Een zitting of zelfs een schadevergoeding mislopen door een fout van het Openbaar Ministerie: Slachtofferhulp Nederland krijgt hiervan wekelijks meldingen. Volgens bestuursvoorzitter Rosa Jansen gaat er veel mis. "In een land als het onze kan dat niet."

"Soms horen slachtoffers pas dat er een zitting was, als die al voorbij is", vertelt Jansen. Ondanks dat rechten van slachtoffers (in ieder geval op papier) zijn uitgebreid, maakt ze mee dat er veel fouten worden gemaakt rond slachtofferzorg. Er zou volgens haar veel te veel druk op de strafrechtketen staan, waardoor de communicatie misgaat.

Uitnodiging niet verstuurd

Van vervelende situaties die hierdoor ontstaan zijn voorbeelden te over, zegt Jansen. Zo zijn er slachtoffers die schadevergoeding mislopen omdat ze niet wisten dat zij de mogelijkheid hadden om het in te dienen. Of er wordt een formulier niet doorgestuurd naar de rechter en dus niet beoordeeld. "We hebben er elke week opnieuw mee te maken."

Er zijn zelfs gevallen waar de uitnodiging voor een rechtszitting niet eens is verstuurd. "Dan heeft de zitting al plaatsgevonden maar heeft niemand op de zitting bedacht om de zaak aan te houden, omdat het slachtoffer er niet is", zegt Jansen. Die kan dan alleen maar hopen dat het vonnis goed is uitgevallen, of er nog een mogelijkheid tot hoger beroep is.

'Betaling is vorm van herstel'

En slechts een kwart van de slachtoffers dat recht heeft op een schadevergoeding, gaat in hoger beroep. De overigen dienen zo'n verzoek niet in. "Er kan ook een reden zijn dat ze het niet willen", zegt Jansen.

"Maar wat wij zeker weten, is dat ze niet tijdig op de hoogte worden gesteld dat ze een schadevergoeding kunnen indienen." Dat terwijl zo'n proces en schadevergoeding volgens Jansen van groot belang zijn voor slachtoffers. "Betaling van schadevergoeding is een vorm van herstel."

'Behoorlijk ernstige gevallen'

Ze is al behoorlijk ernstige gevallen tegengekomen, waarbij geen rechtszaak meer plaatsvond. "Zware zedenzaken bijvoorbeeld", licht ze toe. Door corona mag het OM meer zaken zelfstandig afhandelen nu de zittingen vol zijn. "Een hoop komt wel op zitting, maar veel wordt ook afgedaan via een OM-beschikking. Er vindt dan geen rechtszaak meer plaats."

"Als je dan vergeet het slachtoffer tijdig op te roepen, dan staat het slachtoffer voor een tweede keer in de kou", vertelt ze. "Dat is iets wat je niet moet willen in een beschaafd land als Nederland." Bij moord- en doodslag staat het vanzelf wel op de agenda, zegt ze. "Maar er zijn ook heel veel andere type zaken; duizenden zaken op jaarbasis. "We zien dat het te vaak misgaat."

'Gigantische druk'

Het is niet zo dat het OM geen oog heeft voor het slachtoffer, vindt Jansen. Maar de druk, zeker ook aan de kant van de verdachte, is gigantisch groot. "Er zijn veel zware zaken, ook in de georganiseerde criminaliteit. Maar ik vind het geen excuus om dingen fout te doen aan de kant van het slachtoffer."

Als er iets misgaat aan de kant van de verdachte, kan dat grote consequenties hebben voor een strafproces. "Maar als het bij een slachtoffer is, daar merk je niets van in de procedure behalve dat het slachtoffer gedupeerd raakt. Het slachtoffer kan alsnog een schadevergoeding claimen via een civiele procedure, maar die kost hem geld."

'Er bovenop zitten'

Volgens Jansen is het belangrijk dat ze er bovenop zitten. "Het moet echt doordringen wat de consequentie is. En dus tijdig laten weten wat de rechten zijn met betrekking tot schadevergoeding en spreekrecht. Het hoort bij de beschaving van een land, om goed met slachtoffers om te gaan."

"Wij moeten in staat zijn om zo'n zaak goed af te wikkelen. Als we het slachtoffer echt zo belangrijk vinden, moet de overheid daar eens goed naar kijken", zegt Jansen." Slachtofferhulp wil de politie en het OM daar graag bij helpen. "We kunnen kijken hoe we de taken kunnen verdelen." Slachtoffers kunnen zich ook melden bij Slachtofferhulp zelf. "Dan stappen wij naar het OM."

OM: 'Hard werken aan een oplossing'

Een woordvoerder laat weten dat het OM elke dag hard werkt om recht te doen, en houdt daarbij altijd het belang van slachtoffers voor ogen. "Voor wat betreft de zaken die het OM zelf afdoet: die lopen anders dan wanneer een zaak voor de rechter komt. Het OM werkt ook bij deze zaken zo goed als mogelijk samen met SHN", zegt het OM.

"Daar waar er achterstanden zijn bij het uitsturen van brieven aan slachtoffers wordt er hard gewerkt om deze problemen op te lossen", laat het OM weten. "Natuurlijk werken wij hierbij ook samen met de andere betrokken organisaties, want het is belangrijk dat zowel verdachten als slachtoffers snel weten waar ze aan toe zijn."

Het was lang een discussiepunt in Den Haag, maar nu komt het er hoogstwaarschijnlijk toch: een vuurwerkverbod. Voor vuurwerkhandelaren is het een grote klap, zo ook voor Hans Schram uit Castricum. "Ik dacht dat ik veilig zat voor de komende jaren."