Op 60-jarige leeftijd veganist worden. Nicole en Hans uit Friesland deden dat. Het echtpaar maakt zich zorgen om het veranderende klimaat en wil een voorbeeld zijn voor andere 60-plussers. Maar ze krijgen niet alleen maar positieve reacties.

Wat ze het meest mist, nu ze is overgestapt? "Kaas", zegt Nicole (63) beslist. Zij en haar man Hans (66) aten al vegetarisch, maar vanwege hun zorgen over het veranderende klimaat besloten ze om over te stappen op een volledig plantaardig dieet. "We voelen ons verantwoordelijk voor de klimaatverandering."

Niet iedereen positief

Het stel runde 20 jaar lang een tapasrestaurant in Nijmegen. Eten en koken speelden dus altijd al een belangrijke rol in hun leven. De laatste jaren verdiepten ze zich meer in de belasting van vlees en andere dierlijke producten op het klimaat.

Niet iedereen reageert positief. Nicole: "Als 60-plussers krijgen we te horen dat wij de wereld naar de kloten hebben geholpen en dat we nu nog even goede sier willen maken." Maar met negativiteit willen ze zich zo min mogelijk bezighouden: "We genieten nog net zo van onze maaltijden als eerder. Bovendien is er niks mis mee om je verkeerde gedrag alsnog bij te stellen, toch?"

Goed etiketten lezen

Maar het is bepaald niet makkelijk, vervolgt Nicole. Iemand die vegan is, eet naast geen vlees en vis ook geen producten die dierlijke ingrediënten bevatten. Dat houdt in: geen melk, yoghurt, eieren, honing of kaas. Om te voorkomen dat Nicole en haar man belangrijke voedingsstoffen mislopen, slikken ze daarom standaard vitamine B12 bij.

"In het begin was het erg moeilijk", vertelt Nicole. Ze schrok in de supermarkt van de hoeveelheid aan producten met dierlijke ingrediënten. "Je moet echt goed de etiketten lezen."

'Supermarkt leuker dan pretpark'

Gelukkig vindt Nicole het niet erg om naar de supermarkt te gaan. Ze vindt het zelfs een uitje. "Een supermarkt is voor mij leuker dan een pretpark", lacht ze. Ook probeert ze graag nieuwe recepten uit. En die bestaan echt niet alleen uit groenten.

"Het beeld dat mensen hebben dat je als vegan als een soort konijn leeft, klopt van geen kant." Toch is dat vaak wat ze hoort, als ze vertelt dat ze veganistisch eet. Het valt haar op dat mensen in haar omgeving vaak negatief kijken naar een plantaardig bestaan. "Dat is nergens voor nodig!"

Zelf kaas maken

"We eten heel gevarieerd. Zo heb ik geprobeerd om mozzarella te maken met cashewnotenmeel", vertelt Nicole. Maar na het maken was ze niet tevreden over de kaassmaak. "Ik zoek dan verder naar een beter recept. Op gegeven moment krijg je daar handigheid in." Het is volgens haar sowieso beter om sommige producten zelf te maken, omdat er vaak veel ongezonde smaakmakers aan kant-en-klare producten worden toegevoegd.

Zo heeft ze 'een waanzinnig goed recept' gevonden waarbij je van tofu 'roerei' maakt. "Echt, je hebt niet door dat er geen ei in zit. Dat eten wij allebei heel graag. Het is hartstikke lekker en zeker een aanrader", vertelt ze enthousiast.

Eigen receptenboek

Voor haar plantaardige maaltijden haalt Nicole inspiratie uit bestaande recepten, waar ze dan haar eigen draai aan geeft. Haar recepten bundelt ze in haar eigen Friese receptenboek.

Eén van die recepten is de kikkererwten-tonijn-salade - zonder tonijn uiteraard - maar met dezelfde smaak en structuur. "Op het moment dat iets is gelukt is, dan hou ik dat apart en schrijf ik het op." Ze benadrukt dat haar gerechten in een half uur tot drie kwartier klaar moeten zijn. Nicole hoopt hiermee twijfelaars over de streep te trekken toch eens een veganistisch recept te proberen.

Bron: Eigen beeld

1/2Een vegan recept van de kikkererwten-tonijnsalade van Nicole

Slim boodschappen doen

Mensen die het willen proberen raadt Nicole aan om te beginnen met het roosteren van groenten zoals spruitjes en zoete aardappelen. "En doe daar dan eens geen vlees bij. Pak desnoods een vegan burger uit de supermarkt. Doe eens wat anders dan je gewend bent."

Of Nicole en Hans veel geld kwijt zijn aan plantaardige alternatieven? Dat valt mee, zegt Nicole. "Vleesvervangers uit de supermarkt zijn duurder dan dingen die je zelf klaarmaakt. Maar ik kijk waar de producten het voordeligst zijn en haal ze daar." Bovendien hoeft niet alles van een A-merk te zijn, vindt Nicole. "Dat is echt niet altijd lekkerder."

Opgeblazen, zweten en slecht slapen

Ondanks dat veganistisch eten uitdagingen met zich meebrengt, merken Nicole en Hans vooral de positieve effecten. Zo voelen ze zich een stuk fitter en hebben ze een minder opgeblazen gevoel na het eten.

Dat laatste merkte Nicole gelijk nadat ze onlangs met haar man uiteten ging en de verleiding niet kon weerstaan om een stukje vlees te proberen. "Ik voelde me opgeblazen, het zweet brak me uit en ik sliep slechter." Hoewel het echtpaar veganistisch eet, maken ze in restaurants soms toch nog een uitzondering. Ook als vrienden haar uitnodigen wil ze, zoals ze zelf zegt, 'niet moeilijk doen'.

Ideale echtgenoot

En wat de pot vanavond schaft? Daar is Nicole duidelijk in: "Het wordt vandaag een plantaardige hamburger met sla, cherrytomaatjes en een dressing van cashewnoten met balsamicoazijn."

Nicole omschrijft Hans als de 'ideale echtgenoot'. "Ik heb hem niets op hoeven dringen. Hij eet toegewijd veganistisch en vindt het leuk en goed om te doen. Het helpt dat je het samen doet."

Bron: EenVandaag

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."