Wie denkt dat er alleen in Frankrijk ophef is over de abaya, heeft het mis. Ook in Nederland krijgen vrouwen die de losvallende lange jurk dragen negatieve reacties. Lien kan er zelfs haar werk niet meer door doen.

Maandenlang kreeg Lien Mendez (22) geen enkele negatieve reactie. Niet in de periode dat ze werd opgeleid en ook niet toen ze aan het werk was als treinassistente bij de NS. "Iedereen respecteerde het gewoon. Weinig mensen zeiden er iets over. En andere collega's vonden het juist cool dat ik de abaya droeg."

'Geen idee wat ik moest doen'

Dat veranderde toen ze er op werd aangesproken door een conducteur met wie ze nog niet eerder had samengewerkt. "Ik was echt verbijsterd", vertelt ze. "Ik was compleet verrast, omdat ik zoiets nog nooit had meegemaakt. Ik had geen idee hoe ik moest reageren of wat ik moest doen."

"Vanwege de gespannen sfeer tijdens het gesprek kon ik eigenlijk niet veel kwijt", vertelt ze verder. "Ik kaartte alleen aan dat ik wel aan de kledingvoorschriften voldeed die ik van Randstad (uitzendbureau, red.) had gekregen en dat ik hiervoor geen problemen had ervaren." Ze voelde zich vernederd. "Ik was daarom alleen bezig om mezelf te verdedigen." De confrontatie leidde ertoe dat ze uit de trein werd gestuurd. "De conducteur liet me achter in Eindhoven terwijl onze route in Den Haag begon. Ik voelde me vies en niet waardig."

Niet meer aan het werk

Een dag later ging Lien weer gewoon aan het werk, omdat ze voor het incident nooit problemen had gehad. Maar 2 weken later kwam ze dezelfde conducteur weer tegen en mocht ze de trein niet in om haar werk te doen, schreef ze op LinkedIn.

Uiteindelijk moest ze zich melden bij de NS en kreeg ze te horen dat een jurk dragen niet wenselijk was. Er is op verzoek van haar uitzendbureau nog wel een onderzoek gedaan, maar het standpunt veranderde niet: ze mocht niet meer in een abaya aan het werk in de trein.

Probleem speelt ook hier

Lien is zeker niet de enige die een negatieve reactie krijgt op het dragen van een abaya. Universiteitsstudenten Zaineb Louchahi en Boutaina Chami delen vergelijkbare verhalen. Zaineb: "Ik krijg geregeld vieze blikken of negatieve opmerkingen als: heb je weer een lange jurk aan? In feite is er hier geen verbod op de abaya, maar het probleem is hier wel aanwezig."

Voor Zaineb is de abaya veel meer dan een kledingstuk: "Het is onderdeel van mijn identiteit en een uiting van mijn leefstijl." Boutaina voegt toe: "Ik draag de abaya regelmatig omdat het een bescheiden kledingstuk is." Zij krijgt nu minder vervelende opmerkingen dan eerder: "Het zijn nu vooral micro-agressies." Ze vertelt dat het komt door de toegenomen diversiteit in haar woonplaats. "Voorheen was ik nog het enige meisje met hoofddoek op de middelbare school, dat is nu niet meer zo."

Angst voor beperkingen

Voor Boutaina voelt het verbod in Frankrijk als een klap in haar gezicht. "Het is het zoveelste verbod, maar het blijft elke keer teleurstellend", vertelt ze. "Ze moeten een gedeelte van hun identiteit verborgen houden. In essentie zijn ze al verkeerd bezig wanneer ze zichtbaar moslim zijn. Dat doet mij heel veel. Wie zegt dat er niet hetzelfde gaat gebeuren in Nederland?"

De angst voor mogelijke beperkingen voor moslimvrouwen in Nederland speelt bij Zaineb ook al heel lang. "Het is gewoon overduidelijk dat moslimvrouwen vaak het doelwit zijn."

Bron: Privéfoto's

Vooral morele afkeuring

"Wat we in Nederland zien is vooral een morele afkeuring", zegt cultuurwetenschapper Jaswina Bihari-Elahi. Volgens haar reageren mensen niet altijd negatief als traditionele kleding wordt gedragen tijdens feestdagen. "Maar zodra het dagelijks en op grote schaal gebeurt, wordt dat gezien als een bedreiging van de Nederlandse identiteit."

"Door mensen die minder bekend zijn met de cultuur en tradities waar de abaya uit voortkomt, wordt het soms gezien als een islamitisch kledingstuk. Maar dat is volgens haar een misvatting. "Het is van oorsprong niet een religieus kledingstuk", benadrukt Bihari-Elahi. Het verbod in Frankrijk vindt ze dan ook 'belachelijk'.

'Broek is geen optie'

Lien heeft de afgelopen week een gesprek gehad met de NS: "De NS zegt te begrijpen hoe ik me voel. Ik heb verteld dat ik heb bewezen dat het werk wel kan in een abaya en niet alleen ik. Er is ook een vriendin van mij die een abaya draagt op de trein, maar die mag dat nu ook niet meer."

Terug de trein in wil ze nu niet. "Ik wil niet ergens werken waar mijn kledingkeuze niet wordt geaccepteerd. Een broek dragen voor werk is voor mij geen optie. Als ik niet mezelf kan zijn, dan ga ik er ook niet werken."

Veiligheidsredenen

De NS laat desgevraagd weten nog in gesprek te zijn met Lien en uit te zoeken wat er op de dag van het incident precies is gebeurd. Dat ze geen abaya mag dragen tijdens haar werk in de trein heeft te maken met veiligheidsredenen, zegt de woordvoerder.

De NS zegt samen met Lien te willen zoeken naar een andere rol binnen de organisatie. In een reactie laat ze weten dat de rol die haar tot nu toe is aangeboden niet voldoet aan haar wensen.

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.