Onrust heerst op het Franse eiland Nieuw-Caledonië. Brand, plundering, doden en gewonden zijn het resultaat van woede onder de inheemse bevolking. Dit omdat binnenkort stemrecht wordt verleend aan iedereen die meer dan 10 jaar op het eiland woont.

De Franse president Emmanuel Macron riep eerder deze week al een noodtoestand uit en reisde af naar het eiland. Ondertussen is het internationale vliegveld versperd en zitten toeristen vast. "Het doet een beetje denken aan de pandemie", vertelt Nederlandse toerist Michiel Baas. Hij zit vast in de Nouméa, de hoofdstad van Nieuw-Caledonië.

Lege winkelschappen

Baas zit samen met zijn partner al meerdere dagen vast in een hotel op het Franse eiland. Het is nog niet duidelijk wanneer ze naar huis kunnen. "Wij zitten in het stadscentrum en dat is heel rustig geweest tot nu toe. Het is eigenlijk stil. Er is bijna niemand op straat, de winkels en alle restaurants zijn gesloten. Er gaat af en toe wel iets open, eventjes. Maar over het algemeen kun je een kanon afschieten op straat."

Hij vertelt dat er af en toe winkels opengaan en dat toeristen en bewoners dan via een raamopening boodschappen kunnen doen. "Maar, de meeste winkels zijn eigenlijk volledig leeg. Voor de rest rijdt er af een toe een politie voorbij."

Boos om stemrecht

De situatie is een reactie van de inheemse bevolking, de Kanaken, die niet blij is met de aankondiging van president Macron om stemrecht te verlenen aan iedereen die meer dan 10 jaar op het eiland woont. Hierdoor zijn ze aan het protesteren.

De politieke situatie waar Baas in is beland, doet hem denken aan de pandemie. "Om 18.00 uur is er een avondklok en dan is het zeker niet de bedoeling dat je nog naar buiten gaat", vertelt hij.

Rustig toeristengebied

Maar de situatie voelt niet altijd even ongemakkelijk en gevaarlijk als op televisie wordt afgebeeld, zegt Baas. In het centrum, waar hij verblijft, zijn er namelijk geen duidelijke en zichtbare protesten. En volgens hem komt dit omdat hij in een toeristengebied zit.

"Ik denk dat iedereen een beetje voorzichtig is om mensen niet in een heel rare positie te drukken om ineens een mening te moeten geven, maar die zullen ze ongetwijfeld wel hebben. Er zijn namelijk veel oorspronkelijke bewoners, die hier ook in de toeristenindustrie werken. "

'Van hotel maar militaire basis'

"Tegelijkertijd merk je wel dat er veel politie op straat is", vult hij aan. "Er wordt veel rondgereden met sirenes, vooral om mensen te laten weten dat ze er zijn, denk ik. Er vliegen ook veel helikopters over. En in het hotel waar wij nu zitten, zitten 65 commando's die een paar dagen geleden overgekomen zijn uit Frankrijk."

Baas vertelt dat deze commando's zich respectvol maar afstandelijk tegen toeristen gedragen. Maar, ze lopen wel zwaar bewapend rond. "Dus met grote mitrailleurs en met ander materiaal. Je struikelt er soms ook bijna over. Het is eigenlijk van een hotel veranderd in een soort van militaire basis."

Nijpende situatie buiten stadsgrenzen

Maar, Baas merkt ook op dat het in andere gebieden minder 'vredig' aantoe gaat. Zo vertelt hij dat dat de situatie buiten de stadsgrenzen nijpender is. "Als je wat verder van afloopt en je ziet barricades, dan begin je ook wel beter te begrijpen waar dit misschien over gaat allemaal."

"Hier in Nouméa lijkt het allemaal heel goed en heel veilig. En dan lijkt zo'n conflict ook eigenlijk niet zo belangrijk", legt hij uit. Er zijn namelijk nog steeds toeristen die overdag naar het strand gaan of uitgaan wanneer het mogelijk is. En dat is ondertussen al 8 dagen zo aan de gang. En het gaat nog wel een aantal dagen duren. Het maakt het een hele wonderlijke situatie."

50 mensen per vlucht

Ondertussen hebben Baas en zijn partner wel al een aantal pogingen gedaan om hun terugreis in gang te zetten. Dat verloopt via het nabijgelegen Nieuw-Zeeland. "We zijn vooral in gesprek met het Nederlandse consulaat in Auckland. En daar hebben we veel en goed contact mee", vertelt hij.

Evacuatievluchten worden ook al uitgevoerd, per vlucht kunnen er vijftig mensen mee. Zieken en families met kleine kinderen krijgen voorrang. "Uiteindelijk zijn er 300 mensen aangemeld, waaronder wij dus bij Nieuw-Zeeland. Maar als iedere dag een vliegtuig van vijftig mensen gaat dan kan dat inderdaad nog wel een aantal dagen duren. We kunnen dus gewoon niet met zekerheid zeggen wanneer we weg kunnen, dus het enige wat wij nu kunnen doen is afwachten."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."