In het nieuwe regeerakkoord moet opgenomen worden dat het koningshuis belasting moet betalen, zo vindt een meerderheid (53%) van de 26.706 deelnemers aan het jaarlijkse Koningsdagonderzoek van EenVandaag. Een derde (37%) vindt dat dat niet hoeft.

Zes op die tien (62%) deelnemers vinden sowieso dat koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix belasting moeten betalen zoals elke andere Nederlander.

Politiek versus ceremonieel

Veel panelleden vinden het goed dat de koning bij het lopende (in)formatieproces geen voortrekkersrol heeft; slechts een derde (37%) van hen vindt dat de koning politieke invloed moet hebben. Een meerderheid (55%) vindt daarentegen dat het staatshoofd vooral ceremoniële taken moet hebben.

Wel vindt driekwart (78%) het een goede zaak als de koning zich uitspreekt over maatschappelijke kwesties als veiligheid, tolerantie en discriminatie. In zijn kersttoespraken heeft de koning dergelijke kwesties de afgelopen jaren aangehaald.

Máxima en Willem-Alexander onverminderd populair

Máxima is net als voorgaande jaren het populairste lid van het koningshuis. Ze wordt gevolgd door Willem-Alexander. Op de derde plek staat Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven. De koning en koningin genieten net als voorgaande jaren veel vertrouwen: acht op de tien deelnemers (80%) hebben vertrouwen dat Willem-Alexander zijn werk als koning goed doet. In Máxima heeft 77 procent vertrouwen.

MH17 en Willy

Willem-Alexander zit deze week vier jaar op de troon. Als we mensen vragen wat ze zich vooral herinneren van die periode, wordt de aanwezigheid van het koninklijk paar bij de aankomst van vlucht MH17 vaak genoemd. Ook noemen mensen het belang van Máxima aan zijn zijde en bier met Poetin. Veel deelnemers refereren bovendien aan 'Willy', uit de satirische filmpjes van Lucky TV.

Bekijk rechtsboven de volledige resultaten van het onderzoek.

Over het onderzoek

Aan het onderzoek deden 26.706 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek vond plaats van 19 tot en met 24 april 2017.

Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit gemiddeld 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen onder het EenVandaag Opiniepanel zijn na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017.Panelleden krijgen ongeveer één keer per week een uitnodiging om aan een peiling mee te doen. Op de meeste onderzoeken respondeert 50 tot 70 procent van de panelleden. De software is van Vision Critical.

Staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid wil gevangenen met een celstraf van maximaal 1 jaar 2 weken eerder vrijlaten vanwege het tekort aan cellen. Hoe heeft het zover kunnen komen? "Sinds 2013 best veel gevangenissen gesloten."

Het gevangeniswezen verkeert in 'code zwart': er is een groot tekort aan zowel cellen als bewaarders. Daardoor wachten duizenden veroordeelden, de zogenoemde zelfmelders, buiten de cel op een plek om hun straf uit te zitten. Daarnaast worden sommige gedetineerden al enkele dagen eerder vrijgelaten. Een voorstel om deze termijn te verlengen naar maximaal 2 weken stuit op weerstand.

Meerdere personen in één cel

Coalitiepartijen PVV, VVD en BBB keerden zich vandaag in een debat tegen het plan van de eigen staatssecretaris Ingrid Coenradie (PVV) om gevangenen vanwege een nijpend cellentekort vervroegd vrij te laten. Volgens PVV-Kamerlid Emiel van Dijk kunnen er meer personen op een cel om het probleem op te lossen. "Celstraffen worden niet voor niets opgelegd en moeten dan ook volledig ten uitvoer worden gebracht. Laten we niet doen alsof er geen andere mogelijkheden zijn dan het vervroegd vrijlaten van veroordeelde criminelen."

Als het aan Van Dijk ligt worden er dus meerdere personen op een cel geplaatst. "Het gaat om 6.700 privécellen die als meerpersoonscel kunnen worden ingezet, dat volledig binnen alle regelgeving Europees en nationaal kan worden bereikt."

Zware criminaliteit

Dat er nu een cellentekort is was volgens hoogleraar Criminologie en Vergelijkende Penologie Miranda Boone in zekere zin voorspelbaar. "De instanties richten zich al sinds 2016 op zwaardere vormen van criminaliteit: ondermijnende criminaliteit en georganiseerde drugscriminaliteit. En dan kan je op een gegeven moment voorspellen dat dat er ook toe leidt dat er meer druk op de gevangenis komt."

Ze legt uit: "Het zijn vooral die zware straffen die ook druk op de gevangeniscapaciteit brengen. Tegelijkertijd hebben we sinds 2013 best veel gevangenissen gesloten."

Alternatieven voor een gevangenisstraf

Een rechter legt een straf op maar de persoon die de straf moet uitzitten, zit 2 weken korter volgens het plan van Coenradie. Boone vindt dat er met het plan afbreuk wordt gedaan aan het oordeel van de rechter. Zij zou liever zien dat er in plaats van een gevangenisstraf, vaker gekeken kan worden naar alternatieven om de vrijheid van een gedetineerde te beperken.

Als voorbeeld noemt ze een enkelband of intensieve toezicht bij reclassering. "Daar is ook heel veelvuldig gebruik van gemaakt in de jaren 90 toen we eigenlijk nog veel meer druk op de gevangeniscapaciteit hadden in Nederland", zegt Boone.

Risico voor veiligheid

Het 2 weken eerder vrijlaten van gevangenen zou ten koste gaan van de veiligheid, zo zegt Geert Wilders op reactie van de plannen van Coenradie.

Boone is het daar niet mee eens: "Voor de korte termijn zou je kunnen zeggen dat ze meer mogelijkheden hebben om strafbare feiten te plegen. Tegelijkertijd weten we dat onder toezichtstelling bij de reclassering of elektronische detentie vaak voor de langere termijn een veel positiever effect heeft op die resocialisatie. En dat de gevangenisstraf eigenlijk een negatief effect heeft op die resocialisatie en op die recidieven."

'We kunnen nu niet anders'

Staatssecretaris Coenradie herhaalde in het debat dat zij het vervroegd vrijlaten van gevangenen een 'rotmaatregel' vindt maar geen andere keuze heeft omdat het tekort aan cellen te groot is. "We hebben naar alles gekeken. En de conclusie is: we kunnen nu niet anders." Meer personen op een cel zou het gevangenispersoneel in gevaar brengen.

Dinsdag stemt de Kamer over het voorstel gevangenen vanwege het cellentekort in het uiterste geval 2 weken eerder vrij te laten. Het is op dit moment nog onduidelijk of de staatssecretaris op een meerderheid kan rekenen.