Geluidsoverlast, drugsgebruik en geschreeuw in de nacht. Woningcorporaties door het hele land zien een zorgwekkende toename van complexe overlast door onaangepast gedrag van bewoners. "Sommige huurders kunnen niet zelfstandig wonen."

Het aanpakken van overlast van huurders is niet altijd eenvoudig of zelfs mogelijk, laten woningcorporaties door het hele land aan EenVandaag weten. We vroegen achttien corporaties, verspreid over alle provincies, naar hoe zij met overlastgevende huurders omgaan. "We vinden dat niet iedereen die nu geacht wordt zelfstandig te wonen, dit ook daadwerkelijk kan."

Overlast van alle tijden, complexiteit neemt toe

Overlast is van alle tijden, benadrukken de corporaties. "Sinds er buren bestaan, zijn er mensen die overlast van buren ervaren. De laatste jaren is de problematiek wel ernstiger geworden", stelt woningcorporatie Rochdale die het aantal gevallen van overlast 'ontegenzeggelijk' ziet toenemen. Het Eindhovense Woonbedrijf zag het aantal (zware) overlastdossiers de laatste jaren met ruim 20 procent stijgen.

Hoewel sommige corporaties geen sterke stijging in het aantal meldingen zien, merken zij dat de problemen zelf ingewikkelder worden. "De complexiteit van de zorgdossiers neemt toe, net als de intensiteit van de overlast", laat Woonbron (Zuid-Holland) weten.

Lawaai, vervuiling en criminaliteit

Vaak gaat het over geluidsoverlast: mensen die schreeuwen ('s nachts), harde muziek draaien of ander lawaai maken. Maar het gaat ook om agressief gedrag. "Portiekgenoten lastig vallen, het trappenhuis onveilig maken: het gebeurt frequenter en heviger dan vroeger het geval was", zien ze bij Woonbron.

Ook Lefier uit het noorden van het land herkent dat. Ze hebben te maken met prostitutie, drugsgerelateerde overlast en burenruzies waarbij de politie moet ingrijpen. "Ook hebben we recent te maken gehad met branden waarbij de huurders bekend zijn om verward gedrag. We hebben op dit moment veel vervuilde woningen of woningen die vol staan met spullen."

Maatschappelijke trend

"Mensen zijn eenzamer, hebben minder contact met familie en buren, er is armoede en meer drank- en drugsgebruik. Hulpverlening is lastiger in te schakelen", zegt corporatie Zeeuwland (Zierikzee). Meerdere corporaties zien een toename in het aantal overlastmeldingen over huurders met onbegrepen of verward gedrag.

Ook Kennemerwonen ziet die toename. Het is een maatschappelijke trend, zeggen zij. "De tendens van de afgelopen 10 jaar", noemt Portaal het, een grote corporatie in het midden van het land. Het verdwijnen van woonplekken in zorginstellingen wordt gezien als belangrijke oorzaak. "Mensen die voorheen in een instelling zouden wonen, wonen nu in de wijk", zegt Actium wonen uit Drenthe.

Gevolgen voor omgeving

Mensen moeten steeds langer thuis blijven wonen met ambulante begeleiding, en er zijn steeds minder plaatsen om beschermd te wonen. Verschillende corporaties merken dat de begeleiding van zorgbehoevende bewoners te vroeg wordt afgebouwd. "Dat heeft grote gevolgen voor de bewoner zelf, maar ook voor de buren van deze mensen", zegt Woonstad Rotterdam.

De Haagse corporatie Staedion ziet het aantal mensen dat niet in staat is zelfstandig te wonen, toenemen. "Wij maken ons zorgen over de onderbezetting bij de zorg en de politie, want wij kunnen overlast door verwarde huurders of asociaal gedrag van bewoners niet allemaal zelf oplossen. Onze medewerkers zijn daar niet voor opgeleid."

Geen zorg, geen woning

Woonbron ontbond in 2 jaar tijd dertig contracten vanwege ernstige overlast. Als voorbeeld noemen zij een incident waarbij een huurder een gasexplosie wilde veroorzaken. "De gevolgen van een daadwerkelijke explosie, voor zowel bewoners, hulpinstanties als onze medewerkers, zijn niet te overzien. Om die reden is het huurcontract van deze bewoner ontbonden, tot opluchting van andere bewoners." Rechters legden een zorgmachtiging op.

De corporatie werkt vanuit het principe 'geen zorg, geen woning'. "Dat betekent dat zij de woning alleen toegewezen krijgen als er ook zorg of begeleiding geaccepteerd wordt." Iets wat meer corporaties eisen. "In geval van overlast, al dan niet door verward gedrag, trekken we als 'ketenpartners' samen op om de juiste begeleiding en zorg rondom iemand te organiseren, waarbij ieder de eigen rol pakt", zegt Alwel (omgeving Breda).

Buurten ontzien

Bij Hof Wonen in Den Haag werken ze met een begeleidingscontract voor bewoners die uit een zorginstelling komen. "We bekijken intensief met de zorgpartij of deze bewoner inderdaad zelfstandig kan blijven wonen." Ook Woonin zet in op samenwerking met de partijen die bij iemand betrokken zijn. "Maar dat zijn lange trajecten waarbij veel mensen betrokken zijn en we een beroep doen op het geduld en incasseringsvermogen van andere huurders."

Om buurten toch te ontzien, besluiten sommige corporaties kwetsbare huurders niet meer overal te huisvesten. "Wij hebben recent besloten dat we in een aantal ouderencomplexen voorlopig geen kwetsbare doelgroepen huisvesten", zegt Woonstad Rotterdam. De aanleiding van dat besluit ligt in een aantal incidenten.

Spreiden

Woonbedrijf in Eindhoven zegt rekening te houden met de spreiding van kwetsbare doelgroepen. "Om overbelasting van buurten te voorkomen wijken we soms af van de criteria voor passend toewijzen, zodat we bewoners met een kwetsbaarheid zoveel mogelijk spreiden over ons bezit."

Voor het goed ingrijpen bij ernstige overlast, proberen de meeste corporaties 'tijdig en passende' hulp te organiseren. "Een nauwere samenwerking met gemeente, hulpverlening en politie is daarin nodig", zegt Limburgwonen. Daarnaast zit privacywetgeving in de weg. Corporaties weten niet altijd of ze een huurder hebben met een kwetsbaarheid. Ze vragen de politiek al langer om een wet die het andere partijen (gemeente, politie, GGZ) verplicht gegevens te delen met corporaties.

'Pas ingrijpen als het escaleert'

Ook mogen ze niet controleren of iemand zich aan afspraken houdt. "Waardoor we soms pas kunnen handelen als het probleem al uit de hand is gelopen", zegt Actium wonen (Drenthe). Dat signaleert ook Nijestee. Wanneer een huurder niet meewerkt, kan niemand iets doen.

"We zien regelmatig dat alle betrokkenen rond een huurder met een psychische kwetsbaarheid al lange tijd merken dat het misgaat, maar dat zij geen bevoegdheden of mogelijkheden hebben om preventief in te grijpen. Pas als de situatie escaleert en er daadwerkelijk iets ernstigs gebeurt, kan er worden ingegrepen."

Aedes: 'Steeds grotere concentratie van kwetsbare bewoners'

Aedes, de vereniging van woningcorporaties, noemt de problematiek rond de overlastgevende huurders 'onverminderd groot'. "Corporaties moeten meer en meer mensen die urgent zijn en multi-problematiek hebben huisvesten. Bijvoorbeeld omdat ze uit een GGZ-of andere instelling komen of om ander reden voorrang krijgen."

Corporaties houden daarbij zoveel mogelijk rekening met de behoeften van de toekomstige bewoner en de veerkracht van een wijk, zeggen zij. "Toch zien we een steeds grotere concentratie van kwetsbare bewoners, mede door het gebrek aan voldoende geschikte woningen." Ze proberen het met zorg en gemeente op te lossen. "Dat gaat vaak goed, maar het eerlijke verhaal is dat corporaties de kern van het probleem niet altijd kunnen oplossen." Het 'ravijnjaar' 2026 zal de situatie nog nijpender maken, denkt Aedes.

Laatste redmiddel

Het opzegggen van een contract wordt gezien als laatste redmiddel. "Ontbinding van de huurovereenkomst op basis van overlast probeert een corporatie altijd zoveel mogelijk te voorkomen", schrijft Portaal. Een andere corporatie zegt ontruiming altijd te willen vermijden. "We voelen ons verantwoordelijk voor het huisvesten van juist ook kwetsbare mensen", zegt Nijestee in Groningen.

Meerdere corporaties vinden de juridische route bovendien lang duren. Huurbescherming wordt gezien als 'terecht, een groot goed' in Nederland. "Je kan hier niet zomaar je huis uit worden gezet", zegt men. "De prijs daarvan is dat overlast en onveiligheid soms ook lang kunnen voortduren. Dan moet er met huurrecht door de corporatie, bestuursrecht door de burgemeester en soms strafrecht door politie alle zeilen bij worden gezet."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".