthousiaste gemeentes met nota bene een bereidwillige biovergister binnen de gemeentegrenzen, en dan lukt het niet omdat de papierwinkel te ingewikkeld is. Dat vind ik onacceptabel", zegt hij.

Worstelen met transitie

Dit is zeker een probleem dat opgelost moet worden, vindt ook coördinator Ruud Paap van stichting New Energy Coalition. Hij houdt zich bezig met vergroening van de gasketen en ziet dat veel gemeenten worstelen met de transitie.

"Sommige wijken die meedoen aan het Programma Aardgasvrije Wijken willen over op het warmtenet, en andere op groen gas, zoals Niewolda en Wagenborgen", ziet hij. "Maar bij veel proeftuinen lukt het niet. En dat is ontzettend jammer, omdat zo de doelen niet worden gehaald."

Miljoenen woningen aardgasvrij

In 2050 moeten bijna 7 miljoen woningen en 1 miljoen andere gebouwen in Nederland aardgasvrij zijn. En in 2030 moet er 2 miljard kubieke meter groen gas per jaar worden geproduceerd in Nederland. Op dit moment is de productie 250 miljoen kubieke meter per jaar.

Groen gas is een belangrijke vervanger voor dat aardgas, vertelt Paap. "Het kan alles wat aardgas ook kan, alleen dan zonder de aardbevingen en de klimaatopwarming. En er zijn heel veel plekken waar het kan: overal waar je organische reststromen hebt."

'Den Haag, help ons!'

Inwoner Teddy blijft voorlopig dus nog koken op aardgas. En ondertussen kookt zij ook vanbinnen. "In de Randstad denken ze dat het platteland heel ver weg is. Er is gewoon geen interesse. Anders was dit allang opgelost geweest."

"Maar ze weten het wel. De regering wil ook dat er duurzamer geleefd wordt. Nu zijn wij al hartstikke goed bezig in Nieuwolda en Wagenborgen, dus ik vraag Den Haag: 'Help ons nu even met die laatste hobbel te nemen!'"

Onderzoek

In een reactie laat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat weten dat een bestaande beschikking juridisch gezien niet achteraf kan worden aangepast. Een woordvoerder van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) legt uit dat vergistingsbedrijf Deeterink in 2016 een subsidie met een looptijd van 12 jaar heeft gekregen en die kan nu eenmaal niet tussentijds worden veranderd.

De minister heeft nu specifiek voor dit soort gevallen aan het Planbureau voor de Leefomgeving (PBP) gevraagd om te onderzoeken of er niet toch iets mogelijk is. Op basis van het advies, dat in december wordt verwacht, zal het ministerie een besluit nemen.