In tbs-klinieken is de toename van het aantal tbs'ers flink te merken en lopen ze tegen de grenzen aan van het aantal beschikbare plekken. "We moeten hier nu iets aan doen", zegt voorzitter Hyacinthe van Bussel van netwerkorganisatie TBS Nederland.

Volgens Van Bussel wachten nu honderd mensen op een tbs-behandeling, maar is er voor hen geen plaats. Dat is een groep gedetineerden die de gevangenisstraf erop heeft zitten en wacht op opname in een tbs-instelling.

Geen plek

Op het gebied van instroom ziet Van Bussel, die ook directeur is van tbs-kliniek De Rooyse Wissel, 'een stijging op alle niveaus'. Dat meer mensen tbs opgelegd krijgen als het nodig is, vindt ze een goede ontwikkeling.

"We sorteren het meeste effect als we zo snel mogelijk na het plegen van een delict starten met de tbs-behandeling. Maar we hebben geen plek."

info

Meer tbs, groei vlakt af

Het aantal opleggingen van tbs ging van 208 keer in 2017 naar 311 keer in 2022, blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Raad voor de Rechtspraak. Het is een kleine afname ten opzichte van 2021, toen het 331 keer werd opgelegd.

Ook blijkt dat de laatste jaren vaker tbs wordt opgelegd zónder gevangenisstraf. Was dat in 2017 nog het geval bij een kwart van de tbs-zaken (53 keer), het afgelopen jaar was dit iets meer dan een derde van alle zaken waar tbs werd opgelegd (97 keer). Dat gebeurde bijvoorbeeld in de zaak van de Almelose kruisboogschutter Kenzo K..

Systeem op slot

De doorstroming vanuit de tbs-kliniek naar een andere instelling, voor bijvoorbeeld resocialisatie, is ook lastig door een tekort aan plekken. "Zij kunnen ook niet weg."

Dat is heel vervelend, zegt Van Bussel. Er moet voor gewaakt worden dat het systeem niet op slot gaat, waarschuwt ze.

Vaker tbs sinds zaak-Anne Faber

De stijging van het aantal tbs-opleggingen is ingezet sinds de moord op Anne Faber in 2017. "We zien meer tbs en we zien tbs met een hele lange gevangenisstraf", zegt Van Bussel.

Hoogleraar forensische psychiatrie, Michiel van der Wolf, ziet ook dat rechters vaker tbs opleggen sinds de zaak-Anne Faber. Ze zijn voorzichter geworden, zegt hij.

Bekijk ook

Terughoudend om tbs op te leggen

Tot 2017, het jaar waarin Michael P. de Utrechtse studente ombracht, waren rechters terughoudender in het opleggen van tbs. "Maar rechters hebben het idee dat als ze iemand gevaarlijk vinden, ze nu maar wel voor tbs moeten kiezen", zegt Van der Wolf.

In een eerdere zaak had het Hof Michael P. tbs willen opleggen. De rechter deed dit niet omdat P. had geweigerd mee te werken aan een onderzoek dat mogelijk een psychische stoornis aan het licht kon brengen. Weigeren is nu moeilijker. P. kreeg voor de moord op Anne Faber 28 jaar gevangenisstraf en tbs opgelegd.

'Moeilijk als iemand geen schuld heeft'

Niet iedereen is blij als een verdachte alleen een tbs-maatregel opgelegd krijgt en geen of een kleine celstraf, zoals nu in meer zaken gebeurt. Vooral nabestaanden hebben het er moeilijk mee.

Directeur Van Bussel van De Rooyse Wissel, waar patiënten met ernstige psychiatrische problematiek worden behandeld, begrijpt dat. "Ik snap dat het moeilijk is dat iemand geen schuld heeft", zegt ze.

Bekijk ook

'Tbs strenger dan gevangenis'

Iemand die volledig ontoerekeningsvatbaar is, leeft niet in de realiteit, legt ze uit. "Die leeft in een andere wereld en wist op het bewuste moment echt niet wat hij deed."

Bovendien is het niet zo dat tbs milder is dan een gevangenisstraf, zegt Van Bussel. "Veel mensen die uit een gevangenis komen, ervaren het als veel strenger."

Klaar met behandeling

Elke 2 jaar wordt een speciale zitting belegd om te kijken of een tbs-gestelde klaar is met de behandeling en naar 'buiten' kan. Dat betekent dat nabestaanden om het jaar opnieuw worden geconfronteerd met de zaak.

Overigens wil het niet zeggen dat tbs'ers na 2 jaar ook uitbehandeld zijn, benadrukt Van Bussel. "Na 2 jaar, dat is het systeem," vertelt ze, "maar geen enkele tbs'er is na 2 jaar klaar. Gemiddeld duurt het 8 tot 9 jaar."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.