Truus van de Leeden kan aanspraak maken op 1300 euro energietoeslag, maar het aanvragen lukt haar niet. Ze is niet de enige. Uit een rondgang van EenVandaag onder tien gemeenten blijkt dat minstens tienduizenden huishoudens de energietoeslag mislopen.

Ze gaat elke week de supermarkten af om te profiteren van aanbiedingen. Truus van de Leeden uit Loenen aan de Vecht moet elke euro omdraaien nu de prijzen voor voedsel en energie zo zijn geëxplodeerd. Aanvragen van de energietoeslag kwam niet in haar op. "Ik dacht dat ik er met mijn AOW en klein pensioen geen recht op had."

Te ingewikkeld

Maar dankzij een krantenbericht kwam Truus per toeval achter de compensatieregeling in haar gemeente. Ze pakte direct haar laptop om de aanvraag te doen, maar dat bleek onbegonnen werk.

Ze stuitte op haar eigen digitale beperkingen en gaf het op. "Ik had wel de website gevonden waar ik de aanvraag kon doen, maar toen kreeg ik een formulier en de vragen waren zo ingewikkeld dat ik dacht: dan maar niet." Ook moesten er allerlei documenten worden ingescand en bijgevoegd, waar Truus niet goed uitkwam.

Geen hulp van de gemeente

Truus is geen uitzondering. Vooral ouderen hebben moeite met het aanvragen van de energietoeslag. Minima moeten de toeslag namelijk online aanvragen, maar de digitale wereld is voor velen volgens haar vaak onbekend terrein. "Zeventigplussers zijn daar niet mee opgegroeid, dus ik weet daar wat minder vanaf."

Ze klopte zelf aan bij de gemeente voor hulp, maar tevergeefs. Wanneer ze belde, stond ze vaak lang in de wacht. "Ik moest vaak wel tien of vijftien minuten wachten, als het niet langer is. Dat vind ik voor ons ouderen echt niet te doen."

'Het gaat net allemaal een beetje te snel'

In Rotterdam proberen ze zoveel mogelijk mensen te bereiken. In deze gemeente hebben ruim 80.000 huishoudens recht op de energietoeslag, maar 18.000 mensen hebben het bedrag nog niet aangevraagd. Zij kunnen onder andere terecht bij Stichting MAIT, een organisatie die mensen helpt hun financiën op orde te krijgen, bijvoorbeeld door de energietoeslag samen met hen aan te vragen.

Directeur Marjorie Malbons herkent dat vooral ouderen moeite hebben met de aanvraag vanwege het ontbreken van de digitale vaardigheden die hierbij komen kijken. "Het lijkt allemaal heel simpel, maar voor ouderen gaat het net allemaal een beetje te snel."

Samen aanvragen

"En veel mensen weten niet of ze er recht op hebben", vervolgt Malbons. "Omdat het dan allemaal best ingewikkeld is, kijken ze ook niet verder hoe het precies zit. Maar daar kunnen wij dan bij helpen."

Hoe ze dat doen? "Toen bekend werd dat de energietoeslag aangevraagd kon worden, hebben wij meteen onze hulpvragers gebeld om hen erop te wijzen of om langs te komen. Dan kunnen mensen het zelf aanvragen of als dat niet lukt, dan doen we het samen."

Hoge muren

De hulp die Stichting MAIT aan mensen met geldproblemen biedt, is gebaseerd op de persoonlijke ervaring van de medewerkers. Ieder van hen heeft zelf financiële problemen gehad en weet hoe moeilijk het is om uit de schulden te komen. "Inlevingsvermogen is zo belangrijk als je mensen met schulden helpt, dat je je kan verplaatsen in dat waar de ander doorheen gaat. En het helpt dat wij het allemaal zelf hebben meegemaakt."

"Toen ik zelf flink in de schulden zat, kwam ik erachter hoe moeilijk het is om de nodige hulp te vinden", vertelt Malbons. "Ik wist niet waar ik heen moest en liep tegen enorm hoge muren aan. Toen ik er eindelijk uit kwam met hulp van anderen, dacht ik: ik wil iets terug doen om mensen te helpen die zelf niet uit hun schulden kunnen komen."

Twijfels

Malbons ziet naast ouderen ook steeds vaker mensen met een middeninkomen bij haar langskomen. "Niet alleen de energie, maar ook de boodschappen worden duurder. En ik ben wel bang dat er steeds meer mensen in de problemen zullen komen. Het wordt ook steeds erger, dus ik denk dat we het tegen het einde van het jaar wel echt zullen gaan merken, wanneer de eindafrekening komt."

Het is de vraag of de compensatieregeling de hulp biedt die mensen nodig hebben. Malbons heeft daar haar haar twijfels bij. "De energietoeslag is in essentie bedoeld om de energierekening straks fatsoenlijk te kunnen betalen. Maar sommige mensen die ik spreek, geven het geld uit aan andere dingen die ze niet kunnen betalen."

Geen toeslag, dus zuinig leven

Malbons begrijpt de mensen die ze spreekt wel. "Het is niet zo raar dat mensen zo handelen. Want deze mensen zitten in financiële nood en hebben het geld heel hard nodig. Helemaal nu alles duurder wordt."

Ook Truus vindt de energietoeslag niet de beste oplossing. Door de 'ontoegankelijkheid' van de regeling loopt ze nog altijd veel geld mis. "Dat probeer ik nu maar op te lossen door heel zuinig te leven. En ik laat weer honden uit om wat extra's te verdienen. Dat heb ik vroeger altijd gedaan en dat doe ik nu weer om mijn budget wat op te krikken."

Minister Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) kondigt aan 165 miljoen euro te bezuinigen op wijkverpleegkundige zorg. Maar volgens de branche komt daarmee de wijkzorg onder verdere druk te staan.

Je kunt er van alles van betalen - zoals salarissen of opleidingen voor mensen in de wijkverpleging - maar omdat er onvoldoende personeel is, wordt een bedrag van 165 miljoen euro al jaren niet 'opgemaakt' door de wijkzorg. Nu zorgminister Agema op zoek is naar geld om een eerdere bezuiniging op de ziekenhuiszorg ongedaan te maken, is ze uitgekomen bij de wijkzorg. Maar of dit verstandig is daar wordt verschillend over gedacht.

Verpleegkundigen sluitpost

Volgens vakbond Nu'91 zijn wijkverpleegkundigen hiervan de dupe. Voorzitter van de vakbond Femke Merel van Kooten zegt: "De minister draait een eerdere bezuiniging op verpleegkundigen in ziekenhuizen terug, maar legt nu de rekening neer bij zorgprofessionals in de wijk. Hiermee worden verpleegkundigen opnieuw de sluitpost van de begroting en verlegt ze het probleem."

Wat Van Kooten zegt, klopt: minister Agema wil namelijk per se een eerder aangekondigde bezuiniging op opleidingen van verpleegkundig personeel in de ziekenhuizen terugdraaien. En inderdaad gaat de oplossing ten koste van opleidingen voor wijkverpleegkundig personeel, waar deze 165 miljoen voor bedoeld is.

'Veel mensen zijn boos'

Van Kooten gaat verder: "De minister heeft gezegd dat ze niet weer een nieuwe groep in de zorg boos wil maken, maar ik denk dat dat niet gelukt is, dat er veel mensen boos zijn."

"In het recente akkoord over de zorg is juist afgesproken om dit geld wel te besteden aan wijkzorg en ook echt uit te geven, dat het geld dat op de plank blijft liggen komt bij de mensen in de wijkverpleging en ten goede komt aan de mensen die zorg krijgen", legt ze uit.

'Spoedeisende Hulp loopt vol'

Het ministerie van VWS zegt dat het schrappen van de 165 miljoen kan omdat het bedrag al jaren blijft liggen. Het is speciaal bestemd voor wijkzorg, specifiek voor het opleiden van wijkverpleegkundigen, maar wordt niet opgemaakt. De minister laat bij Nu.nl weten dat dat vooral te maken heeft met personeelstekort.

Maar dat betekent volgens Nu'91 niet dat je het zomaar kunt schrappen. "Ook onder minister De Jonge werd al gezegd: het geld blijft liggen want er is te weinig personeel om het aan uit te geven. Maar in het zorgakkoord dat pas is gesloten was juist afgesproken dat het eindelijk uitgegeven zou worden. En dat is ook belangrijk want je krijgt met dat geld betere wijkverpleegkundigen en meer valpreventietraining voor ouderen. Dat moet je gewoon gaan doen, anders loopt ook de Spoedeisende Hulp vol."

'Wereld op zijn kop'

Niet iedereen is tegen het plan, zo steunt zorgondernemer Jos de Blok het wel. Hij is voor minister Agema dan ook een sparringspartner geweest. Volgens De Blok is het heel goed mogelijk om dezelfde zorg te leveren met minder uren en laat zijn bedrijf Buurtzorg dat al jaren zien. Buurtzorg gaat uit van zelfstandig werkende teams van verpleegkundigen en ziekenverzorgenden en weinig managers.

Maar zo'n organisatievorm is niet overal mogelijk, zegt voorzitter Van Kooten. Ze benadrukt: "Al jaren stellen we vast dat salarissen in de wijkverpleging flink achterlopen op vergelijkbare publieke sectoren. Zorgprofessionals in de wijk verdienen beter, maar krijgen minder. En nu beweert de minister dat er geld over zou zijn. Dat is de wereld op zijn kop."

Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde gisteren tegen een verbod op vochtige doekjes met kunststof erin. Volgens tegenstanders van de motie is het te kort door de bocht om te zeggen dat ze verstoppingen veroorzaken. Afvalwaterbedrijven beweren anders.

Doekjes met plastic erin zijn niet of nauwelijks afbreekbaar en zorgen daarmee voor problemen in het riool. Staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat wil daarom een Europees verbod op vochtige doekjes met plastic.

Vochtig toiletpapier geen probleem

"Van vochtig toiletpapier is al Europees bepaald dat het geen plastics mag bevatten", vertelt directeur bij Stichting Rioned Hilde Niezen. Maar het probleem zit juist in andersoortige vochtige doekjes, weet zij.

Voor andere witte wegwerpdoekjes, zoals babydoekjes en schoonmaakdoekjes, zijn die regels er niet. Mensen spoelen juist ook deze doekjes door het toilet. En het zijn deze doekjes die voor verstopping zorgen.

Handmatig verwijderen

"Tussen alle rioolbuizen zitten gemalen, een soort pompen. Die doekjes blijven daarin hangen. Ze vormen een soort klont, een prop. Die moet er handmatig uitgetrokken worden", licht Niezen toe. "Dat is niet alleen een vies klusje, het kost ook een hoop geld."

Rioned becijfert de jaarlijkse kosten daarvan op 26 miljoen euro per jaar. "En dat zijn alleen nog maar de kosten van het verhelpen van storingen door vochtige doekjes in de pompen." De doekjes die wel door de pompen heen komen, moeten ook nog uit het water gezuiverd worden bij de afvalwaterzuiveringsbedrijven. Daar komen ook kosten bij kijken.

Helft van de verstoppingen

De Unie van Waterschappen hield een enquête onder gemeenten en waterschappen om het probleem met de vochtige doekjes te inventariseren. "Gemiddeld genomen wordt ruim 50 procent van de verstoppingen bij pompen veroorzaakt door vochtige doekjes", vertelt Michael Bentvelsen. Ze schatten de kosten op 17 tot 28 miljoen euro per jaar.

En volgens Van Bentvelsen klopt er nog meer niet aan de motie. PVV en VVD stellen namelijk dat Nederland met een verbod strenger zou zijn dan Europese wetgeving, "maar de minister pleit voor een Europees verbod. Dus dat is helemaal niet aan de orde. Andere Europese landen kampen namelijk met dezelfde problemen in het riool."

Niet zaligmakend

Wouter van Aggelen is directeur bij Remondis, dat onder andere afvalwaterbeheer doet. Hij beaamt dat vochtige doekjes veelal het probleem zijn bij verstoppingen. "Maar," waarschuwt hij, "een verbod op doekjes met plastic erin gaat niet alles oplossen."

De varianten zonder plastics erin lossen wellicht wel op in water, maar ook niet meteen. "Dat duurt soms wel een week. In die tijd kunnen ze nog steeds voor verstoppingen zorgen. Het is vooral belangrijk dat mensen deze doekjes gewoon niet meer door het toilet spoelen." Desalniettemin ziet Van Aggelen wel heil in het verbod.