Tonnen zorggeld bedoeld voor de ggz en revalidatiezorg zijn door slimme juridische constructies niet gebruikt voor zorg, maar weggesluisd door de eigenaar van MiCare-bedrijven in het Limburgse Heerlen. Dit bleef jarenlang onopgemerkt.

"Het is flink verouderd", vat manager zorg Koen de Blois het samen als hij door een ruimte vol met fysio-apparaten en gewichten loopt bedoeld voor revalidatie. "Sommige apparatuur komt uit 2001. Toch wil de eigenaar duizenden euro's per maand om de apparatuur te huren," maar dat heeft het bestuur nu geweigerd.

Jarenlang cashen

De eigenaar van de apparatuur is ook de eigenaar van het pand waar De Blois werkt. Dat pand blijkt uit jaarverslagen met de parkeerplaatsen voor tot wel 180.000 euro per jaar verhuurd te worden. Boven de marktwaarde van vergelijkbare panden in de regio. De holding van de eigenaar is bovendien de enig aandeelhouder van de zorg-bv's die ervan gebruikmaken.

"Ik heb het idee dat er weinig geïnvesteerd werd in de zorg", zegt De Blois. "Het was vooral eenmalige aanschaf en daarna cashen. En wij moeten alleen maar blijven betalen."

Relatie directeur en eigenaar

De huidige directie kan nu niet voor een ander pand kiezen. De voormalige directeur, is namelijk de partner van de eigenaar. In de laatste maand voor haar vrijwillige vertrek als directeur verlengt ze het huurcontract van het pand met nog eens 5 jaar.

Daarom zit de huidige directie aan het huurcontract vast. Het is niet de enige manier waarop de eigenaar jarenlang extra geld verdient.

7 ton, maar toch een lening

Zo richtte hij verschillende bv's met een variatie op de naam 'MiCare' op. Bij de oudere bv's zat 7 ton liquiditeit, de twee nieuwere beginnen met een lening van 1 ton bij zijn eigen holding. Hierdoor is bijna 500.000 euro onvindbaar.

Naast de bv's en de holding bestaat een stichting, Stichting Aratame Health, waarmee zorgverzekeraars contracten afsluiten. De stichting zit in hetzelfde pand als de MiCare-bv's en huurt via de bv's personeel in.

'Ik zag dat alles was weggesluisd'

Maar de Raad van Toezicht van de stichting heeft geen inzicht in de boekhouding van die bv's. Zij kunnen alleen de financiën van de stichting inzien en niet de bv's. Dus blijft een groot deel van het zorggeld buiten beeld.

Begin dit jaar komt daar verandering in. De vrouw van de eigenaar, die ook bestuurder is bij de stichting en directeur van de bv's, stopt met haar werk. Er wordt een opvolger gevonden: John Jongen. Hij ziet binnen een half jaar na zijn aantreden dat het niet goed gaat. "Ik zag dat alles uit de stichting was weggesluisd. Er waren geen reserves, die je wel nodig hebt om de rekeningen te betalen."

Belangenverstrengeling

EenVandaag ziet in de stukken dat er te hoge vergoedingen voor de ingezette uren van de medewerkers van MiCare worden gevraagd, en meer uren gefactureerd worden dan zijn gedraaid. "Er kon met posten worden geschoven om het resultaat van de stichting bewust heel laag te houden en het resultaat naar de bv's te sluizen", zegt Jongen.

Jongen besluit dat het niet langer kan. Als bestuurder bij de stichting moet hij het maatschappelijk belang dienen, maar als directeur bij de bv's het belang van de aandeelhouder en dus de eigenaar. Hij gaat daarom volledig in dienst bij de stichting om die belangenverstrengeling niet meer te hebben. Hij brengt de Raad van Toezicht van de stichting op de hoogte.

Meerdere rechtszaken gestart

Als het personeel hierover hoort, besluiten zij ook over te stappen naar de stichting. In een interne brief in handen van EenVandaag schrijft het personeel dat de situatie onveilig voelde, dat ook voor hen onduidelijk was hoe de constructie precies zat en dat zij niet langer willen werken voor de eigenaar van de bedrijven.

Dat valt niet goed bij de eigenaar. Hij is inmiddels meerdere rechtszaken gestart, waaronder een om de Raad van Toezicht en Jongen te kunnen ontslaan bij de stichting.

'Zou zuur zijn om te stoppen'

Daarbij liet de eigenaar beslag leggen op de rekeningen en vraagt hij een faillissement aan. "We kijken nu echt van dag tot dag hoeveel inkomsten we deze maand hebben en of we iets kunnen betalen", zegt Jongen.

"Het zou heel zuur zijn voor onze cliënten en voor ons personeel op het moment dat we deze stichting zouden moeten stoppen."

Moeilijke controle

De Micare en Aratame-bedrijven zijn niet de enige instellingen in Nederland met deze constructies, vertelt gezondheidseconoom Marcel Canoy. "Soms zijn er goede redenen voor, maar vaker zijn dat toch trucs om dingen te doen die we eigenlijk helemaal niet willen in de zorg."

"Het is moeilijker voor betrokken instanties om te controleren", vervolgt hij. "Dat komt omdat er verschillende partijen zijn die dat moeten doen. Zorgverzekeraars, een deel misschien via de gemeente, de inspecties. En dan kijken ze een beetje naar elkaar." Volgens Canoy is het aan de politiek om dit soort constructies te verbieden.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."