We herinneren ons allemaal wel die muffe geur die vroeger na een lange dag in het klaslokaal hing. Maar is die lucht ongezond? Volgens Bernard Wientjes, voorzitter van Taskforce Bouw, wel. Een kwart van de klaslokalen in Nederland heeft een ongezond binnenklimaat, beweert Wientjes woensdag in het Radio 1-journaal. Martijn Rosdorff zoekt in 'Feit of Fictie' uit of deze uitspraak klopt. 

De lucht binnen een ruimte kan schadelijk zijn als er te veel CO₂ in de lucht zit. Een ruimte met veel mensen, zoals een klaslokaal, kan al snel te veel CO₂ bevatten, omdat we zelf tijdens het uitademen CO₂ uitstoten. Dat is volgens Wim Zeiler, hoogleraar bouwkunde in Eindhoven, niet goed voor het concentratievermogen of de prestaties van leerlingen. Het veroorzaakt hoofdpijn, mits een ruimte goed geventileerd wordt. En dat gebeurt nog te weinig in klaslokalen.  Dat komt volgens Zeiler omdat het lastig is om frisse lucht naar binnen te krijgen. “Met koud weer, of tijdens een storm als deze doe je niet zo snel een raam open.”

Zeiler doet al jaren met zijn studenten onderzoek naar het binnenklimaat op scholen. Volgens Zeiler klopt het dat ongeveer een kwart van de scholen ‘ongezonde’ klasslokalen heeft. “De helft van de scholen heeft een redelijk binnenklimaat,  slechts bij een kwart is het klimaat acceptabel.” 

Cito-toets

De universiteit van Maastricht gaat uitzoeken in hoeverre een ongezonde luchtklimaat bijdraagt aan slechte of goede prestaties van leerlingen. "We gaan in ongeveer 285 klaslokalen klimaatsensors ophangen die temperatuur, luchtvochtigheid, CO₂, licht en geluid gaan meten. Dat doen we gedurende minimaal viereneenhalfjaar. Vervolgens gaan we kijken of er een verband is tussen het binnenklimaat en de leerprestaties van de kinderen die les krijgen binnen die klaslokalen. Omdat we vermoeden, op basis van uitgevoerd onderzoek en literatuur, dat het binnenklimaat een groot effect kan hebben op leerprestaties, willen we graag weten wat het effect dan precies is."

Conclusie

Volgens Wim Zeiler, hoogleraar bouwkunde in Eindhoven, klopt het dat een kwart van de scholen in Nederland ‘ongezonde’ klaslokalen heeft.  Slechts bij een kwart van de scholen is de luchtkwaliteit acceptabel. De stelling is dus een feit.

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."