Het Openbaar Ministerie hoopt met het megaproces tegen Willem Holleeder voorgoed af te rekenen met de mythe rond de topcrimineel.
Tijdens de eerste zitting schetst het Openbaar Ministerie hoe Willem Holleeder na zijn vrijlating in 2012 aan zijn imago schaafde van ‘knuffelcrimineel’. Van BN’ers die met hem op de foto willen tot een eerst bejubeld en daarna verguisde aflevering van Collegetour. Een getuige in het dossier noemde hem ‘naast kaas, het meest bekende product van Nederland’.
‘Vaststellen wie leven van dierbaren heeft genomen'
Officier van Justitie Sabine Tammes: “Maar er is niets knuffelig aan de zaken die hier de revue passeren. Het zal wat ons betreft de komende tijd gaan om de demythologisering van de verdachte."
Tammes stelt dat het draait om ‘groot onrecht dat is geschied’ "Waarvan betrokkenen nog steeds last hebben. Het zou mooi zijn als komt vast te staan wie heeft besloten het leven van hun dierbaren te nemen.”
Hoewel het OM vindt dat het verhaal van de zussen Holleeder vooral thuishoort in de rechtszaal, blijft justitie pal achter ze staan. "Ze voelden dat ze niet meer anders konden, halt toe roepen. geen financieel motief, geen jacht op geld. Niet moedwillig kapot maken. Maar juist een innerlijke strijd, ondanks de liefde die ze voelt om te blijven verklaren."
Advocaten: Holleeder had helemaal geen spilfunctie
Volgens de advocaten van Holleeder, Sander Janssen en Robert Malewicz, is het dossier dat het OM heeft opgebouwd grotendeels gepasseerd op ‘veronderstellingen’. Janssen: “Die verdenking wordt gevormd door het veronderstelde motief en de veronderstelde verhouding die Holleeder met het slachtoffer had”.
Holleeder krijgt volgens de advocaten onterecht de rol spilfiguur toebedeeld terwijl hier helemaal geen sprake van is. Zo zou een in 2004 opgesteld schema van de hoofdstedelijke recherche ook aantonen. In dat schema werd Holleeder een rol toegekend aan de flanken van het veld, stelt Janssen. “De figuur Holleeder kreeg geen enkele rol van betekenis toebedeeld. Hij mocht niet meedoen met de grote jongens,” aldus de advocaat vanochtend in de rechtszaal.
Daarnaast verzetten ze zich tegen de, volgens hen, leugenachtige verklaringen van de zussen. "Wij zullen aantonen dat door deze getuigen is gelogen over de erfenis van Cor van Hout, die zij tot het hart van hun beschuldigingen hebben gemaakt. Hun weergave van hun verhouding met Holleeder is niet waar, net als hun beschuldiging voor het opdracht geven van liquidaties."
Vijf onderwereldmoorden, zes slachtoffers
Vandaag was de aftrap van het proces tegen de bijna zestig jaar oude Willem Holleeder. Tot de zomer zijn in ieder geval zestig zittingen gepland, naar verwachting zal het nog een veelvoud worden van dit aantal.
De zaak Holleeder draait om een serie onderwereldmoorden in het Amsterdamse criminele milieu in de jaren 2002-2006. De biecht van kroongetuige Fred Ros was aanleiding tot de aanhouding van Holleeder in december 2014. Met de verklaringen van de zussen Astrid en Sonja Holleeder en zijn ex-partner Sandra den Hartog heeft het OM de zaak verder kunnen optuigen.
Op de tenlastelegging staan nu vijf liquidaties waarbij zes personen zijn omgekomen. Het gaat om jeugdvriend en mede-Heinekenontvoerder Cor van Hout (24 januari 2003), notenhandelaar Robert ter Haak (24 januari 2003), vastgoedmagnaat Willem Endstra (17 mei 2004), hasjhandelaar Kees Houtman (2 november 2005), crimineel John Mieremet (2 november 2005) en de criminele kroegbaas Thomas van der Bijl (20 april 2006). Ook verdenkt het OM het van twee niet voltooide levensdelicten, waaronder de aanslag op John Mieremet in 2002.
Hier zijn de pleitnotities van de eerste zitting te lezen.
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron:
AFP
Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.
Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.
1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?
"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."
Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.
Daarom is het volgens Geluk belangrijk om het onderscheid te maken tussen latente en actieve tuberculose. "Bij latente tuberculose draagt iemand de bacterie bij zich, maar is niet ziek en heeft geen symptomen. Het immuunsysteem houdt de bacterie onder controle. Bij actieve tuberculose is iemand wél ziek en heeft de bacterie zich vermenigvuldigd in het lichaam. Deze mensen kunnen ook besmettelijk zijn."
Bron: Eigen beeld
Annemieke Geluk
2. Hoe kan het dat tachtig medewerkers van een bedrijf ineens besmet zijn geraakt? Kan dat door één besmettelijke bron?
"Ja, dat kan", zegt Geluk. De hoogleraar is niet voldoende op de hoogte van dit specifieke geval om te zeggen wie 'patiënt één' is, maar tuberculose wordt via de luchtwegen overgedragen. Mensen die nauw contact hebben met een besmettelijk persoon lopen risico om besmet te raken. "Dat kunnen huisgenoten zijn, maar ook collega's met wie je intensief samenwerkt in dezelfde ruimte. Dat verklaart waarom het zich binnen een bedrijf heeft kunnen verspreiden."
"Daarnaast speelt het mee dat je na besmetting niet gelijk ziek hoeft te worden. We leven tegenwoordig in een samenleving waarin veel mensen reizen." Zo kan iemand besmet raken en jarenlang zonder klachten rondlopen. Maar door veranderende omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem, kan die persoon alsnog actieve tuberculose ontwikkelen en besmettelijk worden. "Patiënt één van deze uitbraak hoeft dus niet in Nederland geïnfecteerd te zijn."
info
Wat zijn de klachten/symptomen bij tuberculose?
lange tijd hoesten (bij tuberculose in de longen) en slijm bij het hoesten*
's nachts erg zweten
afvallen
geen zin in eten
moe
koorts
moeilijker ademhalen
*Iemand die langere tijd tuberculose heeft, kan bloed ophoesten
"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.
"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.
Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.
4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?
"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.
Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.
"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.
"Helaas zien we ook resistente bacteriestammen", legt Geluk uit. "Sommige bacteriën zijn ongevoelig voor één antibioticum, maar er zijn ook multiresistente vormen die tegen meerdere antibiotica bestand zijn." Dit maakt de behandeling lastiger en voor de patiënt zwaarder.
info
EenVandaag Vraagt
In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?
"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."
Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."
Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.
De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.
Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."
Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.
Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog
Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.
Compenseren
"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."
De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."
info
Wat is ozb?
De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.
Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.
Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.
Onduidelijke toekomst
Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.
"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."
Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.
De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.
Keuzes maken
"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.
Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."
Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."
Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen