2 maanden na de verkiezingen draaien de formatiepartners nog steeds om elkaar heen. Wie wil met wie, of vooral: met wie niet? Als we naar de kiezers kijken, is het beeld duidelijk: niemand krijgt wat hij wil. Maar er zijn opties met minder weerstand.

We hebben (alle kiezers, maar in het bijzonder) kiezers van partijen die de grootste kans maken op formatiedeelname, gevraagd welke coalities volgens hen 'acceptabel' zijn. We vroegen ze dus niet waar ze 'positief' of 'negatief' over zijn, maar we gebruiken heel bewust dat ene woord. Grof gezegd: waar komen de partijen mee weg bij hun achterban; wat pikken kiezers wel en niet? Laten we beginnen met de coalities waarbij we bij kiezersgroepen zó weinig draagvlak zien, dat het serieus bekijken van die optie nog nauwelijks nodig is.

VVD-D66-CDA-PvdA-GroenLinks

De eerste optie lijkt slecht nieuws voor Sigrid Kaag: haar 'gedroomde' 5-partijencoalitie met PvdA en GroenLinks is vooral geliefd bij kiezers van die twee partijen zelf (64 en 81 procent). Ook een ruime meerderheid van de D66-achterban (70 procent) ziet zo'n regering zitten.

Maar stemmers van CDA en VVD zijn hier mordicus tegen: één op de vijf van deze kiezers vindt deze combinatie van partijen acceptabel.

VVD-D66-CDA-JA21

Ook de weg 'over rechts', met JA21, lijkt een heilloze. Kiezers van VVD (67 procent) en CDA (54 procent) zijn al matig enthousiast over een samenwerking met Eerdmans, maar de D66-achterban torpedeert het idee volledig: het zou voor slechts 18 procent van die kiezers acceptabel zijn als Kaag in een kabinet stapt met JA21.

Kiezers van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga zouden het zelf overigens een prima plan vinden (89 procent).

VVD-D66-CDA-GroenLinks

Als VVD, D66 en CDA alléén GroenLinks bij een regering betrekken - zonder de PvdA dus - komen ze ook op een ruime meerderheid uit: 81 zetels. Maar de weerstand tegen de partij van Klaver lijkt te groot: een derde van de VVD-kiezers en een vijfde van de CDA-kiezers vindt deze optie acceptabel.

Ruime meerderheden vinden het zelfs onacceptabel om met GroenLinks in zee te gaan. GroenLinks-kiezers zien het overigens zelf ook niet zitten zonder de PvdA: de helft is voorstander. Er zijn twee duidelijke opties waar de betrokken kiezers - relatief - de minste moeite mee hebben.

VVD-D66-CDA-ChristenUnie

De huidige coalitie voortzetten leek de beste optie, totdat Gert-Jan Segers daags na de verkiezingen de knuppel in het hoenderhok gooide en weigerde opnieuw met Rutte te gaan regeren. Nu lijkt hij daar op teruggekomen en zijn kiezers ook: twee derde van de ChristenUnie-kiezers ziet een nieuwe regeerperiode wel zitten.

En voor de achterban van VVD (82 procent) en CDA (79 procent) is dit zelfs de coalitie die ze het meest acceptabel vinden. Alleen veel D66-kiezers hebben bezwaren. Slechts 38 procent zou een nieuwe samenwerking met de ChristenUnie acceptabel vinden en 52 procent onacceptabel.

VVD-D66-CDA-PvdA

Deze variant lijkt op dit moment de weg van de minste weerstand. Een coalitie met alléén de PvdA kan namelijk rekenen op ruime steun van kiezers van VVD, D66 en CDA: ongeveer zeven op de tien van die kiezers staan achter deze optie.

En de PvdA-achterban? Die is verdeeld: de helft is vóór, de helft tegen.

Zijn PvdA-kiezers te vermurwen?

Conclusie: als we de kiezers volgen, krijgt niemand dus écht wat hij of zij wil. De achterban van VVD en CDA blokkeren duidelijk de favoriet van D66: samenwerking met GroenLinks is (op dit moment) duidelijk een brug te ver. De kiezers van Sigrid Kaag zijn op hun beurt niet enthousiast om weer met Gert-Jan Segers - de favoriet van VVD- en CDA-stemmers - in zee te gaan.

De uitweg lijkt de partij van Lilianne Ploumen. Als deze route wordt genomen, gaan we de komende weken wellicht zien in hoeverre de PvdA-kiezers te vermurwen zijn met harde inhoudelijke toezeggingen van de rechterzijde.

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."