"Net als ieder ander wil ik meedraaien in de maatschappij, maar door hoe deze nu is ingericht gaat dat niet." Door alle administratie die Naomi moet doen vanwege haar lichamelijke beperking, komt ze nog nauwelijks de deur uit.

De 31-jarige Naomi Vervaart uit Breukelen kampt sinds haar geboorte met de chronische spierziekte hereditaire spastische paraparese. Voor haar betekent dit dat ze gebonden is aan een rolstoel. Ook kampt ze met spasmen en verschillende lichamelijke klachten. Tegelijkertijd werkt ze 32 uur per week als programma-adviseur bij de Neyenrode Business Universiteit en probeert ze een sociaal leven te onderhouden. Maar dat laatste wordt steeds lastiger.

'Doen wat leeftijdsgenoten doen'

"In plaats van één, heb ik twee fulltime banen." Er klinkt frustratie door in Naomi's stem. Eigenlijk heeft ze niet zoveel wensen. Ze wil werken, leuke dingen doen met vrienden, op zichzelf wonen. Gewoon de dingen doen die haar leeftijdsgenoten zonder lichamelijke beperking doen.

Maar op de momenten dat ze niet op de universiteit werkt, zit Naomi tegenwoordig steeds vaker thuis achter haar bureau. Inmiddels stapelen de papieren zich zo hoog op dat ze overweegt om anderhalve dag minder te gaan werken. Precies wat ze níét wil.

Zelf bepalen wie er aan je lijf zit

Tot Naomi 18 werd, regelde haar moeder veel voor voor haar. Maar toen ze voor de wet volwassen werd, besloot Naomi dat ze de administratie die haar aanging zelf wilde oppakken. Ze koos ervoor verschillende persoonsgebonden budgetten (pgb's) aan te vragen. Daarmee kan iemand met een chronische ziekte of beperking zorg, verpleging en andere ondersteuning inkopen.

"Ik koos daarvoor omdat ik zelf wil bepalen wie er aan mijn lijf zit, in mijn huis komt, of met mij meegaat naar bezoeken aan artsen", legt Naomi uit. Maar voor die regie betaalt ze een prijs: "Ik ben minstens een dag per week bezig met administratie. Elk jaar moet ik meer invullen, krijg ik meer huisbezoeken, zijn er meer partijen betrokken. Naar mijn mening zijn we doorgeslagen in regels en administratieve rompslomp."

Steeds een ander loket

"Als ik een nieuwe rolstoel nodig heb, vraag ik die aan bij de gemeente. Voor mijn Canta (een aangepast autootje, red.) moet ik bij het UWV zijn. Het pgb waarmee ik mijn verpleging en verzorging betaal, regel ik via mijn zorgverzekeraar, het pgb voor huishoudelijke hulp bij de gemeente", somt ze op.

"En dan is er nog een pgb voor ondersteunende begeleiding. Om dat aan te vragen moet ik bij wéér een andere organisatie zijn. Volg je het nog?" Voor al deze partijen moet Naomi formulieren invullen. "Om alles wat daarin staat te begrijpen, heb je minimaal hbo-denkniveau nodig. Daar stoor ik me aan."

'Afspraken erg zwaar'

Zodra alle aanvragen zijn ingevuld, is het niet afgelopen. "De partijen komen om de beurt op huisbezoek, willen alles van mij weten, tot hoe ik naar het toilet ga aan toe. Ik moet 'even' mijn hele geschiedenis toevertrouwen aan mensen die ik nog nooit heb ontmoet. Daarnaast willen ze mijn administratie inzien. Die moet dus altijd goed zijn bijgewerkt."

Ze vindt dat soort afspraken heel zwaar. "Ik moet er vrij voor nemen van mijn werk en constant aan vreemde mensen vertellen wat ik niet kan. Kort gezegd moet ik elk jaar bewijzen dat ik niet kan lopen, dat ik een chronische ziekte heb. Dat ik geen fraudeur ben."

Niet alleen

Naomi deelde haar frustraties op LinkedIn en ontving meer dan duizend reacties, alleen al onder haar post. Honderden berichten kwamen van mensen die zich in haar verhaal herkenden, mensen met een beperking die hetzelfde meemaken als zij.

Ze heeft daar gemengde gevoelens bij. "Aan de ene kant is het fijn om te weten dat je niet alleen bent, maar ik vind het ook hartstikke verdrietig dat zoveel mensen met dezelfde problemen kampen."

Honderdduizenden mensen met dit probleem

Dat Naomi niet de enige is, ziet ook directeur Aline Molenaar van belangenorganisatie Per Saldo. Zij schat dat honderdduizenden mensen met dezelfde problemen worstelen.

"Mensen met een chronische ziekte hebben op allerlei vlakken zorg nodig. Niet alleen achter de voordeur, maar ook buiten en op werk. Om dat te kunnen regelen moeten ze allerlei verschillende regelingen aanvragen."

Wantrouwen

Dat deze mensen met veel administratie te maken hebben, is niet nieuw, zegt Molenaar. Maar sinds de decentralisatie in 2015 wordt het jaarlijks meer. "Het huidige systeem is gebaseerd op wantrouwen, grip willen hebben op wat er gebeurt met het geld."

Ze ziet het vertrouwen van de overheid in haar burgers steeds verder afnemen. "Constant wordt afgewogen of iemand een bepaald hulpmiddel nog wel nodig heeft, terwijl de situatie van een persoon met een levenslange beperking echt niet zo snel verandert. Deze mensen hebben er geen baat bij om iets verkeerd te doen, te frauderen. Het gaat om hun leven."

Administratieve last omlaag

Idealiter krijgt iemand die voor het eerst een pgb aanvraagt daar hulp bij van de overheid, zegt Molenaar. "Maar zodra de aanvrager de boel onder de knie heeft, duidelijk is wat hij of zij nodig heeft, is het helemaal niet meer nodig om elk jaar opnieuw controles uit te voeren."

Tijdens de regeerperiode van kabinet-Rutte III hebben Per Saldo en andere betrokken organisaties geprobeerd om de administratieve last voor mensen met een beperking omlaag te krijgen. "Er is iets veranderd, maar nog lang niet voldoende. Het nieuwe kabinet moet lef tonen en doorpakken." Op dit moment werkt Per Saldo aan een opsomming van waar het aan schort in het huidige stelsel, om deze te overhandigen aan de Tweede Kamer.

Rolmodel

Of er werkelijk iets zal veranderen is de vraag, maar Naomi's verhaal op LinkedIn bleef ook bij zorgverleners en de politiek niet onopgemerkt. Sinds kort heeft ze contact met een beleidsmedewerker van het ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport. Met haar gaat ze binnenkort in gesprek met de gemeente en zorgverzekeraar. Ook gaat ze in gesprek met VVD-Kamerlid Ockje Tellegen, die pgb in haar portefeuille heeft.

"Dit gaat niet alleen om mij", benadrukt Naomi. "Ik wil er nu energie in steken, omdat ik geloof dat het kan veranderen voor heel veel mensen met een chronische ziekte." Dat ze zichzelf daarvoor moet laten zien op social media, heeft ze er zeker voor over. "Ik heb nooit een rolmodel gehad, hopelijk kan ik dat zijn voor anderen."

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Een platte bezuiniging die vooral ouderen raakt: zo noemt vakbond CNV het plan om de WW-uitkering met 6 maanden in te korten. "Het kabinet duwt mensen zo nog sneller de bijstand in." Volgens economen zijn er andere maatregelen die effectiever zijn.

De coalitiepartijen hebben in de voorjaarsnota afgesproken dat de periode waarin mensen een werkloosheidsuitkering (WW) kunnen krijgen, in 2027 wordt ingekort van 24 naar 18 jaar. Maar mensen die langdurig werkloos zijn, kunnen de dupe worden van dit plan, waarschuwt CNV.

Van 60 naar 18 maanden

Volgens voorzitter Piet Fortuin raken ongeveer 65.000 mensen direct de dupe, volgens hem gaan zij er straks gemiddeld 8.500 euro per jaar op achteruit. Mensen gaan in deze situatie binnen 1,5 jaar van een volledige loon naar de bijstand, benadrukt hij. "Dat is een dubbele klap."

Stukje bij beetje wordt de sociale zekerheid in Nederland afgebroken, vindt Fortuin. "We hadden ooit 60 maanden WW, toen werd het 48, daarna 24, en nu dus nog maar 18 maanden. En dat is vooral voor ouderen boven de 55 jaar een te korte periode. Zij hebben die extra tijd hard nodig om een nieuw werk te vinden."

Leeftijdsdiscriminatie

Volgens cijfers van statistiekbureau CBS vinden jonge werknemers namelijk relatief snel een nieuwe baan, meestal binnen een half jaar nadat ze werkloos zijn geworden. Maar bij ouderen ligt dat anders: bij hen duurt dit gemiddeld 9 tot meer dan 12 maanden.

"Dat komt omdat leeftijdsdiscriminatie in Nederland nog steeds een groot probleem is", verklaart de vakbondsleider. "Werkgevers denken vaak erg negatief over ouderen: dat ze minder productief en vaker ziek zijn."

Langer in buurlanden

Ook hoogleraar arbeidsmarkt aan Tilburg University Ton Wilthagen vindt het plan om de werkloosheidsuitkering met een half jaar in te korten te drastisch. "In veel andere landen zijn de vangnetten juist ruimer ingericht", weet hij. Een WW-uitkering van 18 maanden is volgens hem echt kort in Europees opzicht.

Zeker in vergelijking met landen om ons heen. Zo krijgen in Frankrijk werkloze ouderen vanaf 55 jaar een uitkering tot 36 maanden. Duitse 58-plussers kunnen rekenen op een WW-uitkering tot 24 maanden, afhankelijk van hun arbeidsverleden. In België bestaat geen vaste maximale duur: daar blijft de inkomenssteun doorlopen, al wordt het bedrag na verloop van tijd wel lager.

'Krankengeld' van de staat

Dat het voor sommige oudere werkzoekenden hier moeilijk is om binnen 18 maanden een nieuwe baan vinden, heeft volgens Wilthagen ook te maken met een 'uitzonderlijke maatregel' die Nederland kent: namelijk de verplichting voor werkgevers om bij ziekte 2 jaar lang het loon van een medewerker door te betalen.

"Nergens ter wereld kennen werkgevers zo'n zware verplichting", zegt de hoogleraar. "In België betaalt de werkgever maximaal 2 weken door bij ziekte, in Duitsland tot 6 weken." Daarna kunnen zieke werknemers daar 'Krankengeld' ontvangen van de staat, legt hij uit. "Werkgevers lopen daardoor veel minder risico en zijn minder terughoudend om personeel aan te nemen, ook oudere werknemers."

Nadelen aan doorbetaling

Wilthagen benadrukt dat de regeling in Nederland ooit met zeer goede bedoelingen is ingevoerd. "We wilden voorkomen dat mensen te snel en blijvend uitvielen en in de WIA zouden terechtkomen", weet hij. "Door werkgevers langer verantwoordelijk te maken voor loonbetaling stimuleerden we hen om actief aan re-integratie te werken."

Maar inmiddels worden de nadelen van de regeling zichtbaar, vertelt de hoogleraar. "Het leidt tot risicoselectie: werkgevers zijn minder geneigd om mensen met een verhoogd verzuimrisico in dienst te nemen. En zo worden de kansen van oudere werkzoekenden beperkt."

'Lasten beter verdelen'

Daarom pleit Wilthagen voor een aanpassing van het systeem. "We moeten de lasten beter verdelen. Dat kan bijvoorbeeld via een kortere loondoorbetalingstermijn en verzekeringssystemen. Zo worden werkgevers minder huiverig en krijgen ook oudere werknemers weer een eerlijke kans."

Ook zou de overheid volgens hem meer moeten inzetten op preventie. "Voorkom dat mensen langdurig werkloos raken. Investeer in scholing, begeleiding en een soepele overstap naar ander werk", zegt hij tot slot. "Er wordt wel gezegd dat '70 het nieuwe 50 is'. Laten we zorgen dat werkgevers dit ook zo gaan zien, want we hebben deze groep mensen hard nodig."

Risico's voor werkgevers

Ook CNV-voorzitter Fortuin vindt dat de risico's voor werkgevers moeten worden verkleind. Hij vertelt dat de vakbond daarover in gesprek is met werkgevers via de Sociaal Economische Raad (SER). "De loondoorbetaling bij ziekte is in Nederland inderdaad lang en dat maakt werkgevers soms terughoudend. Zeker bij 60-plussers denken werkgevers wel twee keer na, uit angst voor hogere risico's."

Maar die angst is vaak onterecht, benadrukt Fortuin. "Want in de praktijk blijkt dat 60-plussers juist uitermate gemotiveerd zijn om te werken en dat hun ziekteverzuim lager ligt dan in andere groepen. Bovendien worden werkgevers, zeker in het mkb, vaak gecompenseerd door het Rijk. Het risico is dus veel kleiner dan vaak wordt gedacht, terwijl je als werkgever juist een zeer waardevolle werknemer binnenhaalt."