Wachten duurt lang. Vooral als je moet wachten om geholpen te worden met psychische klachten. De wachtlijsten bij de ggz zijn enorm, dus wat kun je zelf doen? Online opties zouden verlichting kunnen bieden.

Afgelopen zomer was de wachttijd voor zowel de basis-ggz als de gespecialiseerde ggz ongeveer 14 weken. Voor sommigen misschien zo voorbij, maar niet als je in een depressie zit of een angststoornis hebt ontwikkeld. Tegenwoordig kun je ook online aan de slag met je mentale gezondheid. Op die manier vermijd je wachttijd of zorg je zelf al voor een begin in je traject.

Psycholoog per beeldscherm

Voor Suze Verstraete (23) was online therapie een welkome oplossing. Ze was depressief en suïcidaal. In haar jeugd zag ze veel psychologen, maar sinds november 2020 heeft ze een andere psycholoog: "Ik heb haar alleen nog nooit in het echt gezien." Ze voert wekelijks online gesprekken en heeft EMDR-therapie online gevolgd.

"Ik zou het zeker aanraden", zegt ze. De comfort van een gesprek vanuit huis geeft haar meer rust om de gesprekken te voeren. "De weg naar de psycholoog met het openbaar vervoer zorgt voor veel paniekscenario's in mijn hoofd. Het is voor mij heel fijn dat ik 's ochtends op kan staan en me geen zorgen hoef te maken wat er onderweg kan gebeuren."

App om van hoogtevrees af te komen

Tara Donker van de VU Amsterdam heeft met haar team een andere vorm van online hulp ontwikkeld: apps waarbij je zelf aan de slag kunt met het behandelen van specifieke fobieën. "Dit is ook voor de wachtlijsten heel belangrijk, want bepaalde fobieën kunnen de kans op angststoornissen of depressies verhogen", vertelt ze. Als deze angsten worden verholpen, is de kans dus kleiner op grotere psychische problemen.

Donker heeft nu drie apps ontwikkeld: tegen hoogtevrees, vliegangst en spinnenfobie. De laatste wordt nog getest op effectiviteit, maar de eerste twee helpen volgens het onderzoek van VU Amsterdam wel degelijk. "We verwachten dat dit een voorbode is voor apps voor meer ernstige psychische stoornissen, zoals depressie en zelfs schizofrenie-symptomen", legt ze uit. Binnenkort wordt gestart met een app tegen depressie.

De oplossing?

"Er zijn meer soorten behandelingen die je op internet kunt volgen", vertelt Donker. Zo zijn er zelfs internet-therapieën tegen zelfmoord. Hier komt dus geen therapeut aan te pas en uit onderzoek blijkt het effectief, laat de bedenker van de app weten.

"Online zorg zal nooit de oplossing worden, maar ik denk dat dit voor een grote groep mensen wel de toegang is tot hulp", zegt Donker. Ze denkt dat het nu de wachtlijsten bij de ggz kan ontlasten, maar of het voor iedereen een oplossing is? "Voor een deel zal het voldoende zijn en voor een deel is er nog behandeling nodig."

'Verschilt per persoon'

"Ik denk niet dat online therapie de norm moet worden. Het verschilt enorm per persoon of het werkt of niet", vertelt de 23-jarige Suze die online therapie volgde. Ze denkt dat het voor sommigen juist goed is om op locatie therapie te volgen: "Het kan ook zijn dat je dusdanig in een depressie zit, dat je bezoek aan de psycholoog je reden is om je te douchen en aan te kleden. Dat haalt je uit die sleur."

De apps tegen specifieke fobieën vindt ze voor zichzelf geen goed idee: "Ik heb last van een spinnenfobie, dus als ik zo'n spin via mijn telefoon zie, gooi ik die gelijk door de kamer. Dat doe ik liever met begeleiding." Dat er geëxperimenteerd wordt met online therapie, vindt ze wel goed en belangrijk. "Het kan schelen in werkdruk voor de ggz en voor mensen zoals ik, die online gesprekken soms juist fijner vinden."

Werkt bij velen

"Online therapie wordt al veel ingezet door al onze instellingen", vertelt woordvoerder Jessica Winkelhorst van de ggz. Ze geeft aan dat het op veel mensen een positief effect heeft. "Maar als iemand acute hulp nodig heeft, dan is er altijd plek. Dan kan je 24/7 terecht", vertelt ze.

Als er een zogeheten aanmeldpauze, dus een wachttijd, geldt kan je volgens haar al wel aan de slag: "In overleg met je behandelaar kan je zoeken naar online zelfhulpprogramma's, die tussentijds enige verlichting kunnen bieden."

Vergoeding

Nog een reden waarom Tara Donker van de VU het idee kreeg om apps te ontwikkelen tegen specifieke fobieën, is omdat deze zorg sinds 2014 niet meer wordt vergoed. Hierdoor stappen mensen minder snel naar een instelling om ervan af te komen. "Deze apps zijn beschikbaar voor iedereen met een smartphone. Bij sommige apps moet je een VR bril-hebben, maar deze zijn goed betaalbaar."

Het is dus slim om te checken welke zorg wel en niet vergoed wordt. Volgens woorvoerder Winkelhorst is de zorg die je bij de gzz krijgt verzekerd in de basisverzekering, maar het Zorginstituut bepaalt wat deze verzekerde zorg inhoudt. "Verzekeraars bieden ook aanvullende verzekeringen aan, waarbij meer ggz-zorg wordt vergoed. Maar dat ligt dus aan de zorgverzekeraar", vult ze aan.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."