Kritiek op de scheidsrechter, bemoeienissen langs de zijlijn, of het ophitsen van spelende kinderen. Ruim tweederde van de betrokkenen in het amateurvoetbal ervaart dat agressie vaak begint bij de ouders langs de lijn.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 5.000 spelers, trainers, scheidsrechters en toeschouwers in het amateurvoetbal. Afgelopen weekend zijn de meeste jeugdcompetities weer van start gegaan. Volgens de helft van de deelnemers aan het onderzoek nam de agressie op de velden in de laatste jaren toe, met meer 'korte lontjes' op én rondom het veld.

'Beter dan Johan Cruijff'

Volgens tweederde (68 procent) zijn 'te fanatieke' ouders vaak de oorzaak van agressie. "Ze denken vaak dat hun kind beter is dan Johan Cruijff en dat hen niets in de weg mag worden gelegd", licht een scheidsrechter toe. Andere arbiters en trainers zien vaak dat ouders jonge spelers 'opjutten' of 'aanmoedigen om te duwen en schoppen'.

Een slecht voorbeeld voor hun kinderen, die dat later ook meenemen naar het volwassen voetbal, denken sommige deelnemers. "Die leren dat dit wangedrag er kennelijk bij hoort en getolereerd wordt", vreest een toeschouwer uit het onderzoek.

Commentaar op scheids

Ook de wedstrijdleiding moet het vaak ontzien tijdens de wedstrijden. 3 op de 10 scheidsrechters (31 procent) in het onderzoek geven aan bijna iedere wedstrijd te maken te hebben met gescheld, gevloek, of boze opmerkingen naar aanleiding van hun beslissingen. Van spelers en trainers, maar dus ook van toeschouwers langs de kant.

Een bijna even grote groep (29 procent) geeft aan door de agressie tijdens de wedstrijden weleens te overwegen om te stoppen met fluiten. Een aantal deelnemers geeft ook aan daadwerkelijk al gestopt te zijn, bijvoorbeeld 'omdat het commentaar van ouders te gek werd'.

Straffen ingewikkeld

Onder alle betrokkenen zouden 8 op de 10 (80 procent) graag zien dat ouders die zich misdragen aangepakt worden. Nu spelers dit seizoen sneller bestraft kunnen worden voor opmerkingen naar de scheidsrechter, vindt deze groep dat toeschouwers daar ook een sanctie voor moeten krijgen. Tegelijkertijd zijn er twijfels over hoe uitvoerbaar het straffen van ouders is, als ze geen onderdeel uitmaken van het spel, of niet geregistreerd staan bij de KNVB.

De verantwoordelijkheid ligt dan bij de clubs om ouders die over de schreef gaan te schorsen of te weren van het wedstrijdterrein, vinden deelnemers. Al ziet een aantal van hen daar ook een drempel, vanwege een 'enorm gebrek aan vrijwilligers' bij sommige clubs: "Als ouders geschorst worden, gaan ze ook niet naar uitwedstrijden. En dat houdt in: geen vervoer."

Wel strenger op spelers

Waar zich misdragende ouders daarmee mogelijk nog de dans ontspringen, lopen spelers die een opmerking naar de scheidsrechter maken vanaf dit seizoen wél meer risico op een straf. Zo'n 4 op de 10 (39 procent) geven toe dat weleens te doen, maar zij zullen door de nieuwe KNVB-regel beter op hun woorden moeten letten.

Hoewel de maatregel in het profvoetbal in elk geval op veel enthousiasme kan rekenen, betwijfelt een redelijk groot deel (37 procent) of het iets op zal lossen aan agressie in de amateurtak. "Daar wordt het voetbal intenser beleefd. Als een arbiter de situatie dan niet goed aanvoelt, loopt het sneller uit de hand", vreest een panellid.

'Hoort er ook een beetje bij'

Die waarschuwing nemen de scheidsrechters in het onderzoek ook ter harte. Een kwart (27 procent) van hen is bang dat de regel juist voor meer escalatie gaat zorgen. En waar de ene helft van de scheidsrechter wel van plan is om consequent een kaart uit te delen aan protesterende spelers, kijkt de andere helft het nog even aan.

Bovendien hoort praten tegen de scheidsrechter er ook wel een beetje bij, vindt een kwart van de scheidsrechters (26 procent) zelf. "Ik zal er geen kaart voor geven als iemand 'Ik raakte hem niet eens!' roept. Het zijn mensen, en geen robots", besluit een van hen.

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.