2 jaar geleden werd het Capitool bestormd door een groep Amerikanen die het niet eens was met de winst van president Biden. Hoe heeft dat nog steeds invloed op de politiek? En wordt oud-president Donald Trump nog vervolgd? We vroegen het twee experts.

"Het is echt een breekpunt in de samenleving geworden", zegt Amerika-deskundige Paul Verhagen van het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Tot op het bot verdeeld

"Het land is tot op de bot verdeeld over heel veel onderwerpen en thema's. De mate van polarisatie in de samenleving is echt ongekend hoog", zegt Verhagen. "Je ziet dat Amerikanen zich steeds meer terugtrekken in hun eigen politieke bubbel. Die beweging wordt ook versterkt door social media."

De grote polarisatie blijkt ook uit een recent onderzoek, zegt de deskundige. "Daarin zeggen Amerikanen voor het eerst dat ze het erger zouden vinden als hun kind aan het daten is met iemand van de andere kant van het politieke spectrum dan met iemand van een ander ras. Als je bedenkt dat er 60 jaar geleden nog rassenscheiding in de VS was, zegt dit natuurlijk heel veel."

Links complot

Volgens Verhagen kijken mensen ook totaal verschillend op terug op de Capitoolbestorming. "Sommigen zien de bestorming echt als een aanval op de democratie. Anderen zien het juist als een uiterste poging de democratie te redden." Die laatste groep is overtuigd dat een links complot de presidentsverkiezingen heeft gestolen van Donald Trump, zegt Verhagen.

"Daar moet ik wel bij zeggen dat de groep Amerikanen die er nog altijd mee bezig is relatief klein is. Als je mensen op straat vraagt wat er op 6 januari 2021 is gebeurd, zal er bij veel mensen in eerste instantie geen lichtje geen branden. De gemiddelde Amerikaan is niet zo met politiek bezig, het is vooral de hardcore aanhang van Donald Trump en de wat meer bewuste politieke elite, die grondwettelijke argumenten gebruikt in een debat."

Bekijk ook

info

Hoe staat het met de juridische vervolging van Donald Trump?

Inmiddels zijn al bijna 1.000 mensen vervolgd voor de bestorming voor allerlei verschillende vergrijpen, van samenzwering tot opruiing. "Het betreft wel voornamelijk mensen die daadwerkelijk in het Capitool waren. De aanjagers zijn tot nu toe buiten schot gebleven", vertelt jurist Kenneth Manusama, die gespecialiseerd is in constitutioneel recht in de VS.

Manusama: "De 'January 6th'-commissie van het Huis van Afgevaardigden heeft zijn rapport uitgebracht en de werkzaamheden inmiddels stilgelegd. Het resultaat van de commissie is waarheidsvinding, maar er zijn ook aanbevelingen aan het ministerie van Justitie gedaan om medewerkers van Trump en Trump zelf te vervolgen voor de bestorming."

"Het aanzetten tot een opstand is wel de minst sterke aanklacht, gezien het bewijs dat op tafel ligt. Het blijft namelijk de vraag in hoeverre Trump van tevoren, dan wel tijdens zijn speech op 6 januari 2021, daadwerkelijk het resulterende geweld heeft beoogd. Zijn medewerkers zullen eerder worden vervolgd", zegt de jurist.

"De beslissing tot vervolging zal afhangen van het eigen, aanvullende onderzoek dat door justitie wordt gedaan én de politieke moed om een presidentskandidaat en politieke tegenstander van de huidige regering te vervolgen."

Boegbeeld

De gevolgen van de bestorming zijn terug te zien in de politiek. "De Republikeinse partij is uiteengevallen in allemaal facties en heeft geen kern meer", zegt Verhagen. De partij was al heel lang op zoek naar een boegbeeld. "Toen kwam Donald Trump in 2015 en sindsdien is de partij een soort cult rond zijn persoon geworden."

"Je ziet dat binnen de partij nog geen consensus is van wat de koers van de partij zou moeten zijn", zegt Verhagen. Zo wil het gematigde deel wegblijven van het gedachtegoed van Trump, maar zegt zijn radicale aanhang dat er met Trump wél een overwinning behaald had kunnen worden bij de tussentijdse verkiezingen van 2022. "Ze willen een nog rechtsere koers varen."

Bekijk ook

Niet conservatief genoeg

De enige manier waarop Republikeinen relevant kunnen blijven is door middel van minority government, zegt Verhagen. "Dat doe je door alle besluitvorming zoveel mogelijk te vertragen en tegen te houden, zelfs als de Democraten in de meerderheid zijn. Het politieke systeem biedt daar veel mogelijkheden voor."

Dat is recentelijk ook te zien bij de Republikeinse Kevin McCarthy, die voorzitter van het Huis van Afgevaardigden wil worden. "Zijn eigen partijgenoten houden dat tegen omdat hij niet conservatief genoeg zou zijn. Zolang er geen nieuwe Speaker wordt gekozen, kunnen er geen nieuwe leden in het Huis worden geïnstalleerd. Hierdoor heeft de VS nu eigenlijk geen Tweede Kamer, dat is absurd."

Fundamentele verandering

Verhagen denkt dat alle politieke chaos er op de lange termijn voor kan zorgen dat Amerikanen zich gaan afvragen of het systeem niet fundamenteel veranderd moet worden. "In het verleden zag je vaker dat er na een roerige periode amendementen op de grondwet worden aangenomen. Kijk naar de Civil Rights Act die als reactie kwam op de burgerrechtenbeweging in de jaren 60 en een einde maakte aan de rassenscheiding."

"De obstructie door de Republikeinse partij zou er dus voor kunnen zorgen dat er langzaam verandering komt in de VS en daarmee misschien ook een begin kan worden gemaakt aan het verminderen van de polarisatie", legt hij uit.

Bekijk ook

'Afgeknapt op Trumps stijl'

Dit jaar begint ook de aanloop naar de presidentiële verkiezingen van 2024, waar Donald Trump zich opnieuw kandidaat voor heeft gesteld. Heeft de bestorming daar nog invloed op? "Er hangt nu een negatieve teneur rond hem", zegt Verhagen. "Mensen zijn inmiddels afgeknapt op zijn agressieve stijl."

"Een meerderheid van de Amerikanen geeft hem ook de schuld voor de bestorming." Maar tegelijkertijd zijn er nog meer andere schandalen die in het oog springen, zegt Verhagen. Zoals de geheime overheidsdocumenten die in Trumps welbekende villa in Mar-a-Lago zijn gevonden.

'Trump kiest altijd voor Trump'

"Kiezers zien dat ook dat er inmiddels alternatieven zijn, zoals gouverneur Ron DeSantis van Florida. "Hij is heel Trumpiaans, maar zonder de gebreken van Trump", legt Verhagen uit. "De kans is groot dat anderen deze keer zullen proberen de Republikeinse nominatie binnen te halen. Het is de vraag of het Trump zal lukken."

"En als Trump niet de Republikeinse kandidaat wordt, kan hij ook nog als onafhankelijke kandidaat meedoen. Hij hoeft dan maar in een paar staten genoeg stemmen af te snoepen om ervoor te zorgen dat de Republikeinen onmogelijk van de Democraten kunnen winnen. Dat is een reëel scenario, want uiteindelijk kiest Trump altijd voor Trump."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.