Georgië staat op de rand van de afgrond. Dat zeggen de demonstranten die in het hele land massaal de straat op gaan. De nieuwe regering keert zich af van Europa en wil de banden met Rusland juist aanhalen. Tot woede van een groot deel van de bevolking.

Marty draagt de Georgische vlag om haar schouders: "Rusland wordt altijd al gezien als de vijand en de bezetter van Georgië. En nu proberen ze Georgië in Rusland te veranderen door Russische wetten in te voeren."

Kruispunt in de geschiedenis

De harde reacties door de politie, waaronder geweld tegen arrestanten en journalisten, hebben de boosheid onder de bevolking alleen maar vergroot. "Het zit nu wel in een soort escalatiespiraal en waar dat precies eindigt is een beetje de vraag", zegt Oost-Europadeskundige Marina Ohanjanyan van Instituut Clingendael.

"Dit wordt echt gevoeld als een soort kruispunt in de geschiedenis van Georgië. Wat dit protest zo anders maakt, is de schaal", legt ze uit. "Er zijn veel meer mensen op de been dan voorheen, en het verspreidt zich naar andere steden en dorpen. Bovendien is de stemming veranderd; het is grimmiger en strijdbaarder. Mensen lijken vastbesloten om op straat te blijven."

Demonstranten laten zich niet wegjagen

"Het is eng om je vrienden in elkaar geslagen te zien worden", vertelt Marty. "Ik kan er niets tegen doen en ben bang dat het uit de hand loopt. Maar misschien is het nodig als we willen winnen."

Al een week lang gaan tienduizenden mensen elke avond de straat op, terwijl de politie hard ingrijpt met traangas en geweld. Maar de demonstranten laten zich niet wegjagen. Ze beseffen wat er op het spel staat.

EU-pad in de ijskast

Volgens Ohanjanyan heeft het te maken met een uitspraak van premier Irakli Kobakhidze. Hij zei afgelopen week dat het EU-pad van Georgië voorlopig in de ijskast komt, tot in 2028. "En dat lijkt de laatste druppel te zijn geweest die de Georgiërs vrij massaal op de been heeft gebracht tegen de regering. "

De afgelopen twintig jaar strijdt het land voor meer vrijheid en democratie en zoekt het steeds meer aansluiting bij Europa. 80 procent van de bevolking is daar voor, maar de nieuwe regering breekt met die koers. De media, de oppositie en de rechterlijke macht worden aan banden gelegd in Georgië, zoals ook in Rusland gebeurde. Jonge mensen zien hun toekomst in rook opgaan.

'Ze geven niet om mensen'

"Mijn generatie wil bij Europa horen en vrijheid van meningsuiting hebben en zelf kunnen kiezen", zegt de 32-jarige muzikant Georgy. "Gewoon de basis. Helaas gaat onze corrupte regering een andere kant op. Ze geven niet om mensen."

10 jaar geleden stond Oekraïne op hetzelfde kruispunt. Aanhoudende protesten op het Maidan-plein leidden toen tot nieuwe verkiezingen. En uiteindelijk tot de grootschalige oorlog met Rusland. De vraag is of Georgië ook die kant op gaat.

'We zijn er aan gewend'

Georgy is daar niet bang voor: "Ik denk niet dat het echt oorlog wordt. Aan de andere kant: we zijn er aan gewend. We vechten al eeuwen voor onze vrijheid en ons voortbestaan."

"De vraag is of Rusland bereid is ook echt iets te doen in Georgië", legt Ohanjanyan uit. "En dat is een moeilijke vraag op dit moment. Want we hebben natuurlijk gezien dat Rusland op verschillende manieren kan reageren op dergelijke revoluties. Van geen inmenging tot aan volledige militaire inval en alles daartussen."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."