Veel coalitiekiezers zijn somberder over het kabinet nu het regeerprogramma bekend is. Het nieuwe asielbeleid is welkom, maar plannen voor het eigen risico, voor de landbouw en de bezuinigingen op onderwijs zorgen voor gefronste wenkbrauwen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 9.500 kiezers uit het Opiniepanel die op een van de coalitiepartijen hebben gestemd. Nu alle kabinetsplannen voor de korte en lange termijn bekend zijn, heeft 61 procent van die kiezers vertrouwen in het kabinet. Bij kiezers van de VVD is dat hoger dan in juni toen de ministersploeg bekend werd, maar bij de PVV, NSC en BBB staan juist fors minder kiezers achter dit kabinet nu de uitgewerkte plannen er liggen.

Weerstand tegen plan eigen risico

Want ook al is elke achterban van de coalitie blij met de strenge asielplannen, er landen een aantal dingen niet goed. Zo hebben kiezers van de PVV, VVD, NSC en BBB moeite met het verlagen van het eigen risico in 2027. De jaarlijkse eigen bijdrage blijft tot 2027 ongewijzigd 385 euro en wordt daarna verlaagd naar 165 euro. Naar verwachting stijgt de maandelijkse zorgpremie die verzekeraars rekenen door deze afbouw, iets wat met name veel kiezers van de PVV (42 procent) moeilijk vinden.

Zij willen van het eigen risico af én geen hogere zorgpremie. Veel VVD- en NSC-kiezers vinden afbouw van het eigen risico juist niet verstandig, omdat ze inzien dat de zorgkosten stijgen en het ergens van betaald moeten: "Als het eigen risico wordt verlaagd en de zorgpremie loopt op, dan is het dus een vestzak-broekzak verhaal. Daar schieten we niets mee op, want dat wordt dan nog duurder", zegt een NSC-kiezer.

Andere pijnpunten coalitiekiezers

Nog negatiever zijn kiezers over bezuinigingen op het onderwijs. Het kabinet wil minder geld naar buitenlandse studenten, maar rept in het regeerprogramma niet over de verdere uitwerking van die bezuinigingen. Geen enkele kiezersgroep ziet wat in onderwijsbesparingen, ook niet die van de coalitie. Zo schrijft een VVD-kiezer: "Het is goed als er minder geld gaat naar buitenlandse studenten, maar het onderwijs in Nederland staat er slecht voor en daar moet juist meer geld naartoe."

PVV- en BBB-kiezers zijn verder niet te spreken over de beperking van de mestrechten bij een doorverkoop van een veehouderij buiten de familie, waardoor de veestapel op den duur zal krimpen. Ook vinden maar weinig PVV-kiezers (36 procent) dat Nederland Oekraïne onverminderd moet blijven steunen, zoals het kabinet wil. Veel NSC-kiezers, en in mindere mate PVV-kiezers, hebben daarnaast moeite met de lastenverlichting voor bedrijven.

Onvoldoende NSC-geluid

Onder de streep zien vooral NSC-kiezers te weinig van 'hun' partij terug in de kabinetsplannen voor de komende jaren. Slechts 41 procent herkent NSC daar voldoende in. Een groot deel van de mensen die NSC hebben gestemd, is na de verkiezingen afgehaakt, en de kabinetsplannen lijken voor deze kiezers geen reden om weer terug te keren.

"Dit programma heeft niks te maken met bescherming van de zwakkeren in de samenleving. Ik lees ook niets over pensioenen, iets wat mij aan het hart gaat." De achterbannen van de PVV (65 procent), VVD (63 procent) en BBB (64 procent) vinden daar 'hun' partij in meerderheid wel zichtbaar genoeg, ondanks de hierboven beschreven pijnpunten.

Meer steun voor Faber, minder voor Agema

Gevraagd naar het imago van een aantal veelbesproken ministers valt op dat Marjolein Faber er een stuk beter op staat dan bij de presentatie van de ministersploeg in juni. 43 procent van alle deelnemers steunt haar nu, tegenover 31 procent bij de start. Vooral bij kiezers van de VVD (van 21 naar 60 procent) en NSC (van 17 naar 53 procent) stijgt het vertrouwenscijfer fors. Of haar plannen uitgevoerd kunnen worden, wordt betwijfeld, maar kiezers vinden dat ze daadkracht uitstraalt en tegelijk zegt binnen de kaders van de wet te willen blijven.

Fleur Agema moet het juist doen met minder steun, van 56 procent in juni naar 40 procent nu. Bij kiezers van de PVV heeft nu 67 procent vertrouwen in haar, tegenover 90 procent in juni. Maar ook bij BBB-kiezers (van 93 naar 68 procent) en NSC-kiezers (van 78 naar 48 procent) is de deuk in haar imago flink.

Agema 'gedraaid'

De zorgminister neemt volgens kiezers een andere houding aan dan zij lange tijd als Tweede Kamer had: "Agema is al gedraaid voordat ze goed en wel begonnen is. Ik heb altijd op haar gestemd, maar ik herken haar niet meer", schrijft een teleurgestelde PVV-kiezer.

Dezelfde kritiek krijgt ook landbouwminister Femke Wiersma. De BBB-minister kijkt de komende jaren toch naar maatregelen die de veestapel doen krimpen. Bij 'haar' BBB-kiezers daalt ze daardoor in aanzien. 66 procent van die stemmers steunt haar nu, tegenover 78 procent in juni. Een BBB-kiezer: "Eerst van alles beloven en dan de boel weer terugdraaien. Arme boeren."

De bezuiniging van 335 miljoen euro op het openbaar vervoer, die het kabinet volgend jaar wil doorvoeren, heeft mogelijk ingrijpende gevolgen voor het busvervoer. Dat zegt reizigersvereniging Rover.

Rover bracht voor het busvervoer in kaart wat de bezuinigingen voor gevolgen kunnen hebben. De scenario's die daaruit volgen, kun je 'extreem' noemen. Samengevat: of de prijzen gaan flink omhoog, of er wordt een grote hap uit de dienstregeling genomen, of het wordt een combinatie van beide.

Veel onduidelijk

"Vooropgesteld: de werkelijke gevolgen weet nu nog niemand", zegt directeur Freek Bos van Rover. "Het zou bijvoorbeeld ook kunnen dat er geen enkele bus minder gaat rijden, maar dat de kaartjes 25 procent duurder worden."

Hij vervolgt: "Of de kaartjes worden 15 procent duurder en een relatief klein deel van de bussen en trams wordt geschrapt."

Helemaal geen bus meer

Rover maakte per provincie scenario's: welke hap moet er uit de dienstregeling worden genomen als er geen forse prijsstijgingen zouden komen om de bezuiniging mee te dekken? Het zijn minimale varianten, maar zelfs die zijn al 'zeer ingrijpend' te noemen. "Op zondag helemaal geen bus meer, bijvoorbeeld. En er zijn ook regio's waar je er rekening mee moet houden dat daar 's avonds geen bus meer rijdt", vervolgt Bos.

Rover gaat nu het publiek vragen welk scenario er in hun regio zeker niet gekozen mag worden. Op de website van de reizigersvereniging kun je je provincie kiezen en je mening geven over de toekomst van het openbaar vervoer daar.

Terugdraaien

Bos legt zich nog niet neer bij de zwarte scenario's, benadrukt hij. "Wij hebben de gevolgen in kaart gebracht, omdat het kabinet dat niet heeft gedaan. De bezuiniging is in principe al ingeboekt, maar in september is er gewoon weer een miljoenennota. En dan kunnen ze het weer terugdraaien."

Een vervoerregio die hard wordt geraakt door de plannen van het kabinet, is de Metropoolregio Rotterdam Den Haag: hier moet maar liefst 72 miljoen euro op het openbaar vervoer bezuinigd worden.

Administratieve fout

Een deel van de landelijke bezuinigingen zijn het gevolg van een 'administratieve fout', gaf het kabinet in april toe. Het gaat om 110 miljoen euro die wordt bezuinigd op de zogenoemde Brede Doelgroepuitkering Verkeer en Vervoer (BDU). Dat is een financiële bijdrage die provincies en stadsregio's jaarlijks ontvangen van het ministerie voor de uitvoering van verkeer en vervoer op lokaal en regionaal niveau.

Dat de bezuinigingen toch worden doorgevoerd, leidt tot boosheid bij Jeffrey Keus. Hij is wethouder in Leidschendam-Voorburg en portefeuillehouder ov-exploitatie van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag.

Desastreus

"Het kan gebeuren dat je een fout maakt. Maar dan ga je hem ook herstellen. De fout is wel erkend, maar hij is niet hersteld. En dat maakt dat wij nu behoorlijk veel problemen hebben in deze regio. Uiteindelijk moeten we het openbaar vervoer voor onze inwoners op een goede manier regelen. Zonder deze middelen gaat dat echt een stuk moeilijker."

Het schrappen van buslijnen vindt Keus niet wenselijk, maar uitsluiten kan hij het niet. "En ja, dat zou wel echt desastreus zijn, ook voor mensen die afhankelijk zijn van deze bussen."

Geen herstel van fout

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat verwijst in een reactie naar een Kamerbrief van 25 april. Daaruit bijkt dat staatssecretaris Chris Jansen de administratieve fout niet gaat herstellen. Hij wijst erop dat de coalitiepartijen daar in de Voorjaarsnota geen geld voor hebben vrijgemaakt.

"Helaas heb ik moeten concluderen dat er bij de Voorjaarsnotabesluitvorming geen middelen beschikbaar zijn gekomen voor het compenseren van het effect van de generieke korting op specifieke uitkeringen op de BDU. Ik blijf hierover in gesprek met de regio om te bezien op welke wijze kan worden gezorgd dat het openbaar vervoer in de vervoerregio's betrouwbaar, comfortabel en betaalbaar blijft."

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."