Supersnelle internetverbinding, de nieuwe iPhone 11 of onbeperkt Netflix kijken. Nederlanders zijn gek op innovatie. Volgens staatssecretaris Mona Keijzer is Nederland marktleider op het gebied van innovatie binnen Europa.

Dat zei de staatssecretaris gisteren in het tv-programma Buitenhof. Maar hoe innovatief is Nederland echt?

Wat is innovatie?

Om de innovatie van Nederland te beoordelen, moet eerst duidelijk zijn wat onder innovatie wordt verstaan. Volgens Hans Kievit, faculteitsdirecteur van Business Nyenrode Universiteit kan je innovatie als volgt zien: "Innovatie is iets wat er nu is, maar waar je twintig jaar geleden niet kon voorstellen dat het bestond. Denk bijvoorbeeld aan de mobiele telefoon. Twintig jaar dacht niemand hierover na, maar nu kunnen we niet zonder."

Henk Volberda, hoogleraar aan de Amsterdam Business School aan de UvA, doet onderzoek naar mondiale concurrentie-index, waar innovatie ook onderdeel van is. Volgens hem zijn er twee definities van innovatie, namelijk hoe bedrijven in staat zijn nieuwe producten en diensten te ontwikkelingen, die nieuw zijn de consument en de markt.

We staan vlak achter Amerika

Er zijn meerdere reden waarin Nederland uitblinkt, als het om innovatie gaat. Volgens Volberda komt dit vooral omdat er in Nederland veel ruimte is voor ondernemerschap. "Daarnaast kan je in Nederland ook snel een bedrijf oprichten. Dat is de sterkte van de Nederlandse economie."

Kievit vult daarop aan dat de Nederlanders ook erg goed zijn in samenwerken. "Wij zijn niet bedreigend voor andere, grote economieën" vertelt hij. "Maar kijk naar de landbouw. Daar worden zoveel nieuwe productietechnologieën gebruikt. Wij zijn hierin tweede en staan daarmee achter Amerika. Dat is best knap voor zo'n klein landje."

Nanotechnologie

Niet alleen in de landbouw, ook in de rest van Nederland is sprake van veel innovatie, vertelt Kievit. "Kijk bijvoorbeeld naar de nanotechnologie die in Enschede wordt gebruikt.

Of naar de provincie Groningen, waar de universiteit en de NAM onderzoek doen naar hoe je het beste met energie om kan gaan. Kortom, Nederland innoveert."

Kijk naar de landbouw. Daar worden zoveel nieuwe productietechnologieën gebruikt. Wij zijn hierin tweede en staan daarmee achter Amerika

Hoe hoog staat Nederland?

Uit het onderzoek van de Amsterdam Business School blijkt dat Nederland omtrent innovatie een plek is gedaald: van plek 9 naar plek 10. Duitsland staat op nummer een, gevolgd door de Verenigde Staten en Zwitserland.

Nederland scoort wel hoog op het gebied van concurrentievermogen. Daarin staat ons land op nummer vier. Hierdoor staan wij het hoogst van Europa. Volgens hoogleraar Volberda is het concurrentievermogen een samengestelde index van de voedingsbodem van innovatie. Innovatie is een van de vier pijlers daarvan en op die manier kan je een goede inschatting van innovatie maken.

Wat kan beter?

Toch zijn er redenen waarom Nederland niet op de hoogste plek staat. Volgens Kievit zijn de landen om ons heen beter in het onderwijssysteem. "We moeten zorgen dat ons onderwijssysteem up-to-date blijft. Ik hoor weleens studenten zeggen: 'Ik heb de perfecte geschiedenis gehad: ik weet nu hoe we het in het verleden deden, maar in het bedrijfsleven is de technologie al verder."

Volberda benadrukt dat de Nederlandse overheid vooral op de lange termijn in het innovatievermogen moet investeren.

Investeren in kennis en nieuw onderzoek

"Duitsland en Zwitserland investeren fundamenteel meer in research en development. Nederland moet echt een tandje bijschakelen en investeren in nieuw onderzoek en technologieën. Denk aan robotsering, big data of kunstmatige intelligentie."

En dat is niet het enige: Nederland moet ook investeren in de kennis en vaardigheden van de toekomst. 65 procent van de kinderen die nu in groep drie van de basisschool zitten, gaan functies uitoefenen die nu nog niet bestaan. Ook hier moet de overheid rekening mee houden, willen we innoverend blijven.

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.