Henny Wittenaar strijdt al jaren tegen de provincie Overijssel voor een schadeafhandeling van haar verzakte woning. Er zit zoveel schimmel, dat ze letterlijk ziek is geworden van haar huis: "Ik ben zo benauwd."

Henny woont al bijna 30 jaar in haar woning in Daarlerveen. Het is één van de ruim vierhonderd huizen bij het kanaal Almelo-de Haandrik dat zwaar beschadigd is geraakt als gevolg van werkzaamheden aan het kanaal.

Schimmel komt van de muren

Als je een rondje om het huis loopt zie je tientallen scheuren in muren. Door de fundering van het huis loopt een grote horizontale scheur. Het huis is als het ware door midden geknakt. En "omdat de woning tot aan zijn pootjes onder water staat" zoals Henny het beschrijft, is er ook overal schimmel op de muren.

Behalve dat het zeer onfris is, gaan de schimmelsporen op een gegeven moment door de ruimte zweven. Dat heeft bij Henny tot grote gezondsheidsproblemen geleid, kwam ze recent achter. "Die schimmel komt op een gegeven moment van de muren, die adem je in", legt ze uit. "Daardoor krijg je dus longproblemen. En toen kreeg ik het heel erg benauwd."

Forse reactie op schimmels

Een longarts constateerde dat de situatie extreem is en ze onmiddellijk schimmelvrij moet wonen. "Ik heb allerlei onderzoeken gehad in het ziekenhuis en daar blijkt dat ik een forse reactie heb op bepaalde schimmels in mijn woning", vertelt ze. "Inmiddels is het zo erg dat ik gewoon bloed moet ophoesten. Ik had geen idee dat een schimmel zo schadelijk voor je gezondheid kan zijn."

Toch duurde het nog een lange tijd voordat Henny door had dat de schimmels de boosdoener waren. "Ik had in eerste instantie helemaal niks door. Op een gegeven moment ben ik bij mijn huisarts geweest. En vertelde hem dat ik er niks van snapte dat ik zo vaak moest hoesten en dat iedere keer van dat vieze slijm loskwam", zegt ze. "Maar toen ik op een gegeven moment zat te koken, viel het licht op de achtermuur. Toen zag ik een witte waas op die muur en viel het kwartje."

Steeds meer mensen ziek

Harry Broekhuizen, van de stichting Kant nog Wal, weet dat Henny niet de enige is die met deze gezondheidsproblemen kampt. Broekhuizen: "Dit is een probleem dat steeds vaker de kop opsteekt in dit gebied. En het is dusdanig gevaarlijk, dat mensen echt hun huis uit moeten."

Zijn stichting krijgt steeds meer meldingen van zware schimmel in huizen. "We wisten dat mensen in dit gebied ernstige mentale problemen krijgen. Tot aan echtscheidingen aan toe. Maar nu horen we dus ook dat mensen fysiek echt ernstig ziek worden. Dat is echt heel heftig."

'Vakantie in mijn achtertuin'

Ook gedeputeerde Martijn Dadema krijgt steeds meer berichten dat mensen ziek worden door de schimmel in hun huizen. "Dat is echt schrikken, als je ziet hoe ernstig die schimmel is voor de gezondheid. Je huis is je veilige plek, waar je thuis wilt voelen", vertelt hij. "We hebben ook een aantal wisselwoningen ter beschikking. Als het echt onveilig wordt, kunnen mensen ergens anders wonen."

Henny gaat in een kleine woning in haar tuin wonen. Maar ze reageert hier opvallend onverschillig op. "Ja, ik ga vakantie vieren in mijn achtertuin. Dat zeg ik met een glimlach. Want dat moet je op een gegeven moment doen. Als je hier een beetje depressief gaat zitten, daar heeft toch niemand wat aan."

Ouderen willen en moeten zo lang mogelijk zelfstandig thuiswonen. Maar soms gaat dat echt niet meer. Zo'n 9.000 keer per jaar wordt de rechter gevraagd om ouderen zorg op te leggen. Deskundigen vinden dat het niet zover zou moeten komen.

De Zaanse Schans is populair onder buitenlandse toeristen en dagjesmensen. Tot nu toe is een bezoek aan de twaalf molens gratis, maar gemeente Zaanstad en het Zaans Museum willen daar verandering in brengen. "Noodzakelijk om erfgoed in stand te houden."

Vooral ondernemers zijn niet blij met dit besluit. Zij zijn bang dat bezoekers, die straks 17,50 euro per persoon moeten betalen om de toeristische attractie te bezoeken, weg zullen blijven. 'Deze plannen zullen desastreuse gevolgen hebben', zeggen zij in een persbericht.

'Bijdrage is noodzakelijk'

Maar juist om ervoor te zorgen dat het culturele erfgoed - en de omringende winkels en restaurants - in de toekomst nog bezocht kunnen worden, vragen de gemeente en het museum een bijdrage van de bezoekers, legt algemeen directeur van het Zaans Museum Marieke Verweij uit.

"Op dit moment is de toegang gratis, wat maakt dat bezoekers eigenlijk een minimale bijdrage leveren aan het erfgoed. Maar om de molens, de monumentale panden en de museale collecties in stand te houden is een bijdrage noodzakelijk", zegt Verweij.

'Wat is de Zaanse Schans waard?'

En dus gaat de toegangsprijs binnenkort van gratis naar 17,50 euro. "We hebben een onderzoek laten uitvoeren door Motivaction (een onderzoeksbureau, red.) en zij hebben een uitvraag gedaan onder 3.500 respondenten, internationaal. Ze vroegen: wat vind je de Schans op dit moment waard? En wat zou je er voor over hebben om de Zaanse Schans te bezoeken?"

Uit dat onderzoek kwam dat mensen de Schans zo'n 20 euro per persoon waard vinden. "Het college van Zaanstad heeft besloten om daar dus 17,50 van te maken. Precies een beetje eronder gaan hangen, conservatief beginnen en kijken wat het wordt."

Ook bezoeker niet blij

"En als je het vergelijkt met andere attracties is het naar mijn mening ook een heel redelijke, marktconforme prijs", gaat Verweij verder. Maar niet iedereen is het daarmee eens. Naast ondernemers zijn ook bezoekers niet enthousiast over het idee dat ze straks moeten betalen voor een bezoek aan de Schans.

Zo zegt een mevrouw die tijdens de meivakantie een bezoekje aan de Schans brengt: "Ik betaal nu al 15 euro voor de parkeerplaats en ik had begrepen dat dat ook gelijk voor de onderhoud van het gebied is. Ik vind het behoorlijk veel geld. Maar ja goed, alles wordt duur."

Gratis voor Zaandammers

Hoe zit het dan met de inwoners van Zaanstad? Moeten die straks ook betalen voor een wandeling in hun eigen buurt? "Voor die mensen en inwoners van Wormerland blijft de Schans gratis toegankelijk", antwoordt de directeur.

Ook mensen met een museumkaart, Vriendenloterijpas of die lid zijn van de Vereniging Zaanse Molens hoeven in de toekomst niet te betalen voor een bezoek aan de toeristenattractie, belooft Verweij.

Goede keuze voor toekomst

Voor de ondernemers heeft ze begrip. "Ik denk dat het heel belangrijk is dat iedereen hier zijn onderneming kan blijven draaien zoals dat op dit moment gebeurt."

Ze heeft er dan ook vertrouwen in dat de Schans niet zal leiden onder het besluit om geld te vragen voor een bezoekje, ook niet voor ondernemers. "De Zaanse Schans is bewezen succes. Wat ook maakt dat we er veel vertrouwen in hebben dat dit een goed besluit is en dat we het voor de toekomst beter kunnen regelen met elkaar."