Nederlandse wetgeving maakt massaclaims makkelijk: 'Andere landen kijken naar ons'

Door een nieuwe wet lijkt het alsof er steeds meer massaclaims worden ingediend. Volgens experts is dit niet het geval, maar zijn de claims vooral zichtbaarder geworden in de media. Wat wel duidelijk is: Nederland is een voorloper op dit gebied.

Bakfietsen die doormidden breken, TikTok die privacy van kinderen schendt of sjoemelsoftware in dieselauto's. Voor veel problemen worden in Nederland massaclaims ingediend. Daarbij ondersteunt een organisatie een grote groep consumenten om schade te verhalen.

Automatisch meedoen

En dat lijkt steeds vaker te gebeuren. Vandaag kwam het nieuws naar buiten dat de Consumentenbond een nieuwe rechtszaak start tegen Meta voor het schenden van de privacy van gebruikers. Daarmee willen ze een schadevergoeding voor Facebook en Instagram-gebruikers. Als die schadeclaim wordt toegewezen zou het bedrag wel eens kunnen uitkomen op meer dan 12 miljard euro.

Zo'n massaclaim draait niet altijd om geld, maar soms ook als genoegdoening of om publiciteit te krijgen voor gezondheidsproblemen. In 2020 werd zelfs een speciale wet in het leven geroepen om het doen van massaclaims makkelijker te maken. Dat houdt in dat wanneer je in Nederland een claim doet, automatisch alle mensen die zo'n zelfde probleem ervaren meedoen met de zaak. Ze hoeven dus niet zelf ook naar de rechter te stappen, maar maken wel aanspraak op de schadevergoeding die uit zo'n zaak komt.

'Trekt vooral meer aandacht'

"Soms is het wel nuttig om dat te doen en je steun te laten zien", zegt hoogleraar massaschade Ianika Tzankova. "Zodat de rechter ook ziet dat er voldoende steun is bij de achterban voor een bepaalde actie. Tegelijkertijd gelden door die wet ook heel veel nieuwe eisen waaraan organisaties die collectieve schadeclaims willen starten, moeten voldoen. Dat leidt weer tot heel veel extra werk zowel voor de belangenorganisaties als voor de rechtelijke macht."

Sinds die wet is ingevoerd, lijkt het ook alsof er steeds meer massaclaims zijn. Maar dat is niet zo, zegt Tzankova. "De aantallen lijken groter, maar het trekt vooral meer aandacht, omdat het openbaar is en omdat het om grote belangen gaat. Vooralsnog blijkt uit onderzoek niet dat dat ook daadwerkelijk zo is."

Nederland voorloper

Het worden er dus niet steeds meer, maar Nederland is wel speciaal op dit gebied. Van de Europese landen worden na het Verenigd Koninkrijk in Nederland de meeste massaclaims ingediend. En: als een van de eerste landen in Europa was het in ons land mogelijk om collectief op te treden in procedures. Een van de eerste bekende massaclaims is die van de DES-dochters in 1986.

6 jaar lang procedeerden ze tegen farmaceutische bedrijven die het medicijn DES op de markt brachten. Een middel dat miskramen moest voorkomen, maar juist voor gezondheidsproblemen zorgde. Bij de moeders, hun kinderen en mogelijk ook bij hun kleinkinderen. In 1992 worden fabrikanten van DES aansprakelijk gesteld. Sindsdien is Nederland Europees gezien een van de koplopers als het gaat om massaclaims en dient ons land zelfs als voorbeeld voor anderen.

Aanmelden verstandig

"Nederland heeft een lange geschiedenis in vergelijking met andere Europese landen", zegt ook Tzankova. "Nederland staat ook bekend als een heel pragmatisch land dat bereid is om naar oplossingen te zoeken als er een probleem is. Dat zorgt ervoor dat er wetgeving komt, wanneer dat nodig is. En dat is de reden waarom naar Nederland wordt gekeken door andere landen."

En massaclaims hebben wel degelijk zin, vindt de hoogleraar. Zeker als gedupeerden zich aanmelden. "Daaruit blijkt steun voor de actie, en het stelt de belangenorganisatie in staat om een betere belangenbehartiger te zijn. Ze leren namelijk beter de achterban kennen en weten precies wat het probleem is."